معرفی نویسنده معرفی نويسنده کتاب مغازه خودکشی
- نویسنده موضوع abrak
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
ژان تولی متولد ۱۹۵۳، کاریکاتوریست، فیلم‌نامه‌نویس و رمان‌نویس فرانسوی است. او علاوه بر فعالیت در تصویرسازی و ساخت فیلم، تاکنون ۱۰ کتاب موفق و پرفروش هم نوشته و از جوایز ادبی نیز سهمی داشته است. تولی همچنین در زمینه نوشتن زندگی‌نامه هم فعالیت دارد. احسان کرم‌ویسی که پیش‌تر با ترجمه «مغازه خودکشی»، مخاطب ایرانی را با «تولی» آشنا کرده بوده، این‌بار به ترجمه اثر دیگری از او یعنی «آدم‌خواران» دست زده که به بهانه انتشار این کتاب، گفت‌وگویی با او داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به ناشناخته‌بودن نویسنده در ایران، چه شد به سراغ ترجمه آثار او رفتید؟
البته اینکه نویسنده‌ای حتما باید در ایران شناخته‌شده باشد تا مترجم سراغش برود روال درستی نیست. من خیلی اتفاقی چشمم به «مغازه خودکشی» ژان تولی افتاد، خواندمش و خوشم آمد. بعد از آن هم چند کار دیگر از این نویسنده خواندم. یک مدتی فاصله افتاد تا تصمیم به ترجمه‌اش گرفتم. خوشحالم که این کتاب مورد استقبال قرار گرفت. حقیقت این است که بعد از «مغازه خودکشی» قصد نداشتم که کار دیگری از ژان تولی ترجمه کنم. برای خودم پروژه‌هایی انتخاب کرده‌ام که روی آن‌ها کار می‌کنم و بیشتر در طیف علاقه خودم، یعنی کمدی سیاه و ژانر وحشت، هستند. منتها دوست عزیزی پیشنهاد کار دیگری از ژان تولی را داد. من دیدم «آدم‌خواران» بهترین گزینه برای کار کردن است. زمانه هم همین را اقتضا می‌کرد.
در مورد فرآیند تغییر ترجمه تحت‌اللفظی عنوان کتاب به «آدم‌خواران» بفرمایید.
عنوان اصلی کتاب «اگر دوست دارید آن آقا را بخورید» است که با توجه به حال و هوای داستان دیدم «آدم‌خواران» گزینه بهتری برای ترجمه عنوان است. به اسپانیایی هم همین «آدم‌خواران» ترجمه شده: Los Caníbales
با توجه به اینکه پیش‌تر هم «مغازه خودکشی» از همین نویسنده را ترجمه کردید، خودتان کدام اثر را بیشتر می‌پسندید؟ چرا؟
راستش اینکه خودم کتاب را می‌پسندم یک نظر شخصی است. بعضی‌ها، توی همین مدتی که «آدم‌خواران» ترجمه شده، گفته‌اند که این کار از «مغازه خودکشی» بهتر است. من هر دو کتاب را بنابه دلایلی برای خودشان، دوست دارم. «مغازه خودکشی» کتابی است که بیشترین استقبال را از آثار تولی داشته. پرفروش‌ترین‌شان هم همان بوده. یک کمدی سیاه قابل بحث است. پایان چالش‌برانگیزی دارد و با قواعد فانتزی بازی می‌کند.
«آدم‌خواران» از طرفی یک کار رئال است؛ رئال سیاه در واقع. درد و رنج لابه‌لای تمام صفحاتش هست. چیزی که در هر دو کتاب مشترک است این است که خواننده با خواندنشان اذیت می‌شود و خب این سبک ژان تولی است که با هدف، خواننده‌اش را آزار می‌دهد و این‌گونه در پی انتقال پیامش است.
«آدم‌خواران» از طرفی یک کار رئال است؛ رئال سیاه در واقع. درد و رنج لابه‌لای تمام صفحاتش هست. چیزی که در هر دو کتاب مشترک است این است که خواننده با خواندنشان اذیت می‌شود و خب این سبک ژان تولی است که با هدف، خواننده‌اش را آزار می‌دهد و این‌گونه در پی انتقال پیامش است.
چرا سایر آثار تولی، فروغی در حد «مغازه خودکشی» نداشتند و با استقبال کمتری مواجه شدند؟
«مغازه خودکشی» روایت جذابی دارد. شخصیت‌ها باورپذیرند و خواننده با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. بحث شوخی با مرگ هم هست. خب کمتر نویسنده‌ای است که با مرگ و خودکشی شوخی کرده باشد. ژان تولی با جنبه‌های منفی زندگی بازی می‌کند و در واقع ما نمی‌دانیم وقتی داریم به این کمدی می‌خندیم، خنده‌مان به‌جا هست یا نه. مفاهیم در این کتاب جابه‌جا می‌شوند و قواعد آشنا برایمان غریب می‌شود و مسائلی که تا به‌حال از آن‌ها فراری بودیم، خودشان را توی رویمان می‌اندازند. کتاب در واقع یک کار تصویری است و خواننده راحت با آن خیال‌پردازی می‌کند. پایان آن هم جای بحث می‌گذارد و خواننده با تمام شدن کتاب شوکه می‌شود. خیلی‌ها این پایان را اشتباه تفسیر کرده‌اند. حتی بعضی‌ها کتاب را مختص نوجوانان دانستند. اصلا هیچ کدام از کتاب‌های ژان تولی را نباید دست یک نفر نوجوان داد. اگر ما با قواعد ژانر آشنا باشیم، وقتی بدانیم کمدی سیاه چیست، مشخصات فانتزی سیاه کدام است، ادبیات آخرالزمانی چیست، آن‌وقت درک مغازه خودکشی هم راحت‌تر می‌شود. ما نباید با قواعد اشتباه این کتاب را تفسیر کنیم. کاری که متاسفانه برخی به اشتباه کرده‌اند. از طرفی این کتاب رمان طویل و سنگینی نیست. مخاطب می‌تواند در یک نشست بخواندش. مغازه خودکشی اثر شاخصی در ژانر خودش است. من قبول دارم شاهکار نیست. قرار هم نیست که آدم فقط شاهکار بخواند. منتها اثر شاخص و قابل تاملی در ژانر خودش است و باید با همان قواعد بررسی‌اش کرد.
آدم‌خواران در دسته «وحشت» و «رمان تاریخی» قرار دارد؛ در مورد ژانر(های) کتاب بفرمایید. چگونه با ورود اشراف‌زاده به روستا، علی‌رغم محبوبیت پیشین او، روستاییان از خود بی‌خود شده و دست به اعمال غیرانسانی می‌زنند؟
«آدم‌خواران» براساس یک واقعه تاریخی نوشته شده که در آن جوانی بی‌گناه، به نام آلن دو مونی، قربانی سوءتفاهم مردم می‌شود. اصولا ژان تولی به جنبه سیاهِ تاریخ علاقه دارد. جایی که بشود وحشت را بر فضای داستانش حاکم کرد. آدم دوست ندارد این جنبه سیاه را با جزئیات کامل بشنود یا بخواند. ژان تولی در این کتاب دقیقا همین کار را می‌کند و در واقع ما شاهد شرح چند ساعت از پایان زندگی یک انسان هستیم که به بدترین نحو شکنجه می‌شود و آن شکنجه‌ها با جزئیات کامل برایمان شرح داده می‌شود. مفهوم وارونگی که در «مغازه خودکشی» داشتیم اینجا هم وجود دارد. یعنی مفاهیم جمعیت و مردم، که یک نوع همبستگی و اتحاد را برایمان تداعی می‌کند، معنی عوض می‌کنند و دیگر نه تنها اتحاد و آرامشی نمی‌بینیم، بلکه همین مفاهیم وحشت به جانمان می‌اندازند. جزئیات، توصیفات، مکالمات، همه این‌ها به دقت انتخاب شده و دقیق‌اند. ژان تولی تنها به اسنادی که از دادگاه و اداره پلیس آن منطقه به دست آورده اکتفا نکرده و خودش شخصا به دهکده «اوتفای» رفته و از نوادگان مجرمین و خانواده‌های آن‌ها پرس‌وجو کرده، طوری که آنقدر پاپیچشان شده که به شوخی تهدیدش کرده بودند که اگر بازهم به اوتفای برگردد، قربانی جدید او خواهد بود. همه این‌ها را توی کتابش آورده و سعی کرده تا روایتی جذاب و در عین حال هولناک از ماجرای قتل اوتفای بنویسد. به نظرم تا حد زیادی هم موفق بوده. در واقع این کتاب یک گزارش است از قتل «آلن دو مونی» که به آن کمی آب و رنگ رمانتیک هم بخشیده شده. به همین خاطر هم نثر ژان تولی افت و خیز می‌کند. گاهی شاعرانه می‌شود گاهی در حد جزئیات بی‌روح گزارش پلیس یا دادگاه می‌ماند.
بیوگرافی ژان تولی
ژان تولی () (متولد ۲۶ فوریه‌ی ۱۹۵۳، سن‌لو، مانش، فرانسه) تصویرگر، فیلمساز، نویسنده، کارتونیست و مجری تلویزیونی اهل فرانسه است. این نویسنده بیش از بیست رمان و کتاب تحسین‌شده، از جمله کتاب مشهور مغازه‌ی خودکشی را در کارنامه‌ی خود به ثبت رسانده است. بسیاری از آثار تولی در تئاتر یا سینما مورد اقتباس قرار گرفته‌اند و کتاب‌های او نیز در ۲۴ کشور ترجمه شده‌اند. تولی به واسطه‌ی فعالیت‌های ادبی و سینمایی خود برنده‌ی جوایزی از جمله جایزه‌ی prix trop virilo شده است. او همچنین نویسنده‌ی کتاب‌های دیگری از جمله دهکده‌ی آدم‌خواران، فرشته‌ی سمی، کتابی بر پایه‌ی زندگی‌نامه‌ی شاعر فرانسوی، پل ورلن و بیوگرافی افرادی از جمله آرتور رمبو و فرانسوا ویون است.
بسیاری از منتقدان اعتقاد دارند که ژان تولی کلمات را چنان باورپذیر در دهان شخصیت‌هایش می‌گذارد که آن‌ها را برای مخاطب سرشار از زندگی می‌کند. میل او به داستان‌های گروتسک و ترسناک به خوبی شناخته شده است، اما تولی نوشته‌های خود را به خوبی با سبکی ملموس و احساس شوخ‌طبعی می‌نگارد.
تولی در در سن‌لو به دنیا آمد و در آخگویی بزرگ شد. والدین او از مبارزان کمونیست بودند، با این حال فراشان یک شهرداری کمونیستی بودند. تولی که با استانداردهای زمان کودکی‌اش یک دانش‌آموز بد محسوب می‌شد، به اندازه‌ی کافی خوش‌شانس بود که توسط یک معلم خوش‌ذوق تشویق شود که به مدرسه‌ی نقاشی برود.
تولی در در سن‌لو به دنیا آمد و در آخگویی بزرگ شد. والدین او از مبارزان کمونیست بودند، با این حال فراشان یک شهرداری کمونیستی بودند. تولی که با استانداردهای زمان کودکی‌اش یک دانش‌آموز بد محسوب می‌شد، به اندازه‌ی کافی خوش‌شانس بود که توسط یک معلم خوش‌ذوق تشویق شود که به مدرسه‌ی نقاشی برود.
در سال ۱۹۷۸، ژان تولی به موسسه‌ی L'Écho des Savanes پیوست و تصاویر گزارش‌های مربوط به بارژوت‌ها و همچنین کتاب کمیک افرادی از فرانسه و جاهای دیگر را خلق کرد. این کتاب کمیک در جشنواره‌ی آنگولم در سال ۱۹۹۰ برنده‌ی جایزه‌ی کمک استثنایی به تجدید ژانر کمیک استریپ شد. هنگامی که L'Écho des Savanes منحل شد، تولی با Circus که یک نشریه‌ی ماهانه بود، از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ همکاری کرد. در آن زمان، او کتاب‌های دختران شب و سیتا جاوا را نیز منتشر کرد. پس از دریافت جایزه در سال ۱۹۹۰، تولی تصمیم گرفت برای رفتن به تلویزیون، کشیدن کمیک‌ها را رها کند.