تاریخ ایران هر آنچه باید در مورد نجاران باستان بدانیم!

[♡ریحانه♡]

بهره‌برداری از چوب بخش بسیار مهمی از تکامل ما انسان‌ها بوده است
متون و سوابق باستان‌شناسی بسیار به‌ جای‌مانده از نجاری باستانی روشن می‌سازد اجداد ما به‌طور متناوب از چوب‌ِ جنگل‌های ظاهرا بی‌پایان و مهارت‌های خود برای ساخت ابزار، وسایل خانگی، مصنوعات و آثار هنری و دست‌ساخت بسیار دیگر بهره می‌بردند و به درستی می‌دانیم که نجاران در آن دوره به خوبی در جامعه مورد احترام بودند.

 

[♡ریحانه♡]

نجاران دوران باستان از چه ابزارهایی استفاده می‌کردند؟
ابزارهای پیشاتاریخی نشان می‌دهد که اجداد ما از بوته‌های زغال‌سنگ نارس و سنگ‌های صیقل خورده‌ی دریاچه‌ها، سنگ چخماق و آتش برای حکاکی و بُرش چوب استفاده می‌کردند. بدیهی است که استفاده از ابزارهایی مانند سنگ‌های چخماق و دیگر سنگ‌های نوک‌تیز چندان تعجب‌آور نیست. اما آیا اجداد ما از استخوان‌ هم برای نجاری استفاده می‌کردند؟ قبل از اینکه فلزشناسی پیشرفت کند، استخوان‌ها و شاخ‌های حیوانات برای شکل دادن به چوب مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

 

[♡ریحانه♡]

باستان‌شناسان تلاش کرده‌اند تا با بهره بردن از استخوان‌هایی از گاوهای وحشی نژاد خالص که از گاوهای اهلی کنونی دوام بیشتری دارد، شرایط گذشته را بازسازی کنند. آزمایش‌های آن‌ها نشان می‌دهد که استخوان‌ها به‌عنوان مغار (اسکنه) مورد استفاده قرار می‌گرفتند، روشی که به تماس بسیار کم‌تری نسبت به تبرهای ساخته شده از سنگ چخماق نیاز دارد و با توسعه بیشتر تمدن‌های پیشاتاریخی، ابزارها و روش‌های پیچیده‌ای برای نجاری ابداع شد.

 

[♡ریحانه♡]

مصریان باستان از تبرها و مغارها درکنار مته‌های بُرش‌دهنده و اره استفاده می‌کردند. استفاده اولیه از مس به‌عنوان تیغه در میان ابزارهای نجاری به عصر برنز بازمی‌گردد که شناخت ما انسان‌ها از فلزات بیشتر شد. در حقیقت، مصریان آن چنان از چوب زیادی استفاده کردند که دره نیل برای مدتی دچار جنگل‌زدایی شدیدی شد و برای برهه‌ای لازم شد که الوار از نواحی دیگر به مصر وارد شود. امروزه نیز ما از بسیاری از ابزارهای دستی بهره می‌بریم که اجدادمان در گذشته از آن استفاده می‌کردند. از زمان قرون وسطی، صرف‌نظر از استفاده مدرن از فولاد برای برش لبه‌ها و تراش چوب، ابزارآلات نجاری تغییر چندانی نکردند. مغارها شاقول‌ها، ارّه‌ها و چکش‌های ما هنوز هم شبیه نقوشی هستند که از ۵ هزار سال قبل باقی مانده‌اند.

 

[♡ریحانه♡]

توسعه روش‌های نجاری
تراشیدن چوب با استخوان و سنگ‌های نوک تیز، روش ساده‌ای است که نجاران باستان به کار می‌بردند، اما اتصالات چوب‌کاری (وصل کردن چوب‌ها به هم)، ‌مهارتی قدیمی‌تر از آنچه تصور می‌کنید است. اولین نمونه‌های اتصال و روکش‌کاری هزاران سال قدمت دارد. اتصالات چوب‌کاری مهارت و توانایی به هم متصل کردن قطعات مختلف چوب به هم است. روش‌های مختلفی برای اتصال قطعات چوبی به هم وجود دارد اما «فاق و كام» به نظر زوایه دقیق را به وجود می‌آورد و احتمالا یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها نیز باشد.

 

[♡ریحانه♡]

یک نمونه از فاق و كام در یک گودال ۷ هزار ساله در لایپزیگ آلمان کشف شده است. پژوهشگران توانستند در عمق ۶ متری ۱۰۰ الوار از دوران نوسنگی را کشف کنند. این الوارها که از چوب درخت بلوط با ضخامت حدود ۹۰ سانتی‌متر تراشیده شده بودند دارای علائمی از ابزارهای نجاری بودند. به نظر می‌رسد که درک ما در مورد فاق و کام در دوران نوسنگی کاملا درست نبوده و فاق و کام نسبت به تراشیدن چوب‌ها در آن دوران پیشرفته‌تر بوده است.

سوابق باستانی موجود از مصر باستان یک نمونه دیگر از روش فاق و کام هزاران سال قبل در اختیار ما قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، «کشتی خوفو (The Khufu)» که در هرم بزرگ جیزه کشف شده با فاق و کام بهم متصل شده بود. در همین حال از یاد نبریم که نجاران چین باستان نیز در تقریبا همان دوران از تیر، ستون و قلاب بهره می‌بردند.

 

[♡ریحانه♡]

مصر باستان با سوابق تاریخی غنی خود، نمونه‌هایی از روکش‌کاری، حکاکی و استفاده از چسب‌های حیوانی را در خود نگه داشته‌ است. نمونه‌هایی از این روش‌های پیشرفته نجاری را می‌توان در تابوت «سمِرخت (Semekhet)» دید که قدمتی ۵ هزار ساله دارد. البته ما فرمول بدون میخ مصریان باستانی را نمی‌دانیم، اما سوابقی از آن در متون و نقوش مختلف ثبت شده است.

 

[♡ریحانه♡]

نجاران در تمام طول تاریخ و جوامع سراسر جهان جایگاه مهمی داشته‌اند
سوابق تاریخی دیگری از روش‌های پیشرفته نجاری در قرون وسطا در امتداد جاده ابریشم که آسیا، خاورمیانه و اروپا را به متصل می‌کند یافت شده است. وسایل چوبی روکش‌دار که قدمت آن به سده چهارم پیش از میلاد بازمی‌گردد به اندازه‌ای ارزشمند بودند که دادوستد شوند. جاده ابریشم مشهورترین شبکه راه‌های تجاری تاریخ بشر است که برخی پژوهش‌های اخیر قدمت آن را تا ۵ هزار سال تخمین می‌زنند. این جاده در بین سال‌های ۲۰۰ ق.م تا قرن چهاردهم شبکه‌ای از راه‌های ارتباطی بین شهرهای بزرگ و تجاری آسیا و اروپا فراهم کرده بود.

 

[♡ریحانه♡]

چرا نجاران برای پیشرفت تمدن‌ها چنین اهمیت داشتند؟
هر فرهنگی که شواهدی از وجودش را برجای گذاشته باشد، سوابق نوشتاری و نقوشی از نجاران را نیز حفظ کرده است. درحالی‌که ما نجاران را پیشه‌گرانی معمولی و ساده به حساب می‌آوریم، اما آن‌ها در تمام طول تاریخ و جوامع سراسر جهان جایگاه مهمی داشته‌اند.

انسان پیش از تاریخ، ابزارهای ضروری چوبی را ساخته و اتصالات چوب‌کاری را برای خدمت به جوامع ابداع کرده است. نجاران بعدی خانه، کشتی، سلاح و وسایل خانه را از یک یا چند مورد از مصالح و مواد اولیه‌ای که در اختیار داشتند ساختند. به همین جهت، غافلگیرکننده نیست که صنف نجاران در قرون وسطا تأسیس شده باشد. این اصناف و اتحادیه‌ها مقررات کیفی را وضع می‌کردند، اعانه جمع‌آوری کرده و برای اعضای خود حقوق بازنشستگی فراهم می‌کردند و به کارآموزان آموزش می‌دادند.

 

[♡ریحانه♡]

یکی از این اتحادیه‌ها، اتحادیه نجاران لندن بود که در هنگام وقوع «آتش‌سوزی بزرگ لندن» در سال ۱۶۶۶ از حقوق اعضایش دفاع کرد. چرا که نمایندگان پارلمان مصوب کردند چوب از مصالح ساختمانی حذف شود و تمامی خانه‌ها از آجر و سنگ ساخته شوند. اتحادیه نجاران لندن در سال‌های ۱۶۸۵ تا ۱۸۹۴، ۶۴ کارآموز تمام وقت را استخدام کرد و استاندارد کار را ازطریق بازرسی‌های کیفی بهبود بخشید.