غیرپارسی چارلز دیکنز

[ادوارد کلاه به سر]

در ۹ ژوئن ۱۸۶۵ قطار حامل چارلز دیکنز و الن ترنان دیکنز از روی یک پل سقوط کرد اما به دیکنز آسیب نرسید و او توانست به کمک دیگر مسافران برود. او تا هنگام رسیدن امدادگران به زخمی‌ها کمک کرد و به کسانی که در حال مرگ بودند آرامش بخشید.
سپس به داخل قطار بازگشت و دستنوشته نیمه تمام داستان دوست مشترکمان را بیرون آورد. پس از آن تا پایان عمر، هرگز سوار قطار نشد. دیکنز همچنین به دلیل همراهی الن ترنان با او در قطار از حضور در جلسه تحقیقات پیرامون این حادثه خودداری کرد. زیرا می‌توانست باعث رسوایی شود.[۱]

 

[ادوارد کلاه به سر]

بی‌قراری دیکنز برای خلق اثر هم‌چنان باقی بود، اما سلامت او با خواندن‌های پر از شیفتگی‌اش، روز به روز تحلیل می‌رفت. پس از سال ۱۸۶۰ (روزهایی که آرزوهای بزرگ قلم می‌خورد)، الن ترنان، گاه گاه در نزدش می‌ماند. اما با این همه، کتاب‌خوانی‌های او و سفرهایی که با این هدف داشت، ادامه یافت، چنان‌که حدود ۱۸۶۷–۱۸۶۸ بار دیگر به آمریکا رفت. او از لحاظ مالی هیچ کم نداشت، اما از نظر جسمانی شکسته به نظر می‌رسید.

بی‌اعتنایی او به هشدارها (فلج جزئی - ناتوانی در خواندن حروف سمت چپ و لنگ زدن روزافزون پای چپ) تا بدان‌جا پیش رفت که در سال ۱۸۷۰ اقدام به یک رشته کتاب‌خوانی تازه نمود. دیکنز در ۱۵ مارس ۱۸۷۰ برای آخرین‌بار سرود کریسمس را خواند و سرانجام در ۹ ژوئن ۱۸۷۰ در حالی‌که ادوین درود به پایان نرسیده بود به‌طور ناگهانی بر اثر سکته قلبی در محلی به نام گدز هیل از جهان رفت.

 

[ادوارد کلاه به سر]

روزنامه‌ واشنگتن تايمز به مناسبت دويستمين سالگرد تولد «چارلز ديكنز»، فهرست 10 اقتباس برتر سينمايی و تلويزيونی از رمان‌های اين نويسنده‌ بزرگ را منتشر كرد. با گذشت بيش از صد سال، هنوز هم آثار ديكنز ميان فيلمسازان تلويزيونی و سينمايی محبوبيت دارند. هر يك از آثاری كه در اين فهرست آمده‌اند، حداقل دو بار مورد اقتباس قرار گرفته‌اند. 1ـ «آرزوهای بزرگ» (1946) «ديويد لين»، كارگردان سرشناس هاليوود اين اثر اقتباسی بود كه موفق به كسب دو جايزه‌ي اسكار بهترين كارگردانی و بهترين فيلم‌برداری شد. «آرزوهای بزرگ» نامزد سه جايزه اسكار هم بود. «ژان سيمونز» برای ايفای نقش «استلا» جوان نامزد يك جايزه‌ اسكار شد. انجمن فيلم بريتانيا اين فيلم را در صدر فهرست بهترين فيلم‌هاي انگليسی نشاند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

2ـ «سرود كريسمس» (اسكروج) (1951) اين اثر ديكنز بارها و بارها مورد اقتباس قرار گرفته است كه آخرين آن‌ها با نقش‌آفريني «جيم كری» در سال 2009 به صورت سه‌بعدی ساخته شد. اين فيلم در انگلستان با نام «اسكروج» و در آمريكا با نام «سرود كريسمس» به روی پرده رفت.

3ـ «اليور!» (1968) فيلم برجسته «كارول ريد» با الهام گرفتن از رمان «اليور تويست» چارلز ديكنز موفق شد در 11 بخش جوايز اسكار نامزد شود و شش جايزه‌ی اسكار را نيز از آن خود كند كه از آن جمله مي‌توان به اسكار بهترين فيلم و بهترين كارگردانی اشاره كرد. «رون مودی» كه نقش فاگين را در اين فيلم ايفا كرد، موفق شد براي هنرنمايی‌اش جايزه‌ معتبر گلدن گلوب را كسب كند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

4ـ «داستان دو شهر» (1935) «رونالد كولمن» در اين اثر سينمايی نقش «سيدنی كارتن» را ايفا كرد. اين اثر بهترين اقتباس رمان معروف ديكنز محسوب می‌شود.

5ـ «اليور تويست» (1948) اين فيلم سينمايی به كارگردانی «ديويد لين» به عنوان بهترين اقتباس «اليور تويست» ديكنز محسوب می‌شود. «الك گينس»، «رابرت نيوتن» و «كی والش» در اين اثر سينمايی هنرنمايی كردند. انجمن فيلم بريتانيا اين فيلم را جزء 100 فيلم برتر انگليسی برشمرده است.

6ـ «خانه‌ غم‌زده» (2005) اين اقتباس تلويزيونی از رمان معروف ديكنز نامزد دو جايزه‌ی گلدن گلوب شد. در اين مينی‌سريال، «گيليان اندرسون» كه به تازگی در نقش «خانم هويشام» در اقتباس تلويزويوني «آرزوهاي بزرگ» ظاهر شده است، نقش «خانم ددلاك» را ايفا كرد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

7ـ «دوريت كوچولو» (2008) اين‌بار هم بی‌بی‌سی اثری ديگر از ديكنز را به مينی‌سريال موفقی تبديل كرد كه «متيو مك‌فادين»، بازيگری كه به بازی نقش «آقای دارسی» در فيلم «غرور و تعصب» شهرت دارد در آن نقش‌آفريني كرد. «ايمی دوريت» و «تام كورتنی» از ديگر بازيگران اين سريال بودند. «دوريت كوچولو» در سال 2009 روی آنتن شبكه «بی‌.بی.سی» رفت و برای جايزه «امی» نامزد شد.

8ـ «مارتين چازلويت» (1994) اين مينی‌سريال در سال 1995 نامزد جايزه‌ی معتبر «امی» شد. شبكه‌ بی‌بی‌سی رمان معروف ديكنز را با هنرنمايی «پل اسكوفيلد» و «تام ويلكينسون» به روی آنتن برد.

9ـ «دوست مشترك ما» (1998) اين مينی‌سريال در سال 1998 توسط «جولين فارينو» كارگردانی شد و يك سال بعد در ايالات متحده آمريكا منتشر شد.

10ـ «سرود كريسمس ميكی» (1983) اين انيميشن كوتاه فيلمی بود كه كودكان را در دهه 1980 با آثار ديكنز آشنا كرد. اين فيلم در آكادمی اسكار سال 1984 موفق به كسب جايزه بهترين فيلم انيميشن كوتاه شد. [۶]

 

[ادوارد کلاه به سر]

دیکنز نیز مانند بسیاری از رمان‌نویسان دیگر (جرج الیوت، امیل زولا، دفو) از روزنامه‌نگاری آغاز کرد و سپس از واقعیت به خیال گرایید. وی نیز مانند دیوید کاپرفیلد را در حالی می‌نوشت که مقید به سخن دیگران بود. کارش در مقام گزارشگر مذاکرات پارلمانی به او سرعت و دقت آموخت. چارلز دیکنز از گزارشگری به شکل آزادتری از روزنامه‌نگاری گروید. طرحواره‌هایی از بوز در معنا مجموعه مقالاتی است که جریان تکامل رشد تدریجی این داستان‌سرا، شخصیت‌آفرین و تحلیل‌گر محیط‌ها و اشیا را به دست می‌دهد. او هرچند هرگز از روزنامه‌نگاری نبرید و همواره سردبیر مجلات و سرگرم نوشتن مقالاتی برای روزنامه‌ها و سخنرانی‌ها بود، اما گفته می‌شود نمونه‌ای روشن از کوشش روزنامه‌نگاری برای اعتلا بخشی به استعدادهای نویسندگی خویش است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

چارلز دیکنز ارائه‌کننده عوالم شهر است. دگرگونی شهر - چه از لحاظ اقتصادی و چه اجتماعی - و چیرگی او بر توصیف این دگرگونی‌ها. در طرح‌واره‌ها به وضوح این توانایی را نشان می‌دهد. توصیف یک عمارت یا مؤسسه از زبان دیکنز، چیزی ورای وصفی خشک و خالی از عمارتی بی‌جان است. او ناظر تغییرپذیری ظاهر است و چنان توصیف می‌کند که گویی این عمارت ساکن نیست. او اشیا را در قیاس جنبه‌های متحرک جامعه‌ای می‌بیند که در حال تبدل است. وقتی خیابان‌های کثیف لندن را توصیف می‌کند چنین به ما می‌گوید: «نم همین قدر دزدانه و نرم فرود می‌آید که سنگفرش خیابان‌های را چرب کند.» می‌گوید: «چراغ‌های گازی به علت مه سنگین و تنبلی که بر هر چیز می‌نشیند رخشنده‌تر می‌نمایند».

 

[ادوارد کلاه به سر]

طرح‌واره‌هایی از بوز، از ذوق و استعداد کمدی دیکنز نیز جان می‌گیرد. چارلز دیکنز کمدی را به گونه‌ای توصیف می‌کند که نشانه تأثیر گرفتن او از این تجربه است. بازیگران زن و دلقک‌ها اغراق شده‌اند، اما این اغراق به‌طور قطع ملهم از مبادی تئاتر روزگار خویشند. یکی دیگر از استعدادهای نمایشی دیکنز، تأثرانگیزی و خوشمزگی است. یکی از طرحواره‌های اولیه یعنی مغازهٔ گروگیر این تأثرانگیزی را به گونه‌ای شایان بیان می‌کند. در این اثر، هم تجزیه و تحلیل و هم اقناع است که هم تفاهم‌برانگیز و هم ترحم‌انگیز است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

دیوید کاپرفیلد به دوران پختگی و کمال هنری دیکنز تعلق دارد. حجم انتقاد صریح اجتماعی در این رمان کمتر از نوشته‌های دیگر است. در این‌جا توجه نویسنده به ماجراهای خانگی و روحانی بیشتر از بیدادهای اجتماعی است. هرچند با زندگی‌ای که خود نویسنده داشته‌است، طبعاً توجه به مسائل روانشناختی از دید اجتماعی بارز و آشکار است. خفت‌های شخصیت «هیپ» در این رمان، فرازجویی‌هایش، بزرگ‌منشی‌های به خود بسته‌اش و نیز ترقی و تنزلش همه سمبول‌های اجتماعی قابل شناخت‌اند. این رمان در آن واحد تصویر یک شخصیت خاص و یک تعمیم نیرومند است.