آموزشی نقد از منظر جایگاه

[_ نفس _]

نقد صحیح باید تمام ملاک هارو در دید منتقد به نویسنده منتقل کنه. یعنی عنصر فضا، حس، شخصیت، راوی گری، جمله بندی، توجه به هدف و درون مایه و گره و حل گره داستان با توجه به سطح و استعداد نویسنده. این رو هرگز فراموش نکنین که سطح نقد رمان رو با سطح نگارش نویسنده هماهنگ کنید. نثر و نگارش رمان می‌تونه ی تقلب باشه برای نقد صحیح شما. چطور؟ برای مثال رمانی با قلم قوی و نثر ادبی از همون اولش منتقد رو متوجه می‌کنه که سطح رمان قوی هست و یک نگاه ریز با یک نقد کاملا جزعی رو می‌طلبه و اما اگر شیوه نگارش رمان به صورت عامیانه و نویسنده تازه کار باشه کار برای منتقد راحت میشه. چون که اشکالات اون متن رو می‌تونه به صورت واضح مشاهده و در نتیجه یه نقد صحیج تحویل نویسنده بده.

بهترش این هست که اینطور فکر کنید باید با نگاهت عناصر نقد رو توی داستان پیدا کنی، تمام عناصر!

 

[_ نفس _]

از اول داستان که میخوانی و مثلا مثال اینکه با عنصر فضا شروع شده، تو باید اون عنصر رو تا پایان داستان با خودت بیاری جلو همراه بقیه عوامل و نقد عناصر دیگه و حین ایراد گیری و گفتن نقاط قوت داستان، و اوردن خرده اشکالات و قویات عناصر، ته نقد به یک کل گویی برسی! و سطح نویسنده و قلم رو بتوانی بسنجی!

دقت کنید به صورت ساده تر یعنی اینکه با یک نگاه جزعی کلیات رو بسنجی!

یه نقد صحیح همیشه باید سه بخش رو شامل بشه که در پست های بعد توضیح خواهیم داد.

1. آموزش ابتدایی و جامع از مبحث مورد انتقاد

2. بیان اشکالات یا نکات قوت رمان

3. ایده دهی و روحیه دادن به نویسنده جهت اصلاح متن.

نخستین اصلی که منتقد را تعریف می کند، داشتن آگاهی های مبتنی بر روش نقد است. این آگاهی ها در بر گیرندهء مواردیست که منتقد باید آن را در نفس خود داشته باشد. مانند:

- احاطه داشتن بر مقوله ها و تیوری های نقد مُدرن.

- دانش کامل از ویژه گی هایی که نقد در محور آن شکل می گیرد.

- نگاه شالوده شکنانه.

- دریافت نو از مفهوم نقد.

- توجه به رویکردهایی دگرگونه در متن اثر.

با استناد بر مواردی که مطرح شد، این مولفه های پنج گانه، به عنوان ویژه گی ها، مهمترین رویکردی است که کار منتقد را در حوزهء نقد، تبیین می کند.

 

[_ نفس _]

جدی ترین مشکلی که در زمینهء نقد و نقادی در افغانستان وجود دارد، ناشی از تعریف یکجانبهء نقد (یعنی نقد به معنی انتقاد صرف) است؛ زیرا به دلیل عدم درک از مفهوم "نقد"، بسیاری ها درجامعهء ما به مسألهء بیان "انتقاد صرف" در حوزهء نقد می پردازند و ارزش ها را همسان با کاستی ها، در فرایند نقد و نقادی مطرح نمی سازند. پس از همین جاست که منتقد بدون توجه به جنبه های معیاری نقد، فقط به برداشت یکسویه از اثر و موضوع مورد نقد می پردازد. با توجه به همین کاستی در قرائت یک جانبه از مفهوم نقد است که از سال ها به این سو، نقد با روش های معیاری و به دور از "غرض و مرض های فردی" در کشور ما شکل نگرفته است.

پس برای شکل گیری نقد معیاری و هنجارمند، نخست از همه، باید فرهنگ نقد پذیری را ایجاد کرد و سپس به نقد معیاری در حوزهء مربوط پرداخت.