تقریبا همه ما در طول زندگی خود کتابهای ترجمه شده را مطالعه کرده‌ایم. طبیعی است که با برخی از این کتابها بیشتر از سایرین ارتباط برقرار کردیم. اما شاید هیچگاه توجهی به دلیل این اتفاق نداشتیم. مطالعه یک متن ترجمه شده در عین حال که می‌تواند لذت آشنایی ما با یک فرهنگ و زبان جدید را برای ما به ارمغان بیاورد، ممکن است به قدری برایمان سخت و طاقت فرسا شود که کلا از ادامه خواندن آن منصرف شویم. دلیل این اتفاق کیفیت پایین ترجمه آن کتاب است. در واقع اولین ویژگی منفی مطالعه یک ترجمه بد، دلسرد کردن شما نسبت به مطالعه آن کتاب است. نکته‌ای که عکس آن هم کاملا صدق می‌کند. این یعنی مطالعه یک ترجمه روان و به اصطلاح خوشخوان می‌تواند میل شما را به مطالعه یک کتاب افزایش دهد.
آموزشی چرا دانستن اینکه چگونه بهترین ترجمه را انتخاب کنیم مهم است؟
- نویسنده موضوع آساهیر
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
اما تشخیص یک ترجمه بد چندان هم کار سختی نیست. در واقع همه ما با مطالعه چند صفحه از یک متن می‌توانیم متوجه میزان کیفیت ترجمه آن شویم. ترجمه‌هایی که کیفیت و دقت خوبی ندارند غالبا ما را در خواندن با مطالعه مواجه می‌کنند. دلیلش هم این است که نویسنده نه به زبان مبدا (زبان اصلی متن) مسلط بوده و نه توانسته آنچه از متن برداشت کرده را به زبان مقصد (زبانی که متن به آن ترجمه شده) برگرداند. برای همین هم ما در مطالعه چنین متونی دچار مشکل می‌شویم. برخی دیگر از مترجمین هم خیلی به متن اصلی وفادار نمی‌مانند و آنچه خودشان صلاح می‌بینند را به متن اصلی اضافه می‌کنند! این موضوع حد و مرز هم نمی‌شناسد و از بهترین رمان های عاشقانه گرفته تا برخی از مشهورترین کتاب های فلسفی دچار ارن دخل و تصرف‌ها شده‌اند.
۱- تخصص مترجم
اولین نکته‌ای که هنگام انتخاب ترجمه یک کتاب باید به آن توجه کنیم، تخصص مترجم است. این موضوع مخصوصا در هنگام کتابهای تخصصی و نیمه‌تخصصی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. چرا که اگر مترجم با ماهیت متن آشنایی نداشته باشد، ممکن است نتواند مطالب را به خوبی منتقل کنند. علاوه بر آن چنین فردی احتمالا در ترجمه اصطلاحات و مفاهیم کلیدی هم به مشکل برمی‌خورد. مثلا اگر قصد داریم یک کتاب در مورد فیزیک کوانتوم را بخریم، بهتر است قبل از خرید در مورد مترجمین آن تحقیق کنیم و ببینیم کدامیک رشته تحصیلی مرتبط یا حداقل سابقه ترجمه متون مشابه را داشتهانداما متون ادبی چطور؟ چگونه می‌توانیم بهترین ترجمه کتاب های رمان و ادبیاتی را انتخاب کنیم؟ اگرچه بیشتر افراد تصور می‌کنند داشتن مهارت و آشنایی با ماهیت متن فقط باید هنگام ترجمه کتابهای تخصصی رعایت شود، تجربه نشان داده که ترجمه کتابهای ادبی می‌تواند حتی چالش برانگیزتر از کتابهای تخصصی و نیمه تخصصی باشد. در واقع فردی که قرار است یکی از بهترین رمان های کلاسیک را ترجمه کند، باید به قدری بر روی زبان مقصد و ادبیات آن مسلط باشد که بتواند علاوه بر قصه، حس و حال موجود در آن را نیز به خواننده اثر منتقل کند. تسلط ادبی، قلم روان و آگاهی فرهنگی از جمله پیش‌نیازهای یک مترجم ادبی خوب به شمار می‌روند.
۲- زبان
اگر نگوییم مهمترین، بدون شک زبان مادری مترجم و زبان متنی که از روی آن ترجمه کرده بسیار در کیفیت ترجمه تاثیرگذار است. برای مثال اگر قرار است کتاب جنگ و صلح تولستوی را بخوانید، بهتر است که ابتدا به سراغ زبانی که متن از روی آن ترجمه شده بروید. برخی مترجمین که به زبانی جز انگلیسی تسلط ندارند، مجبورند کتاب را به جای زبان اصلی متن (که در اینجا روسی‌است) از روی ترجمه انگلیسی آن به فارسی برگردانند. این کار به ۲ دلیل کیفیت ترجمه را پایین می‌آورد. دلیل اول اینکه شاید ترجمه انگلیسی به اندازه کافی دقیق نباشد. اما دلیل دوم اینکه وقتی متن یکبار به زبان دیگری تبدیل می‌شود، بخشی از اصالت خود را از دست می‌‌دهد. پس اگر ما دوباره آن را ترجمه کنیم، بیشتر به متن اصلی صدمه زده‌ایم.۳- تجربه
کارنامه یک مترجم می‌تواند سومین عامل مهمی باشد که به ما در انتخابمان کمک می‌کند. مترجمین حرفه‌ای معمولا بیش از یک کتاب ترجمه شده در کارنامه خود دارند. پس اگر کتابی به تازگی منتشر شده و از کیفیت ترجمه آن مطمئن نیستید، می‌توانید به سراغ سایر آثار وی بروید. اصلا شاید بخت با شما یار بود و قبلا یکی از آثار وی را خوانده بودید. در این صورت دید واضح‌تری به اثر او خواهید داشت. همچنین می‌توانید از دوستانتان که سایر آثار مترجم را خوانده‌اند هم برای انتخاب کتاب او نظر بپرسید.شاید بگویید چگونه می‌توانم قبل از تهیه یک کتاب، متن آن را بخوانم؟ خب این کار چندان مشکل نیست. بیشتر ما برای خرید کتاب به کتابفروشی‌ها مراجعه می‌کنیم. زمانی که در یک کتابفروشی هستید می‌توانید از فروشنده بخواهید کتاب مورد نظر را برای شما بیاورد. سپس بدو هیچ مشکلی می‌توانید چند صفحه از ان را خوانده و کیفیت ترجمه آن را بسنجید. حتی اگر به کتاب خریدن از کتابفروشی هم عادت ندارید، با مراجعه به بیشتر سایت‌های فروش کتاب می‌توانید چند صفحه از کتاب مورد نظر را به صورت رایگان بخوانید. آن گاه می‌توانید با چشمانی باز و اطمینان از کیفیت ترجمه، کتاب مورد نظر را خریداری کنید.
