آموزشی نمایشنامه اتلو

[ASAL.]

«نمایشنامه سوم»
یاگو به تحریک اتلو می‌پردازد تا او را به کاسیو و دزدمونا بدبین کند. دزدمونا ناغافل دستمالش (که هدیهٔ اتلو به او بوده) را به زمین می‌اندازد. امیلیا دستمال را پیدا می‌کند و به درخواست یاگو دستمال را به او می‌دهد، بی‌خبر از آنکه یاگو چه نقشه‌ای در سر دارد. اتلو وارد صحنه می‌شود و یاگو به او می‌قبولاند که دزدمونا و کاسیو به او خ*یانت کرده‌اند. اتلو قسم می‌خورد دزدمونا و کاسیو را بکشد و یاگو را به معاونت خود می‌گمارد. صحنهٔ سوم از پردهٔ سوم، نقطهٔ عطف نمایش‌نامه است که در آن یاگو موفق می‌شود بذر شک و بدبینی را در ذهن اتلو بکارد و لاجرم سرنوشت او را رقم بزند.

 

[ASAL.]

«پرده چهارم»
یاگو، دستمال دزدمونا را در اقامتگاه کاسیو جاسازی می‌کند و سپس به اتلو می‌گوید که واکنش کاسیو به سوالات او را تماشا کند. یاگو به سراغ کاسیو رفته و او را گول‌می‌زند تا دربارهٔ رابطه‌اش با بیانکا (زن قبرسی تن‌فروش و معشوقهٔ کاسیو) صحبت کند اما نام بیانکا را چنان آرام می‌گوید که اتلو گمان می‌کند آنها در حال صحبت دربارهٔ دزدمونا هستند. بعداً بیانکا کاسیو را متهم می‌کند که هدیهٔ دست‌دومی را که از معشوق دیگری گرفته، به او داده‌است. اتلو شاهد این وقایع است و یاگو او را قانع می‌کند که کاسیو دستمال را از دزدمونا گرفته بوده‌است. اتلو، خشمگین و دل‌شکسته، تصمیم می‌گیرد همسر خود را بکشد و به یاگو می‌گوید که کاسیو را به قتل برساند. اتلو زندگی دزدمونا را به کام او زهر می‌کند و در مقابل نجیب‌زادگان ونیزی که به دیدار آنها آمده‌اند او را کتک می‌زند. در همین حال، رودریگو شکایت می‌کند که در قبال پول و تلاشی که صرف به‌دست‌آوردن دزدمونا کرده، یاگو نتوانسته به نتیجه‌ای برسد. یاگو، رودریگو را راضی می‌کند تا کاسیو را بکشد.

 

[ASAL.]

«پرده پنجم»
رودریگو گول یاگو را خورده و در خیابان به کاسیو، که تازه خانهٔ بیانکا را ترک کرده، حمله می‌کند. کاسیو رودریگو را زخمی می‌کند. طی زدوخورد آن‌ها، یاگو از پشت‌سر به سراغ کاسیو می‌آید و پای او زخم می‌زند. در تاریکی، یاگو موفق می‌شود هویت خود را پنهان کند، و وقتی لودوویکو و گراسیانو صدای فریاد کاسیو برای کمک را می‌شنوند، یاگو هم به آن‌ها می‌پیوندد. کاسیو، رودریگو را به عنوان یکی از مهاجمان شناسایی می‌کند. یاگو مخفیانه رودریگو را به ضرب چاقو می‌کشد تا توطئه آن‌ها فاش نشود و سپس بیانکا را متهم به توطئه برای قتل کاسیو می‌کند. اتلو با دزدمونا روبه‌رو می‌شود و او را با بالش خفه می‌کند. امیلیا سرمی‌رسد و دزدمونا پیش از مرگ، از شوهرش دفاع می‌کند و اتلو او را به زنا متهم می‌کند. امیلیا کمک می‌خواهد و مونتانو، گراسیانو و یاگو از راه می‌رسند. وقتی اتلو به دستمال به عنوان مدرک خ*یانت اشاره می‌کند، امیلیا متوجه می‌شود که شوهرش یاگو دست به چه کاری زده و او را لو می‌دهد و یاگو او را می‌کشد. اتلو بالاخره به بی‌گناهی دزدمونا پی‌می‌برد و یاگو را با چاقو زخمی می‌کند که البته زخم کاری نیست و منجر به مرگ او نمی‌شود. اتلو می‌گوید که یاگو یک شیطان است و بهتر است باقی عمرش را به دردکشیدن بگذراند. یاگو حاضر به توضیح‌دادن انگیزهٔ خود نیست و سوگند می‌خورد از آن لحظه به بعد ساکت بماند. لودویکو، یاگو و اتلو را به‌خاطر قتل رودریگو، امیلیا و دزدمونا، دستگیر می‌کند اما اتلو خودش را می‌کشد. لودویکو، کاسیو را به جانشینی اتلو می‌گمارد و او را پند می‌دهد که مجازات منصفانه‌ای برای یاگو تعیین کند. سپس یاگو را به‌خاطر اعمال ناشایستش سرزنش می‌کند و می‌رود تا ماجرا را برای بقیه تعریف کند.

 

[ASAL.]

اتلو از کجا پدید آمده است؟

نمایش‌نامهٔ اتلو، اقتباسی از داستان «کاپیتان مغربی»، اثر نویسندهٔ ایتالیایی، جیووانی باتیستا ژیرالدی (سینسیو)، است. در دوران زندگی شکسپیر، ترجمهٔ انگلیسی از این داستان موجود نبود. داستان سینسیو ممکن است بر اساس رویدادی واقعی باشد که حدود سال ۱۵۰۸ میلادی در ونیز رخ داده‌است. در داستان سینسیو، دزدمونا تنها شخصیتی است که از او نام برده شده و از شخصیت‌های معدود دیگر تنها با عناوین «مغربی»، «رهبر اسکادران»، «بیرق‌دار» و «زن بیرق‌دار» (در نمایش‌نامه به ترتیب: اتلو، کاسیو، یاگو و امیلیا) یاد شده‌است. سینسیو در پی ارائه این پند اخلاقی (از زبان دزدمونا) بوده که صحیح نیست زنان اروپایی با مردان دمدمی‌مزاج ملل دیگر ازدواج کنند. داستان سینتیو را نوعی «هشدار نژادپرستانه» دربارهٔ خطرهای اختلاط نژادی توصیف کرده‌اند.

 

[ASAL.]

شکسپیر در نوشتن تراژدی اتلو تا حد زیادی جزئیات داستان سینسیو را دنبال کرده اما برخی جزئیات را تغییر داده‌است. برای مثال، برابانسیو و رودریگو و چندین شخصیت فرعی دیگر در داستان سینسیو وجود ندارند و امیلیای شکسپیر در توطئه دستمال دزدمونا نقش دارد در حالی که «زن بیرق‌دار» (معادل او در داستان سینسیو) در توطئه شرکت ندارد. در داستان سینسیو، برخلاف اتلو، «بیرق‌دار» (یاگو) نسبت به دزدمونا میل دارد و وقتی دزدمونا دست رد به سی*ن*هٔ او می‌زند میل انتقام در وجودش شکل می‌گیرد. .

 

[ASAL.]

صحنه‌های آغازین اثر شکسپیر، و همچنین صحنهٔ لطیف بین امیلیا و دزدمونا وقتی بانو در حال حاضرشدن برای رفتن به رختخواب است، مختص تراژدی او هستند. چشمگیرترین تفاوت اثر شکسپیر نسبت به داستان سینسیو، شیوهٔ مرگ دزدموناست. در اثر شکسپیر، اتلو ابتدا دزدمونا را خفه می‌کند و سپس کار را به شکل نامعلومی تمام می‌کند، در حالی که در داستان سینسیو، «مغربی» به «بیرق‌دار» مأموریت می‌دهد که با جوراب ساق‌بلند پر از شن، به سر دزدمونا ضربه بزند و او را بکشد. سینسیو هر ضربه را توصیف می‌کند و وقتی دزدمونا می‌میرد، «بیرق‌دار» و «مغربی» بدن بی‌جان او را روی تخت می‌گذارند، جمجمه‌اش را خرد می‌کنند و کاری می‌کنند که سقف ترک‌خوردهٔ بالای تخت فرو بریزد تا به نظر برسد فروریختن سقف باعث مرگ او شده‌است.

 

[ASAL.]

در داستان سینسیو، دو قاتل در ابتدا شناسایی نمی‌شوند. مدتی بعد «مغربی» به‌شدت دلتنگ دزدمونا می‌شود و از «بیرق‌دار» نفرت پیدا می‌کند. او را تنزل رتبه می‌دهد و حاضر نیست در کنار او باشد. «بیرق‌دار» در پی انتقام برمی‌آید و به «رهبر اسکادران» می‌گوید که نقش «مغربی» در مرگ دزدمونا چه بوده‌است. این دو نفر، قبرس را به مقصد ونیز ترک می‌کنند و «مغربی» ر ا نزد ارباب ونیز متهم به قتل می‌کنند. «مغربی» را دستگیر کرده به ونیز می‌برند و شکنجه‌اش می‌کنند. او حاضر نیست به گناهکاری خود اعتراف کند و به تبعید محکوم می‌شود. بستگان دزدمونا نهایتاً او را پیدا کرده و می‌کشند. «بیرق‌دار» اما همچنان شناسایی نمی‌شود و هنگامی که در ونیز است مرتکب چند جرم دیگر هم می‌شود. او را دستگیر می‌کنند و زیر شکنجه می‌میرد. «زن بیرق‌دار» (امیلیا در نمایش‌نامه) زنده می‌ماند و داستان را روایت می‌کند.