آموزشی مروری بر سه نمایشنامه‌ی برتر اوریپید

[-pariya-]

در این مطلب به بررسی سه متن اصلی از کسی می‌پردازیم که به طور گسترده، در سطح دنیا به عنوان یکی از پدران قالب ادبی نمایش‌نامه، به صورتی که امروز از آن سراغ داریم، شناخته می‌شود. این سه اثر عبارت‌اند از «زنان تروا، مده‌آ، زنان فنیقی».

 

[-pariya-]

اوریپید داستان‌های حماسی را از گذشتگان خود به امانت گرفت و با شناختی که دنیای تازه داشت، سرنوشت جدیدی برای شخصیت‌ها رقم زد. اجتماع انسانی در سطحی جدید در حال شکل‌گیری و گسترش بود و چیزی که نویسنده در آن می‌دید، تراژدی را در ذهنش به تصویر می‌کشاند.

 

[-pariya-]

مده‌آ
از نظر اکثر منتقدین و نظریه‌پردازان ادبی «مده‌آ» بهترین اثر اوریپید است. این نمایش داستان زنی را بازگو می‌کند که از دنیا بیگانه است و تنها چیزی که برای بازگشت می‌خواهد عشق است. مده‌آ یک جادوگر است و قدرت‌های فراانسانی او درکنار موجوداتی مثل اژدها و گنج‌های مخفی، زمینه‌ی اساطیری داستان را می‌چینند.

 

[-pariya-]

مضمون این کتاب شاید عشق باشد، اما این فقط نمایی‌ست که نویسنده از داستان به ما نشان می‌دهد تا ما را از یک جهان واقعی، به زندگی و سرنوشت جنون‌آمیز مده‌آ بکشاند. مده‌آ همه‌چیزش را برای رسیدن به «جیسون»، قهرمان یونانی فدا می‌کند.

 

[-pariya-]

ماجراجویی جیسون با کشتی آرگون و افرادش در راه پیدا کردن گنجینه‌ی «پشم زرین»، فداکاری‌های زیادی می‌طلبد و مده‌آ همه‌ را می‌پردازد؛ او تمام خط قرمزها را رد می‌کند و به فجیع‌ترین شکل برادرش را هم برای محافظت از جیسون می‌کشد.

 

[-pariya-]

اما داستان این نمایش از جایی شروع می‌شود که مده‌آ برای عشق از دست‌رفته‌ی همسرش گریه می‌کند، پس اوریپید از همین ابتدا مفهوم عشق را از واقعیت داستان خارج می‌کند و به جای آن، خیال عشق را به میان می‌آورد؛ آن هم یک خیال مرده. از آغاز داستان مده‌آ در حال نیرنگ زدن و کشتن و سوزاندن است، و تمام این‌ها از یک خ*یانت و انگیزه‌ای برای انتقام صورت می‌گیرد.

 

[-pariya-]

تراژدی مده‌آ از نظر شخصیت‌های داستانی از دو اثر دیگر متفاوت‌ است و فلسفه‌ی جدایی را بررسی می‌کند. در این کتاب این شخص خود مده‌آست که تصمیم می‌گیرد با بی‌رحمی تمام بچه‌هایش را بکشد و ملکه و دخترش را مسموم کند، چون در این زمان دیگر شور عاشقانه‌اش به جیسون تبدیل به شعله‌های نفرت شده و فقط به فکر سوزاندن است.

 

[-pariya-]

مده‌آ شخصیتی‌ست به نمایندگی از تمام مادرها و همسرهایی که در یک جامعه‌ی مردسالار زندگی می‌کنند؛ زنانی که از این شرایط به ستوه آمده‌اند و شور درونی که خواننده را در بر می‌گیرد، برای این شخصیت‌ها جنون و عشق و انتقام را به همراه دارد.

 

[-pariya-]

در آثار اوریپید به وفور از زنان و نقش آن‌ها در دنیایی می‌خوانیم که ظاهراً متمدن است، اما زیر لایه‌های بی‌‌شماری که جوامع را پوشانده، جنگی همیشگی و پایان‌ناپذیر میان فرهنگ و ضدفرهنگ در جریان است. مده‌آ شخصیتی‌ست که دیدگاه فمینیستی را در آثار اوریپید به اوج می‌رساند و با قرار گرفتن در شرایطی بازگشت‌ناپذیر، مخاطب به چالش بزرگی برای قضاوت اخلاقی و انسانی او دعوت می‌شود

 

[-pariya-]

زنان تروا
اگرچه این نمایش‌نامه با دیالوگ دو الهه‌ی باستانی بر سر تنبیه نیروهای ارتش یونان آغاز می‌شود، اما داستان اصلی جای دیگری در جریان است؛ جایی‌ که زنان تروا عزادار عزیزانشان هستند و هیچ‌ک.س به اندازه‌ی هکوب، ملکه‌ی سابق تروا که حالا قرار است به بردگی گرفته شود، از این جنگ خسارت ندیده‌ است.