عربی منصرف و غیر منصرف

[DOonYa]

منصرف و غیر منصرف در زبان عربی​

المنصرف وغير المنصرف
اسامی بر اساس توانایی‌شان در گرفتن یا نگرفتن همه علامت‌های اعراب اصلی در دو دسته منصرف و غیر منصرف قرار می‌گیرند.
اسامی به دو دسته منصرف و غیر منصرف تقسیم می‌شوند.

منصرف​

اسم منصرف اسمی است که تنوین و همه علامت‌های اعراب اصلی را می‌پذیرد.
سَلَّمْتُ عَلَى رَجُلٍ.
به مردی سلام کردم.

 

[DOonYa]

غیر منصرف​

اسم غیر منصرف اسمی است که تنوین و کسره نمی‌پذیرد.

سَلَّمْتُ عَلَى اِبْرَاهِيمَ.
به ابراهیم سلام کردم.

با وجود اینکه در اینجا حرف جر (علی) آمده و باید ابراهیم (کسره) بگیرد، اما (فتحه) گرفته است و دلیل آن این است که ابراهیم یک اسم (غیر منصرف) می‌باشد.

 

[DOonYa]

در دو حالت اسم غیر منصرف کسره می‌گیرد:

• اسم غیر منصرف دارای ال باشد.
• اسم غیر منصرف مضاف الیه داشته باشد.

کلمه مَسَاجِد بر وزن فَوَاعِل می‌باشد و یک اسم غیر منصرف است و به همین خاطر در حالت جر نمی‌تواند کسره بگیرد.

دَخَلْتُ فِي مَسَاجِدَ.
وارد مساجد شدم.

اما در دو حالت است که اسم غیر منصرف قادر به گرفتن کسره در حالت جر می‌باشد. همان‌طور که گفته شد زمانی‌که ال بگیرد و یا مضاف واقع شود. برای مثال در کلمه مساجد:

كُنْتُ اَبْحَثُ ع*نْهَا فِي المَسَاجِدِ.
در مساجد به دنبال او می‌گشتم.

در اینجا به‌سبب اینکه مساجد (ال) گرفته می‌تواند کسره را بپذیرد.

كُنْتُ اَبْحَثُ ع*نْهَا فِي مَسَاجِدِ المَدِينَةِ.
در مساجد شهر به دنبال او می‌گشتم.

در اینجا به‌سبب اینکه مساجد (مضاف) واقع شده‌است و (مضاف‌الیه گرفته) است، می‌تواند کسره را بپذیرد.

 

[DOonYa]

مهم‌ترین موارد اسامی غیر منصرف​

• علم مؤنث معنوی یا حقیقی و یا لفظی باشد. مانند: زِیْنَب، فَاطِمَة، حَمْزَة.
• اسامی کشورها و شهرها. مانند: اِیرَان، کَرْبَلَاء.
• اسم علم غیر عربی مشروط به اینکه از سه حرف بیشتر باشد. مانند: یوسف، ابراهیم.
• اسم‌هایی که بر وزن (مَفاعِل) و (مَفاعیل) و (أَفَاعِل) و (أَفَاعِیل) و (فَوَاعِل) و (فَوَاعِیل) و (فُعَلَاء) و (أَفْعَلَاء) باشند. مانند: مَسَاجِد، مَصَابِیح، قَوَاعِد.
• هر صفتی که در آخر آن (الف و نون زائد) باشد، یعنی بر وزن فَعْلَان باشد. مانند: سَکْرَان وغَضْبَانَ وَعَطْشَانَ.
• اگر معدول باشد، به این معنا که از کلمه دیگری گرفته شده‌ باشد، بدون اینکه معنایش تغییر کرده باشد. مانند: عُمَر که از عَامِر گرفته شده‌است.

 

[DOonYa]

تحلیل صرفی​

دقت داشته باشید در تحلیل صرفی اسامی غیر متصرف، منصرف و یا غیر منصرف بودن را ذکر نمی‌کنیم.