آموزشی قالب شعر مسمط
- نویسنده موضوع TAVAAN
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
بر بوستان لشکر کشد، مطرب به خون اندر کشد
چون برق خنجر بر کشد گلبن‌وشی در برکشد
بلبل ز گلبن برکشد در کله‌ی دیبا نوا
گیتی بهشت آیین کند، پر لؤلؤ نسرین کند
گلشن پر از پروین کند، چون ابر
مرکب زین کند
آهو سمن بالین کند وزن نسترن جوید چرا
(ناصرخسرو)
چون برق خنجر بر کشد گلبن‌وشی در برکشد
بلبل ز گلبن برکشد در کله‌ی دیبا نوا
گیتی بهشت آیین کند، پر لؤلؤ نسرین کند
گلشن پر از پروین کند، چون ابر
مرکب زین کند
آهو سمن بالین کند وزن نسترن جوید چرا
(ناصرخسرو)
مسمط مربع
اگر تعداد کل مصرع‌های یک رشته به علاوه مصرع بند، چهار عدد باشد، مسمط مربع وجود دارد. در کادر زیر، نمونه‌ای از این نوع مسمط را آورده‌ایم.چرا چو بلبل نمی‌خروشم
که عشوه گل ربوده هوشم
از این پس ار در سخن نکوشم
زهی خرافت زهی بلادت
من و سماع و رباب مطرب
من و سؤال و جواب مطرب
من و حضور جناب مطرب
وز او افاضت، وز او افادت
(طغرل احراری)
مسمط مخمس
هرگاه تعداد مصرع‌های هر رشته از مسمط، همراه با مصرع بند، پنج عدد بود، آن شعر، مسمط مخمس است. در کادر پایین، نمونه‌ای از این نوع مسمط را آورده‌ایم.سخت بسته با ما چرخ، عهد سست پیمانی
داد او به هر پستی، دستگاه سلطانی
دین ز دست مردم برد، فکرهای شیطانی
جمله طفل خود بردند در سرای نصرانی
ای دریغ از این مذهب، داد از این مسلمانی
صاحب الزمان یک‌ره سوی مردمان بنگر
کز پی لسان گشتند جمله تابع کافر
در نمازشان خواندند ذکر عیسی اندر بر
پا رکاب کن از مهر، ای امام بر و بحر
پیش از اینکه این عالم، رو نهد به ویرانی
(فرخی یزدی)
مسمط مسدس چیست؟
این نوع مسمط، بیشترین رواج را در بین شاعران داشته است. منظور از مسمط مسدس این است که تعداد کل مصرع‌های هر رشته در مسمط به علاوه مصرع بند همان رشته، شش عدد باشد. در کادر زیر مثالی از این نوع مسمط رایج بین شاعران را آورده‌ایم.بهار را چه می‌کنم بتا بهار من تویی
ز خط و زلف عنبرین بنفشه‌زار من تویی
هزار و گل چه بایدم گل و هزار من تویی
به روزگار از این خوشم که روزگار من تویی
همین بس است فخر من که افتخار من تویی
الا به زیر آسمان که راست افتخار من
مرا نگار نیک‌پی، شراب ملک ری دهد
شراب‌های ملک ری مرا کفاف کی دهد
بلی کفاف کی دهد شراب‌ها که وی دهد
مگر دو چشم مسـ*ـت وی کفایتم ز می دهد
که شور صد قرابه می به هر نظاره هی دهد
همین بس است چشم وی نبید من عقار من
(قاآنی)
