آموزشی نقد و پایداری ادبیات

[آسو]

۵- ادبیات پایداری در ایران

اصطلاح ادبیات پایداری در ایران، سابقه ‌چندانی ندارد و تاریخ استعمال آن به دهه ‌۶۰ سده ‌کنونی می‌رسد؛ اما به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی کشور ایران در طول تاریخ، همواره شاهد جنگ، خون‌ریزی، ایثارگری، پهلوانی، از جان‌گذشتگی و همدلی‌های ملی بوده و دفاع از وطن و ارزش‌های آن در برابر یورش بیگانگان برای ملت ایران، مفهومی نام‌آشنا است. [۸] ‌به همین دلیل در طول تاریخ ادبیات فارسی اشعار بسیاری را با مضمون پایداری می‌توان مشاهده کرد. ادبیات عرفانی و سمبلیک، نمونه‌ای از جهت‌گیری شاعران و نویسندگان در برابر ظلم و ستم و اختناق داخلی است.

 

[آسو]

نخستین اشعار پایداری فارسی را می‌توان در آثار شاعران نهضت شعوبیه مشاهده کرد «... به دنبال شکل‌گیری نهضت شعوبیه، شاعران ایرانی در شعرهای عربی یا فارسی خود، گونه‌ای از ادبیات مقاومت را مطرح می‌کنند که بیانگر مفاد آیه ‌"يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثي‌ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ" است‌». [۹] این شعرها مانند بسیاری دیگر از شعرهای پایداری که منشائی سیاسی-اجتماعی دارند، برادری و برابری اجتماعی را خواستار است و تبعیض و بی‌عدالتی را نکوهش می‌کند. در زمان حمله ‌مغول، بار دیگر شاعران ایرانی مردم را به پایداری و مقاومت در برابر ظلم و ستم مغولان دعوت کرده‌اند. اشعاری که در رابطه با واقعه ‌عاشورا و بیان مظلومیت امام حسین (علیه‌السّلام) و یاران شهیدش سروده شده نیز در شمار اشعار پایداری قرار دارد؛ چرا که این شعرها، ظلم و ستم و نابرابری را نکوهش کرده و صدای رسای مظلومیت و آزادی‌خواهی است.