آموزشی نقد و بررسی نمایش‌نامه‌ی «مرگ فروشنده»

[-pariya-]

او که در جوانی به همسرش خ*یانت می‌کرده مدام در عذاب وجدان پول‌هایی است که خرج معشوقه‌اش می‌کرده، درحالی‌که خانواده‌اش تحت فشار بوده‎اند؛ بیف تنها کسی است که از این راز مگوی پدرش با خبر است و جدال‌های دوطرفه‌ی بیف و ویلی بر سر این موضوع، هم باعث نابودی دو طرف (و خانواده) شده، هم اجازه نداده که محبت فی‌مابین خانواده از سطح ترحم بالاتر برود.

 

[-pariya-]

همه‌ی این مسائل، بی‌پولی و شرایط بد را بیش از پیش غیرقابل‌تحمل‌ می‌کنند اما آخرین تیرهایی که به قلب ویلی می‌خورد اخراج از کار و از دست رفتن موقعیت پسرش در قرارداد رویایی است. او در پایان برای اینکه از پول بیمه‌اش جهت آینده‌ی بهتر خانواده‌اش استفاده کند دست به خودکشی ساختگی می‌زند اما مخاطب در این ابهام باقی می‌ماند که او یک قهرمان خانواده‌دوست است یا کسی که از جنگیدن برای تغییر وضع جامعه جا زده؟!

 

[-pariya-]

سرمایه، داری؟
اوج کار آرتور میلر آن‌جاست که این نمایشنامه را در دهه‌ی پنجاه نوشته است و وخامت اوضاع را خیلی زودتر از آن‌چه که دیگران دیدند پیش‌بینی کرده ‌است؛ زمانی که در دهه‌ی چهل و پس از جنگ جهانی، سرمایه‌داری (کاپیتالیسم = Capitalism) به‌عنوان تنها نظام و بلکه تنها راه سعادت بشر از طرف آمریکا تبلیغ می‌شد

 

[-pariya-]

. نکته‌ی جالب‌تر این است که مردم فرودست هم کاملا به این ایده ایمان داشتند و رستگاری خود را در اجرای بی‌کم و کاستش جستجو می‌کردند! پس مرگ فروشنده را می‌توان بیش از یک نمایشنامه، یک نوع نقد جامعه‌شناختی هم دانست. در دنیایی که میلر تصویر کرده، ارزش آدمی‌زاد فقط بر اساس توان پولسازی‌ و سرمایه‌ یا دارایی موجودش‌ تعریف می‌شود:

تو در این دنیا فقط صاحب چیزی هستی که می‌توانی آن را بفروشی.

 

[-pariya-]

نظام بالا به پایین، رقابتی را درست می‌کند تا جنگلی قانون‌مند برای درندگی به وجود بیاید. همان‌طور که می‌‎خوانیم، ویلی در رویاهایش همیشه به‌دنبال دستیابی به جایگاه بِن پولدار است و در برخوردهایش با چارلی و برنارد، حتی در مسائل غیرمالی خود را حقیر می‌بیند:

 

[-pariya-]

ویلی: تو اینجا چکار می‌کنی؟
چارلی: خوابم نمی برد. قلبم داشت آتش می‌گرفت.
ویلی: خوب، معلومه غذا خوردن بلد نیستی! باید یه چیزی راجع به ویتامین و این حرف‌ها یاد بگیری.
چارلی: اون ویتامین‌ها چه فایده‌ای داره؟
ویلی: اونا استخوناتو درست می‌کنن.
چارلی: آره، اما قلب آدم که استخون نیست

 

[-pariya-]

شخصیت در جامعه‌ای طبقاتی به جایگاه شغلی وابسته است تمام افراد می‌خواهند خود را بیش از آن‌چه هستند نشان دهند و در چنین جامعه‌ای دروغ یکی از ارکان اصلی ارتباط آدم‌ها می‌شود، درحدی‌که اکثر شخصیت‌های داستان خود را بزرگ‌تر از آن‌چه هستند بروز می‌دهند؛ بی‌آن‌ که بدانند این دروغ‌ها فراتر از موضوع خودشان شلیک می‌کنن

 

[-pariya-]

میلر به زیبایی نشان می‌دهد که در یک جامعه‌ی ناسالم، در مرحله‌ی بعد از انکار واقعیات، با انکار دروغ‌ها روبه‌رو خواهیم شد و کمون نهایی کاپیتالیسم جایی‌ست که انسان‌ها مورد معامله قرار می‌گیرند! نویسنده البته این درد را نه فقط درد ویلی، که درد تمام بشریت می‌داند و از همان ابتدا سعی دارد علاوه بر پرده‌ی تئاتر، پرده‌ی بین زندگی ویلی و زندگی شخصی تماشاگران را فروبریزد

 

[-pariya-]

این‌جا یک خانه است، یا بهتر بگوییم استخوان‌بندی خانه‌ای است که از آن اتاق خواب طبقه‌ی بالا و در طبقه‌ی اول آشپزخانه و پهلوی آن، اتاق خواب دیگری، به چشم می‌خورد. بین اتاق‌ها دیواری نیست و همه چیز را می توان دید، درست همان‌طور که در دنیای خاطرات و رویاها، خانه‌ها و اتاق‌هایی که در آن‌ها زندگی می کرده ایم، صحبت‌ها و فریادهایی را که دیوار بین‌شان حایل بود، بدون هیچ دیواری می‌بینیم و به‌خاطر می‌آوریم.

 

[-pariya-]

میلر پای این اثر شجاعانه‌ی خود هزینه‌ی زیادی داد و با پافشاری بر اصولش مجبور به ترک وطن کاپیتالیستی‌اش شد. او جزو نویسندگانی بود که به زیست هنرمند بسیار اهمیت می‌داد؛ برای مثال در طول نوشتار نمایشنامه‌ی دیگرش «جی‌جو» مدتی را در یک اردوگاه نظامی گذراند تا با فضای قصه‌اش آشنایی بیشتری پیدا کند.