تاریخ جهان هنر مخصوص ایرانی‌ها در خرید/ معامله «حضرت عباسی» چه‌جوری است؟

[-pariya-]

 

[-pariya-]

فارس نوشت: چطور است که بعضی‌ها هنگام خرید، زیاد چانه می‌زنند؟ این عادتی قدیمی و سنتی تاریخی میان ایرانیان است که مورخان درباره‌اش بسیار روایت کرده‌اند و بسیار نکته‌های لطیف هم دارد؛ ازجمله اینکه معامله «حضرت عباسی» چه‌جور معامله‌ای بود!

 

[-pariya-]

چانه‌زنی در گذشته در این‌حد رواج داشته که «کلارا کولیور رایس» انگلیسی گفته چانه‌زنی به‌جز برای قیمت کالاهایی مثل نان و قند که نرخ ثابت و دولتی داشته برای هر کالای دیگری متداول بوده است.

 

[-pariya-]

وی که در اواخر دوره قاجار به ایران آمده بود خرید در بازارهای ایران را هنر به شمار آورده و هنر چانه‌زنی را مختص ایرانیان دانسته است. در سفرنامه‌اش نیز روایت بسیار جالبی دارد

 

[-pariya-]

از نحوه انجام معامله در ایران و نوشته است: «ایرانی‌ها در هر معامله‌ای به‌ندرت نخستین قیمت پیشنهادی را می‌پذیرند؛ مردها به‌طور آشکار و زن‌ها نه آشکارا چون مردان، هر دو چانه می‌زنند.

 

[-pariya-]

فروشنده بهایی را برای کالای خود پیشنهاد می‌کند که بیشتر از قیمت منصفانه آن است. خریدار می‌خواهد کمترین قیمت را بپردازد. این جریان چندان ادامه می‌یابد تا معامله با بهایی میان نظر آن دو صورت پذیرد.

 

[-pariya-]

فروشنده پس از فروش، همیشه مدعی است که بهای خریدش بیش از این مقدار بوده و جنس را هدیه و تقریبا مفت داده‌است. خریدار نیز ادعا می‌کند که کالا بی‌ارزش است و به مفت هم نمی‌ارزد، اما وقتی راه خود را پیش می‌گیرد از خریدش راضی است و به خود می‌بالد».

 

[-pariya-]

سرم را بشکن، نرخم را نشکن!

در گذشته که چانه‌زدن عادتی معمول بوده و مردم برای خرید و فروش، مَثَل هم داشتند که «تا چانه نزنی حلال نمی‌شود»، یک نوع چانه‌زنی هم بوده که دیگر آخرش بوده و این‌طوری بوده است: «جریان طولانی چانه‌زنی در بازار، عبارت مصطلح چانه‌بازاری را در محاوره مردم به‌وجود آورده که مراد از آن چانه‌زدن طولانی و خسته‌کننده به‌شیوه بازاری‌هاست».

 

[-pariya-]

معلوم است که چانه‌زنی با مشتریان گاهی موجب خستگی می‌شد و مورخان نوشته‌اند: «اغلب کاسب‌ها به‌سبب چانه‌زدن زیاد با چانه‌زن‌ها، وقتی که شب به خانه برمی‌گشتند خسته و کوفته بودند».

 

[-pariya-]

چاره کار هم این بود: «‌گاهی کاسب‌های بیشتر شهرهای ایران برای رهایی از جریان طولانی و خسته‌کننده چانی‌زنی این عبارت را که به‌صورت مَثَل هم درآمده است، به کار می‌برند: سرم را بشکن، نرخم را نشکن... گاهی نیز عبارت: قیمت مقطوع، چانه‌زدن ممنوع را که با خطی خوش نوشته شده بود در محل کسب خود مقابل چشم مشتری می‌آویختند».