متفرقه نظام اجتماعی و موجود زنده

[حیفآ؛]

جامعه و نظام اجتماعی را می توان به موجود زنده تشبیه کرد ولی باید به این نکته توجه
داشت که جامعه یک موجود زنده نیست بلکه شبیه یک موجود زنده است. برخی رویکردهای
جامعه شناسی به تفاوت این دو عبارت توجه کافی نداشته اند. جامعه را می توان با انسان مقایسه
کرد. عده ای جامعه را با بدن انسان مقایسه می کنند و عده ای دیگر جامعه را با روح انسان
مقایسه می کنند. البته همان طور که انسان بدن و روح دارد جامعه هم بیرون و درونی دارد.
جامعه شناسی تبیینی جامعه و نظم اجتماعی را براساس مناسبات بیرونی توضیح می دهد و این
روابط و مناسبات را مبتنی بر قرارداد، ترس و اجبار می داند. افراد جامعه براساس نوعی قرارداد،
قواعد و مقرراتی را می پذیرند. این قواعد، علاوه بر اینکه نفع افراد جامعه را تأمین می کنند، از
آنها در برابر گزندها و آسیب ها نیز محافظت می نمایند. جوامعی که نظم اجتماعی را از این منظر
برقرار می سازند، شاید با تطمیع و تهدید و اجبار قادر باشند پیش بینی رفتارها را تضمین کنند،
امّا در جلب مشارکت و همکاری افراد براساس میل، رضایت و رغبت موفق عمل نمی کنند. از
این رو، هر روز باید بر حجم قواعد و قوانین نظارتی، نیروها و ابزارهای کنترل کننده خود بیفزایند.