آموزشی مونولوگ و دیالوگ

[رهاورد]

۱۰- جلوی جریانو نگیرین

وقتی دارین اولین یادداشت از یک صحنه رو می‌نویسین بذارین دیالوگ‌ها همینطور تراوش کنن و بعدش که با فراغ بال نوشتین دوباره برین سراغ دیالوگا و از بین اونا به‌دردبخوراشو انتخاب کنین. با این تکنیک به دیالوگ‌هایی می‌رسید که اصلا ممکن نبوده بار اول به ذهنتون بیاد.

 

[رهاورد]

۱۱- مثل یک بازیگر بداهه باشید

وقتی تو خونتون تنها نشستید، یه صحنه از داستانتونو بازآفرینی کنین و خودتون جای کاراکترا نقش بازی کنین. اگه بین دو‌تا کاراکتر درگیری وجود داره به فکر درست کردن بحث و جدل باشین. وقتی بین کاراکترا جاتونو عوض می‌کنین چند ثانیه مکث کنین تا با لحن خود کاراکتر پاسخ بدین.

 

[رهاورد]

دیالوگ بین شخصیت‌ها لزومی ندارد عین واقعیت باشد. در گفتگوهای واقعی کلی حرف‌های تکراری و پیش پا افتاده و بدون ظرفیت دراماتیک گفته می‌شود. فقط باید جایی از دیالوگ استفاده کرد که جز دیالوگ چاره‌ای نیست.

مثل این گفتگو:

سینا گفت: سلام.

مادرش جواب داد: علیک السلام.

سینا گفت: مادر جان خوبی؟

مادر گفت: خوبم تو چه طوری؟

—-

خب تمامی این گفتگوها را می‌شود در یک جمله خلاصه و روایت کرد:

سینا با مادرش احوالپرسی کرد.

(وارد ادامه مطلب شوید)

 

[رهاورد]

بهتر است گفتگو به صورت بیرونی یا درونی دارای جدال و کشمکش باشد. یعنی شخصیت ها همدیگر را وادار به کنش کنند. در داستان معمولا جواب عبارتی مثل "چه طوری؟" ، "خوبم" نیست. چیزی است که توجه مخاطب را به خودش جلب کند. مثل نمونه های زیر:

- چه طوری؟

1- هزار بار گفتم جورابات رو هر گوشه از این خونه پرت نکن. این هزار و یک‌بار.

2- چی شده حال مادرت رو می‌پرسی؟ نکنه باز پول تو جیبی می‌خوای؟

3- مگه برات مهمه.



همانطور که می‌بینید در چنین شرایطی دیالوگ‌ها بسیار جذاب خواهد بود و نظر خوانندگان را به خود جلب خواهد کرد.

 

[رهاورد]

بهتر است تا آنجا که می‌توانیم گفتگو را شرح ندهیم و توصیف نکنیم، مثلا با عباراتی نظیر:

فاطمه لب‌هاش رو جوبید و گفت: ...

با صدای بلند فریاد زدم که: ...

با لحن سرزنشگری زیر گوشم گفت: ...

باید طوری دیالوگ‌ها را بنویسیم که حالت گوینده در خود جملاتی که می‌گوید القا شود. بنابراین باید کلمات را به دقت انتخاب کنیم. مثل تفاوت‌هایی که در عبارت‌های "بفرما، بتمرگ، بشین" وجود دارد. هر‌سه‌ی این عبارت‌ها از مخاطب می‌خواهد که بنشیند. یکی با احترام و ادب. دیگر با تحکم و بی‌ادبانه و سومی تقریبا خنثی.

 

[رهاورد]

دیالوگ بیشتر برای شخصیت‌پردازی و پیشبرد داستان هست. بهتر است از دادن اطلاعات زیاد در طی گفتگو خودداری کنیم و اطلاعات را به صورت مستقل به خواننده انتقال بدهیم. لزومی ندارد شخصیت‌ها در حین گفتگو از اتفاقات گذشته بگویند و درباره‌ی آدم‌ها و اشیا کلی اطلاعات بدهند.

 

[رهاورد]

در دیالوگ‌ها نباید برای انتقال برخی اطلاعات به خوانندگان، شخصیت‌ها راجع به چیزهایی حرف بزنند که خودشان از آنها آگاه هستند. مثلا گفتگوی زیر:

علی گفت: رضا جون، فردا جمعه است، اداره هم تعطیله، تو هم که کارمند اداره برق هستی قرار نیست سر کار بری. یه قرار بگذاریم بریم کوه؟

معلوم هست که تاکید نویسنده به کارمندی یکی از شخصیت‌ها صرفا برای این هست که مخاطب از شغل وی آگاه شود. در حالی که هیچکس موقع گفتگو به چنین مواردی اشاره نمی‌کند. همه‌ی اطلاعات را می‌شود به صورت مستقل از گفتگو آورد.

 

[رهاورد]

دیالوگ‌ها باید حدالمقدور موجز و کوتاه باشند و درونیات شخصیت را افشا بکنند. حس و حال شخصیت را در یک موقعیت خاص انتقال بدهند و باعث پیشبرد داستان رو به جلو شوند. در رمان های فارسی اینترنتی (اینستاگرامی و تلگرامی) نویسنده‌ها بسیار دمدستی با دیالوگ برخورد می‌کنند. در موارد بسیاری مشاهده کرده‌ام که کل رمان دیالوگ هست. انگار که نمایشنامه نوشته باشند. شخصیت‌ها بسیار حراف هستند و نویسنده خواسته است طنازی و شوخ طبعی به خرج دهد. همه‌ی شخصیت‌ها به یک شکل حرف می‌زنند، فارق از جنسیت، سن و سال و روحیات. در حالی که ما باید با دیالوگ شخصیت خلق بکنیم. دیالوگ‌ها باید بتوانند نشان دهند که گوینده زن هست یا مرد. پیر هست یا جوان. معمولا انسان‌های باتجربه و مسن در گفتگوهای‌شان از ضرب المثل‌ها و عبارات قدیمی استفاده می‌کنند و گفتارشان وزانتی دارد که در کلام یک جوان یا نوجوان نمی‌بینیم. همین‌طور هست تاثیر جنسیت. تکیه کلام‌ها و عادات کلامی هم بخش دیگری از این تشخص زبانی شخصیت‌ها هست که می‌تواند در گفتگوها نمود پیدا بکند.

 

[نهال رادان]

1⃣می‌روم در جایی می‌نشینم. جایی که هیچکس صدای هق هق و آه درون‌ام را نشنود!
گوشه‌ای دنج که جز من و تاریکی و وحشت که سالهاست به آن عادت کرده‌ام، شریک تنهایی‌ام نشود.
خودم را در آغوش تاریکی می‌اندازم زانوهایم سست می‌شود و روی زمین ...

2⃣آه ای روزگار!
اگر می‌دانستم از جان من چه می‌خواهی، همین جان نیمه‌جان را دو دستی به تو پیش‌کش می‌کردم تا دست از سرش برداری! خوب می‌دانی که او هم مثل من رمقی برای ادامه زندگی ندارد. او بیشتر از من در حال جان دادن است.

مونولوگ یا تک‌گویی، شیوه‌ای روایی در داستان است که گاهی درونی است و گاهی بیرونی
دو متن بالا که یکی درونی و یکی بیرونی بود نمونه ای از آن است.

مونولوگ:
۱. معمولا حرف زدن با خود است و شخصیت های دیگر در آن نقش ندارند مگر آنجا که گوینده برای مقصد خود انان را مورد خطاب یا توجه قرار دهد.
۲. آمیخته با همه ویژگی‌های تنهایی و عزلت است
۳. معمولا افسوس غم‌ افسردگی اضطراب و استرس دلزدگی از دنیا و افراد و ... در جای جای قلم نویسنده موج میزند
۴. گاهی ممکن است کسی پاسخ هم بدهد اما آن پاسخ هم از زبان گوینده است و نه به صورت مستقیم و از زبان شخص ثالث
۵. واگویه یا مونولوگ یا تک گویی گاهی یک نوشته را از ابتدا تا انتها به خود اختصاص می‌دهد و گاهی نیز ممکن است در بخشی از یک داستان بلند جای گرفته و از زبان یکی از شخصیت‌ها بیان شود.

تمرین:
یک متن تک گویی درونی یا بیرونی را حداکثر در (حدود) ۳۰۰ کلمه بنویسید

 

[نهال رادان]

#قوانین دیالوگ نویسی

دوستانی که تمایل به تمرینِ دیالوگ‌نویسی دارند، هر زمان که آمادگی‌اش را داشتند، عددهای 1...2...3... و ... را بنویسند. دو نفر اول شروع می‌کنند. اگر شخص سومی وجود داشت به عنوانِ داور. نفر اول یک گفت و گو را آغاز می‌کند.
در صورتی که داور وجود نداشته باشد، اگر گمان کردید که از مسیرِ دیالوگ خارج شده‌اید با عددِ 0 دیالوگ را خاتمه دهید و اگر حس کردید نفرِ مقابل از مسیرِ دیالوگ خارج شده است عددِ 5 را بنویسید.
سعی کنید در دیالوگ‌نویسی از دیدِ راوی که ساخته‌اید، پیش بروید و از عصبانی شدن و ناسزا گویی از زبانِ راوی بپرهیزید.
تلاش کنید در مسیرِ تکرار نیافتید و در خلالِ دیالوگ، اتفاقات و نکات تازه‌ای بیان کنید.
طرفِ مقابل را به چالش بکشید و دیالوگ را پیش ببرید. با جملات‌تان طرفِ مقابل را درگیر کنید.
از گفتنِ جملاتِ کوتاه بپرهیزید.