آموزشی هنر کاربردی تزئینی چیست؟

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

دنیای هنر، آثار هنری را به دو نوع اصلی هنرهای زیبا و هنرهای کاربردی تقسیم می‌کنند. “زیبایی” معیار اصلی در تعریف هنرهای زیبا و “کاربرد” مهم‌ترین معیار برای تعریف هنرهای کاربردی است

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

کاربرد را می‌توان با واژه “استفاده” تعریف کرد. از این نظر کاربرد داشتن یک چیز به معنای استفاده داشتن آن چیز در زندگی انسان است. برای مثال شما هر روز از ظروف مختلف برای آشپزی و غذاخوردن استفاده می‌کنید. این ظروف اصطلاحا برای شما کاربرد دارند. واژه دیگری که می‌توان با آن مفهوم کاربرد را در هنرهای کاربردی تعریف کرد “سودمندی” است

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

هر چیزی که بتواند مقصودی را برآورده کند و کارآمدی و بهره وری داشته باشد، سودمند است. اگر به اطراف خود نگاه کنیم چیزهای سودمند زیادی را می‌بینیم که هر روز از آن ها استفاده می‌کنیم. اما آیا همه اشیای سودمند مورد استفاده ما آثار هنری هستند؟

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

با توجه به مفهوم استفاده، هنر کاربردی نوعی از هنر است که در زندگی روزمره ما استفاده دارد. هر چند کاربرد، سودمندی، کارآیی و استفاده داشتن مهم‌ترین معیار‌ها در هنرهای کاربردی هستند اما هر شیئ سودمندی لزوما از جمله آثار هنری کاربردی یه شمار نمی‌آید. معیار مهم دیگری لازم است که در کنار کارآیی در یک شی قرار گیرد تا آن را به یک اثر هنری کاربردی تبدیل کند و آن معیار “زیبایی” است. زیبایی مهم‌ترین ویژگی یک اثر هنری است که آن را از اشیای دیگر جدا می‌کند. حال سوال این است که زیبایی چیست؟ تعریف زیبایی کاری دشوار است و تا کنون تعریفی جامع از آن ارائه نشده است. اما می‌توان یک شی زیبا را با صفاتی خاص توصیف کرد. مهم‌ترین صفات زیبایی عبارتند از تناسب و هماهنگی. یک شی زیبا از اجزایی هماهنگ و متناسب با یکدیگر شکل یافته است. زیبایی یک شی در شکل کلی آن و همچنین در تزیینات روی آن قابل مشاهده و درک است. در یک اثر هنری کاربردی، زیبایی با کارآیی ترکیب می‌شود و یک شی سودمند زیبا خلق می شود.

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

بیایید از همان مثال ظروف استفاده کنیم. همه ما در خانه تعداد زیادی ظرف با استفاده‌ها و کاربرد‌های مختلف داریم. شما ظروفتان را معمولا بر اساس نوع استفاده یا کاربردی که برای شما دارد انتخاب می‌کنید و می‌خرید. اما آیا تا بحال به معیارهای دیگری غیر از کاربرد هم توجه کرده‌اید؟ یک ظرف علاوه بر کاربرد، طراحی و زیبایی نیز دارد. «طرح خوب در هنرهای سودمند آن طرحی است که توجه به کارکرد مناسب و انطباق با مواد و اسلوب‌های ساخت را با اجرای خوب و ظاهر خوشایند درآمیزد»(پاکباز، ۶۵۶:۱۳۹۰)

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

بسیاری از افراد هنگام خرید یک ظرف علاوه بر کاربرد، به زیبایی آن ظرف هم توجه می‌کنند. فرض کنید به دنبال یک ظرف برای استفاده در اتاق پذیرایی‌تان هستید. برای خرید به فروشگاه‌ها یا سایت‌های فروش مجازی رجوع می‌کنید. یکی از مواردی که نظر شما را برای خرید یک ظرف پذیرایی جلب می‌کند، علاوه بر کاربرد آن، طرح و نقش و زیبایی آن ظرف است.

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

در واقع در یک ظرف زیبا که نظر شما را جلب کرده است، کاربرد و زیبایی با یکدیگر ترکیب شده است. سقراط فیلسوف یونانی باستان در این‌باره می‌گوید: اگر از دو چیز یکی زیباتر از دیگری است بدان سبب است که آنچه زیباتر است هم از حیث سودمندی بر دیگری برتری دارد و هم از حیث لذت.(افلاطون، ۲۸۵:۱۳۹۰) این تعریف دقیق هنر کاربردی است: ترکیب زیبایی و سودمندی.

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

اما ترکیب زیبایی و کاربرد برای تعریف هنر کاربردی کافی نیست. به مثال ظرف پذیرایی بازگردیم. در هنگام خرید یک ظرف شما نمونه‌های زیادی را مشاهده می‌کنید. اکثر این ظروف ساخته ماشین آلات در کارخانه‌های تولید انبوه ظروف هستند. این نوع ظروف هرچند ممکن است زیبا باشند اما به عنوان اثر هنری شناخته نمی‌شوند. یک ظرف زمانی می‌تواند نمونه‌ای از هنرهای کاربردی باشد که توسط یک هنرمند ساخته شده باشد

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

دست‌ساز بودن شرطی مهم برای هنر بودن یک شی است. دست‌ساز بودن در برابر ساخت یک شی با ماشین یا دستگاه قرار می‌گیرد. یک اثر هنری کاربردی با دستان یک هنرمند خلق می‌شود.

 

[ᴺᴵᴸᴼᶠᴬᴿ]

دست‌ساز بودن به ظرف پذیرایی شما علاوه بر زیبایی و کاربرد، یک ویژگی دیگر هم اضافه می‌کند: تک بودن و اصالت. ویژگی‌ای که خیلی از ما در هنگام خرید به دنبال آن هستیم. یک ظرف که با دستان هنرمند ساخته شده باشد یک اثر تک، اصیل و منحصر بفرد است