آموزشی قالب‌های کهن۳ (دوبیتی، تصنیف، چهارپاره، مفرد، تضمین)

[HAN]

چهار پایه​

"چهارپاره" از قالب های جدیدی است که همزمان با رواج شعر نو بوجود آمده است.

 

[HAN]

"چهارپاره" مجموعه ای از دو بیتی هایی است که در کل یک شعر را می سازند.

دو بیتی های تشکیل دهنده چهارپاره از لحاظ قافیه با هم تفاوت دارند.

 

[HAN]

نمونه ای از چهارپاره: ​

فالگیر

کند وی آفتاب به پهلو فتاده بود ----- زنبورهای نور زگردش گریخته

در پشت سبزه های لگدکوب آسمان----- گلبرگ های سرخ شفق تازه ریخته

***

کف بین پیرد باد درآمد ز راه دور ----- پیچیده شال زرد خزان را به گردنش

آن روز میهمان درختان کوچه بود ----- تا بشنوند راز خود از فال روشنش

***

در هر قدم که رفت درختی سلام گفت----- هر شاخه دست خویش به سویش دراز کرد

او دست های یک یکشان را کنار زد ----- چون کولیان نوای غریبانه ساز کرد

***

آن قدر خواند که زاغان شامگاه ----- شب را ز لابلای درختان صدا زدند

از بیم آن صدا به زمین ریخت برگ ها----- گویی هزار چلچله را در هوا زدند

***

شب همچو آبی از سراین برگ ها گذشت ----- هر برگ همچو نیمه دستی بریده بود

هر چند نقشی از کف این دست ها نخواند ----- کف بین باد طالع هر برگ دیده بود

(نادر نادرپور)

 

[HAN]

 

[HAN]

مفرد​

هر شعری حداقل یک بیت دارد.

"مفرد" شعری تک بیتی است که شاعر تمام مقصود خود را در همان یک بیت بیان می کند.

 

[HAN]

"مفرد" یا همان "تک بیت" اغلب برای بیان نکته های اخلاقی به کار می رود.

در "مفرد" گاهی دو مصراع هم قافیه هستند و گاهی دارای قافیه نیستند.

 

[HAN]

بعضی از شعرا دارای تک بیت های زیادی هستند، مانند سعدی که در پایان دیوانش به تعداد زیادی از این "مفرد" ها بر می خوریم که تحت عنوان "مفردات" تقسیم بندی شده اند.

بعضی گفته اند که "مفرد" در واقع همان ضرب المثل است که به شعر بیان شده است.

 

[HAN]

نمونه هایی از مفرد:

پای ملخی نزد سلیمان بردن ----- زشت است ولیکن هنر است از موری

***

مردی نه به قوت است و شمشیر زنی ----- آن است که جوری که توانی نکنی

 

[HAN]

 

[HAN]

تضمین​

تضمین به طور کلی به این معنی است که قطعاتی از شعر شاعر دیگری را در داخل شعر خود بیاورند.