آموزشی مودرام چیست؟

[HAN]

ملودرام
كلمه‌اي با چند معنا، اما معمولاً به نمايشنامه‌هاي مردمي و توده‌پسند در سرتاسر اروپا در قرن نوزدهم اطلاق مي‌شد كه عناصرشان رفيعانه رنگين‌تر و بزرگ‌تر از خود زندگي بودند؛ دختري خطاكار، مجرمي خونسرد كه اعمالشان را در حفره‌هاي متروكه، خانه‌هاي ارواح، و كوه‌هاي عجيب و غيرعادي به انجام مي‌رسانيدند.
ملودرام از آثار اوليه گوته و شيللر نشئت مي‌گيرد و مهم‌ترين نويسنده ملودرام در اروپا كوتزه‌بو48 (1761 ـ 1819) و پيكسره كورت49 (1773 ـ 1844)، درا‌م‌نويسان آلماني و فرانسوي بودند كه ترجمه آثارشان توسط تامس هولكرافت50، درام‌نويس انگليسي، به انگلستان راه يافت.

 

[HAN]

هول‌كرافت (1744 ـ 1809) خود نمايشنامه‌اي به نام «قصه‌اي از رمز و راز» نوشت كه بر اساس ملودرام «كولينا»51 يا «كودك مرموز»، اثر پيكسره كورت بود و اين نخستين اثري در انگلستان بود كه با ملودرام به مفهوم واقعي خود برابري مي‌كرد.
اين ملودرام از موسيقي سود مي‌جست كه ابتدا حوادث گوناگون را از يكديگر جدا مي‌ساخت و بعد در فرانسه موسيقي در نمايش لال‌بازي رايج گشت. اما معناي جديد آن به‌زودي از معناي قديمي‌تر پيشي گرفت و علاقه مردم براي ديدن حوادث وحشت‌آور، رمز و راز و خشونت، كه در پايان پيوسته تقوا و فضيلت پيروزمندانه خودنمايي مي‌كرد، بيشتر شد.

 

[HAN]

رفته‌رفته موسيقي اهميت كمتري در ملودرام مي‌يافت و صحنه‌آرايي نمايش كمتر شكل گوتيك را به خود مي‌گرفت. نمايشنامه «راهزن»52، اثر پلانشه53 (1796 ـ 1880)، درام‌نويس انگليسي، يكي از آخرين ملودرام‌هاي قديمي بود.
صحنه‌آرايي نمايشنامه «پنجاه سال از زندگي يك ميخواره» (1828)، اثر جرولد،54 نمايشنامه‌نويس انگليسي، خبر از يك ملودرام بومي مي‌داد كه بر اساس تبه‌كاري‌هاي واقعي در زندگي بود ـ چون «ماريا مارتن»55 و «قتل در انبار سرخ» كه نويسندگاني بي‌ نام و نشان داشتند.

 

[HAN]

فيتسبال56، درام‌نويس انگليسي (1792 ـ 1873)، ملودرام‌هاي متعددي نوشت كه «جوناتان بردفورد»57 او بر اساس يك جنايت واقعي بود. «عيار سرخ» و «پل كليفورد»58 از ديگر ملودرام‌هاي اين نمايشنامه‌نويس‌اند.
تعداد كمي از درام‌نويسان اين زمان طرح‌هاي خود را در ملودرام به كار بستند و تمام درام‌ها توسط ايروينگ59 (1838 ـ 1905) در تئاتر ليسوم60 از جمله «زنگ‌ها»61 (1871) و «برادران كورسيكان62 (1852)، اثر بويسكُلت63 به نمايش درآمدند.

 

[HAN]

كوتزه‌بو64، درام‌نويس آلماني، دويست ملودرام نوشت كه مهم‌ترين و موفق‌ترين آن «پشيماني» (1789) بود كه همسري خطاكار و از راه به در شده‌اي از شوي خود طلب بخشش مي‌كند.
باكستون65، بازيگر و درام‌نويس انگليسي (1812 ـ 1879)، ملودرام مشهوري چون «سگ مونتارگيس»66 را به رشته تحرير درآورد.
از ديگر مديران تئاتر كه در دراماتيزه كردن رمان‌هاي بزرگ موفق بودند بايد از سر هربرت تري67 نام برد كه نمايشنامه «تريلبي68» را بر اساس جورج دوموريه69 (1895) نوشت «اسكندر» و «زنداني...»، اثر آنتوني هوپ70 (1896)، از ديگر كارهاي اوست.

 

[HAN]

مارتين‌ هاروي71 (1863 ـ 1944)، مدير تئاتر در انگلستان، داستان دو شهر چارلز ديكنز را با عنوان مجدد «تنها راه» (1899) و فرد تري72، مدير تئاتر (1864 ـ 1932)، كه اثري را به نمايش گذاشت.
برخي تغييرات، در اين سال‌ها، در نوشتن ملودرام‌ها پديد آمد. «شاه سيمين»73 (1882)، اثر اچ. ا. جونز74، نمايشنامه‌نويس انگليسي و نويسنده «نشانه صليب» و ملودرام‌هايي توسط ويليام تريس75، مدير تئاتر انگليسي، در تئاتر آدلفي شهرت فراواني به ‌دست آوردند.
در اين قرن ملودرام‌هايي در تئاتر دروري لين76 با حوادثي چون در هم شكستن كشتي، حوادث پديد آمده در راه‌آهن،‌ زلزله و مسابقه اسب‌دواني و آثار پي‌درپي و پشت‌سرهمي از برادران ملويل77 چون «بدترين زن در لندن» (1899) و «دختر بد خانواده» (1909) به روي صحنه آمدند.

 

[HAN]

با رشد فكري تماشاگر طبقه متوسط نوعي ملودرام به‌ويژه در تئاتر آدلفي لندن زير نظر باكستون، بازيگر و درام‌نويس انگليسي (1802 ـ 1879)، پديد آمد درحالي‌كه از عنصر خشن‌تري در تئاتر سوري78 چون وحشت‌هاي واقعي در زندگي بيشتر استقبال مي‌كردند كه از «بومي‌هاي پاريس» متأثر بودند و با نگاهي اجمالي به پاريس يا لندن در محل‌هاي پُرجمعيت و پست شهر و گنداب‌ها لذت مي‌بردند. اما افراد يك خانواده بازرگان كه مرفه و كامياب بودند از اين وحشت و خشونت تراژدي‌هاي بومي الكساندر دوماي پدر كمتر شاد مي‌شدند چون نمايشنامه «پولين» (1840) كه ملكه ويكتوريا اين نمايش را در تئاتر پرنسس در 1851 ديده بود ـ‌ كه براي صحنه تنظيم شده بود ـ لذت چنداني نبرده بود.

 

[HAN]

در ميان اين تنظيم‌ها از نمايش «مسكين پاريس» ـ كه بعداً بر طبق اجراي آن در شهرها عنوان «مسكين نيويورك» (1851) يا «مسكين ليورپول» (1864) را به خود گرفت ـ استقبال شد.
در اين زمان يك پديده نو، يعني دراماتيزه كردن آثار متعددي از رمان‌هاي معروف و توده‌پسند از نويسندگان زن چون كلبه عمو تام، اثر هريت بيسچراستو (1852) يا «لين شرقي» (1861)، اثر خانم هنري وود79، و «رمز و راز ليدي مودلي»80، ‌ اثر ميس بردون81 (1862) رايج گشت.

 

[HAN]

و اما فرهنگ ادبي ملودرام (در يونان درام آوازي) در ايتالياي كهن يعني در قرن شانزدهم رخ نمود. اپرا از كوششي به دست آمد كه مي‌خواست به تراژدي كلاسيك نيروي تازه‌اي ببخشد و تركيبي از موسيقي و درام را با نام اپرا ارائه دهد.
در قرن هجده مندل برخي از آثار خود را اپرا و برخي ديگر را ملودرام خواند و در اواخر قرن هجده درام‌نويسان فرانسوي، ملودرام را با نوعي ديالوگ استادانه بسط و گسترش دادند تا بيشتر از اعمال خشونت‌بار خود‌نمايي كند. پيروي از مسائل احساساتي و شورانگيز شدت گرفت. يكي از تأثيرات اصلي در اوايل قرن هجده به احتمال زياد تراژدي‌هاي غم‌افزاي كربيون82، درام‌نويس فرانسوي (1674 ـ 1762)، نوعي ملودرام بودند.
مشهورترين نمونه‌هاي اين گونه ملودرام‌هاي آغازين «پيگماليون»83، اثر روسو84، (1775) و «لوتو ـ دا ـ فه»85، «اثر گابيو»86 (1790)، «كوني» يا «كودك مرموز» بودند.

 

[HAN]

تأثير آثار فرانسوي، سواي عنصر گوتيك در آثار گوته و شيللر بي‌شك موجب افزوني روش رمان گوتيك و محبوبيت ملودرام گشت.
«شبح قصر» (1797) و «تيمور تاتاري» (1811) كه از ملودرام مايه مي‌گيرد اگرچه تا اندازه‌اي خام‌دستانه است، اما در اجرا و افراط در صحنه‌آرايي توأم با موسيقي تحت تأثير كوتزه‌بو قرار مي‌گيرد.
همگي اين آثار باعث شد كه ملودرام‌هاي شگفت‌آوري در قرن نوزده انگلستان در صحنه به اجرا گذاشته شوند، و اين زماني بود كه رمان‌هاي متعددي از اسكات، ريد، ديكنز و سايرين را براي اجرا در صحنه تئاتر به گونه ملودرام تنظيم كنند. در اين عصر نويسندگان ذوق خود را براي نوشتن اشعار دراماتيك يا نمايشي و نثر از دست داده بودند. درخشش ملودرام در قرن نوزده نوعي سرگرمي احساساتي و ساده به رشته تحرير درآمد كه شخصيت‌هاي اصلي آن زياده از حد بافضيلت بودند و يا به ‌طور استثنا شرير به حساب مي‌آمدند. بنابراين، قهرمان و قهرمانان زن آن‌ها خوب بودند و شخصيت شريرشان از عميق‌ترين و تيره‌ترين رنگ بهره‌ور مي‌گشتند.
فراواني خون، وحشت و اعمال خشونت‌بار، اشباح، غول‌ها، جادوگران، خون‌آشامان، اسكلت در قفسه‌هاي ماوراءطبيعي نيز از ابزار اين‌گونه ملودرام‌ها بودند و همين‌طور يك رئاليسم بي‌اعتبار به گونه حكايات عجيب و غريب از شرارت، ميخواري، قماربازي و جنايت در آن‌ها خودنمايي مي‌كرد.
در ميان صدها نمونه از اين گونه ملودرام‌ها، مي‌توان از «حكايتي از رمز و راز»، اثر تامس هول‌كرافت (1802)، «سوزان چشم‌سياه»، اثر داگلاس جرولد87 (1830)، نام برد.