متفرقه مارشناسی به زبان ساده

[Trodi]

درباره مارهای غیر سمی ایران:
مارهای غیر سمی ایران هیچ آسیبی به انسان وارد نمی‌کنند. مارهای غیر سمی ایران معمولا دارای سری گرد یا بیضی شکل، مردمک چشم گرد و از قطر میانی بدن تا انتهای نوک دم، باریک می‌شوند و طرز حرکت آنها مستقیم و مارپیچ است. مارهای آبی منطقه‌ی شمال ایران همگی غیر سمی می‌باشند، ولی مارهای دریایی که محل زیست آنها دریای جنوب ایران می‌باشد همگی سمی و خطرناک هستند. معمولا مارهای عظیم‌الجثه غیر سمی هستند. در ایران 70 گونه مار وجود دارد که از میان آنها 50 گونه غیر سمی هستند.

 

[Trodi]

برای دور کردن مار سمی چه کنیم؟
در مواجهه با مارها روش‌های مختلفی وجود دارد؛ چه چیزی یک مار را براری می‌دهد؟ برای فراری دادن مارها از دورکننده‌های تجاری استفاده می‌شود که در اغلب آنها برای فراری دادن مارها از نفتالین استفاده شده است. البته این دورکننده‌ای شیمیایی برای انسان و محیط زیست مناسب نیستند. از آنجایی که اغلب مارها از طریق زبان‌شان بوی طعمع را حس می‌کنند استفاده از دورکننده‌هایی که بوی تندی دارند می‌تواند موثر باشد مثلا کوبیده سیر، تنباکو و نمک می‌تواند در دور کردن مارها موثر باشد. مارها از محیط پر جنب و جوش و پر سر و صدا گریزان‌اند و به طور طبیعی خود را از معرض دید پنهان نگه می‌دارند
.

 

[Trodi]

دانستنی‌های مهم درباره مارها برای طبیعت‌گردها:
مارهای نیمه سمی کلیه مشخصات مار غیر سمی را دارا می‌باشند و تنها فرق آنها با مارهای غیر سمی دم متوسط آنها است که کمی کوتاه‌تر از مارهای غیر سمی و کمی بلندتر از مارهای سمی است (مثل یله مار و طلحه مار.)

 

[Trodi]

دریا و دریاچه‌های بسته مثل دریای خزر فاقد مار‌های دریایی هستند.
میزان خطرناک بودن گزش یک مار زهردار فقط به قدرت زهر بستگی ندارد، بلکه بستگی به این نیز دارد که چه مقدار زهر تزریق شود. اگر زهردان مار تقریباً خالی باشد، مثلاً در صورتی که کمی قبل از گزش، مار طعمه‌ای را شکار کرده و گزیده باشد، خطر، بسیار کمتر از زمانی است که زهردان مار پر است

 

[Trodi]

مارها معمولاً بر حسب نوع، برای فرار از خطر از امکانات متفاوتی استفاده می‌کنند؛ برخی به سرعت از محیط دور می‌شوند، بعضی با استفاده از نقش و نگار و رنگ خود از دید پنهان می‌مانند، یا مثل برخی دیگر از خزندگان رنگ خاص محیط زیست خود را دارند تا از خطر محفوظ باشند. عده‌ای از مارهای سمی با ایجاد صدا که یا مربوط به حرکات مالشی پولکها و یا مربوط به تنفس جانور است به دشمن اخطار می‌کنند که دور شوند. انواع مار کبری با باز کردن دنده‌های ناحیه گردن خود، این قسمت از بدن را پهن می‌کنند تا نشان دهند که آماده‌ی حمله‌اند. کبراهای تف‌کننده با پاشیدن سم در چشم دشمن، آن را از خود دور می‌سازند. این ترشحات در انسان، کوری موقت ایجاد می‌کند.

 

[Trodi]

تقریباً از 2700 نوع ماری که بر روی کره‌ی زمین وجود دارد حدود 400 نوع آن سمی هستند، از این تعداد فقط حدود 50 نوع می‌توانند با نیش سمی خود برای انسان خطرناک باشند. در کشور ایران تا به حال 65 نوع مار سمی و نیمه سمی و غیر سمی شناسایی شده است. از این 65 نوع، 60 نوع متعلق به خشکی و 5 نوع دریایی می‌باشند. از 60 نوع مار خشکی ایران، 13 نوع سمی، 7 نوع نیمه سمی و40 نوع غیر سمی می‌باشند و 5 نوع مار دریایی ایران که محل زیست آنها در خلیج فارس و دریای عمان است همگی سمی می‌باشند.

 

[Trodi]

میزان خطرناک بودن گزش یک مار زهردار فقط به قدرت زهر بستگی ندارد، بلکه بستگی به این نیز دارد که چه مقدار زهر تزریق شود. اگر زهردان مار تقریباً خالی باشد، مثلاً در صورتی که کمی قبل از گزش، مار طعمه‌ای را شکار کرده و گزیده باشد، خطر، بسیار کمتر از زمانی است که زهردان مار پر است. همچنین اندازه و وضع بدن انسان گزیده شده و نیز قسمتی از بدن که گزیده شده در تعیین میزان خطر گزیدگی اهمیت دارد. در انسانهای بیمار و یا کوچک‌اندام، اثر زهر شدیدتر از انسانهای سالم و درشت اندام است. گزش در عضله، کم خطرتر از هنگامی است که یکی از رگهای اصلی بدن گزیده شود؛ چرا که زهر از این طریق سریعتر در بدن پراکنده می‌شود.

 

[Trodi]

شک و تردید در سمی یا غیر سمی بودن مار باعث ناراحتی فرد گزیده شده می‌شود. احتمال دارد در گزش یک مار سمی زهر وارد بدن نشود یا بر عکس گزش یک مار غیر سمی باعث احساس هیجان و حتی عوارض عصبی و روانی گردد و این هیجانات ممکن است سستی و ناتوانی و سرگیجه ایجاد کرده و موجب تشدید و بی نظمی تنفس و نبض و گاهی هم باعث بروز یک حالت شوک ابتدایی شود. از طرفی تمام این علائم ممکن است بعد از یک مسمومیت واقعی ظاهر شود. بنابراین در موقع درمان یک مصدوم باید تمام نشانه‌ها را به خاطر سپرد.