آموزشی قواعد نگارشی که بسیار در نوشته‌ها مهم است.

[FROSTBITE]

7. پیشوند و پسوندها (بی‌، نا‌، ها، تر، ترین)

یکی دیگر از بخش‌های مهم در خط و فاصله‌گذاری، نوشتن درست پیشوندها و پسوندهاست. پیشوندها (مانند «بی‌»، «نا‌») همیشه باید با نیم‌فاصله به کلمه‌ی اصلی وصل شوند: «بی‌خبر»، «نا‌امید».
اگر آن‌ها را جدا بنویسیم، جمله نادرست می‌شود:
«بی خبر» ❌.
پسوندها هم مثل «ها»، «تر» و «ترین» نیاز به نیم‌فاصله دارند: «کتاب‌ها»، «بهتر»، «بهترین».
نوشتن جداگانه‌ی آن‌ها مثل «کتاب ها» یا «به تر» هم اشتباه است.
استفاده‌ی درست از پیشوند و پسوند نه‌تنها ظاهر متن را زیبا می‌کند، بلکه به خواننده کمک می‌کند تا کلمه را سریع‌تر و درست‌تر در ذهن خود پردازش کند.
رعایت نکردن این قاعده یکی از رایج‌ترین خطاهای نگارشی است که حتی در رسانه‌ها و کتاب‌ها هم گاهی دیده می‌شود.

 

[FROSTBITE]

بخش سوم: علائم نگارشی

8. نقطه (.)

نقطه مهم‌ترین علامت نگارشی است و پایان جمله‌های خبری را مشخص می‌کند.

کاربردها:

پایان جمله خبری: «هوا امروز آفتابی است.»

پایان جمله‌ی دستوری یا گزارشی: «لطفاً گزارش را تحویل دهید.»

کوتاه کردن کلمات در متون رسمی (مثل «د.» برای دکتر).


نکته: نقطه باعث توقف ذهن خواننده می‌شود و جمله را کامل می‌کند. استفاده نادرست یا حذف آن، متن را شلوغ و خسته‌کننده می‌کند.

 

[FROSTBITE]

9. ویرگول (،)

ویرگول برای مکث کوتاه در جمله و جدا کردن اجزای جمله یا فهرست به کار می‌رود.

کاربردها:

جدا کردن اجزای هم‌پایه: «کتاب، دفتر، خودکار را بردار.»

قبل و بعد از جمله توضیحی: «رضا، که دانشجوی ممتاز است، در امتحان نمره عالی گرفت.»

جدا کردن قید و عبارت‌های اضافه: «با وجود باران، ما به پارک رفتیم.»


نکته: استفاده زیاد یا کم ویرگول، ریتم جمله را خراب می‌کند.

 

[FROSTBITE]

10. نقطه‌ویرگول (؛)

نقطه‌ویرگول توقفی بلندتر از ویرگول اما کوتاه‌تر از نقطه ایجاد می‌کند.
کاربردها:
جدا کردن جملات طولانی یا مرتبط که با ویرگول قابل تفکیک نیستند:
«او به خانه رفت؛ کتاب را برداشت و شروع به خواندن کرد.»
فهرست‌های پیچیده که داخل آن‌ها ویرگول دارند:
«سفر به تهران، پایتخت ایران؛ اصفهان، شهر پل‌ها؛ و شیراز، شهر شعر و حافظ.»

نکته: نقطه‌ویرگول کمتر در متون روزمره استفاده می‌شود ولی در نگارش رسمی و علمی ضروری است.

 

[FROSTBITE]

11. دونقطه (:)

دونقطه برای معرفی توضیح، مثال یا نقل قول استفاده می‌شود.
کاربردها:
قبل از فهرست یا مثال: «مواد لازم برای کیک عبارت‌اند از: آرد، شکر، تخم‌مرغ و شیر.»
قبل از نقل قول: «او گفت: «امروز هوا عالی است.»»
توضیح یا نتیجه: «یک نکته مهم وجود دارد: صبر کلید موفقیت است.»

نکته: بعد از دونقطه با حرف بزرگ یا کوچک بسته به سبک متن شروع می‌شود.

 

[FROSTBITE]

12. علامت پرسش (?)

علامت پرسش در پایان جملات پرسشی قرار می‌گیرد.
کاربردها:
سوال مستقیم: «امروز چه روزی است؟»
سوال ضمنی در متن: «او نمی‌دانست کدام مسیر را انتخاب کند؟»

نکته: علامت پرسش همیشه بعد از آخرین کلمه جمله بدون فاصله می‌آید و در متن رسمی و ادبی کاربرد گسترده دارد.

 

[FROSTBITE]

13. علامت تعجب (!)

علامت تعجب برای بیان هیجان، تعجب، شگفتی یا تأکید به کار می‌رود.
کاربردها:
هیجان یا شگفتی: «چه منظره زیبایی!»
هشدار یا دستور: «مواظب باش!»

نکته: استفاده بیش از حد از علامت تعجب باعث کاهش اثر آن می‌شود.

 

[FROSTBITE]

14. گیومه (« »)

گیومه برای نقل قول مستقیم، عنوان کتاب یا تاکید روی کلمه خاص استفاده می‌شود.
کاربردها:
نقل قول: «او گفت: «امروز خیلی خسته‌ام.»»
عنوان کتاب یا مقاله: «کتاب «بازگشت به طبیعت» را خواندم.»
تاکید: «این یک «فرصت طلایی» است.»
نکته: در فارسی، گیومه باز و بسته دارد و همیشه باید متن داخل آن کامل و درست باشد.

 

[FROSTBITE]

15. پرانتز ( )

پرانتز برای اضافه کردن توضیح، اطلاعات تکمیلی یا یادداشت کوتاه استفاده می‌شود.
کاربردها:
توضیح جانبی: «او به مدرسه رفت (مدرسه نزدیک خانه‌اش بود) و بعد به خانه برگشت.»
ارجاع یا ذکر منبع: «مطالعات نشان داده است (Smith, 2020) که…»
نکته: متن داخل پرانتز باید مستقل و کامل باشد و بدون پرانتز هم قابل فهم باشد.

 

[FROSTBITE]

16. خط فاصله (—) در نقل قول و توضیح

خط فاصله (em dash) برای ایجاد توقف طولانی‌تر، توضیح یا تاکید در جمله استفاده می‌شود.
کاربردها:
توضیح یا جملات حاشیه‌ای: «او رفت—با وجود مخالفت همه—و کاری که می‌خواست انجام داد.»
جایگزین پرانتز برای تاکید بیشتر: «نتیجه نهایی—با تمام سختی‌ها—خیلی بهتر از انتظار بود.»
نکته: در فارسی معمولاً قبل و بعد خط فاصله یک فاصله کوچک گذاشته می‌شود.