ایده چگونه داستان‌ را شروع کنیم؟ | از الهام تا ایده‌های محرک

[شیر کاکائو]

داستان بلند، کوتاه، نمایش‌نامه و یا فیلم‌نامه؛ هر کدام از این‌ها را که بخواهید بنویسید نیاز به ایده‌ی محرک خواهید داشت. ایده‌ای ابتدایی که باعث شکل‌گیری داستان‌تان شود. می‌توان گفت یافتن ایده‌ی محرک سخت‌ترین قسمت نوشتن است. چون بعد از مشخص شدن آن همه چیز خیلی راحت‌تر جاری خواهد شد. فقط کافی‌ست بدانید چطور داستان را شروع کنید آن وقت می‌توانید در مدتی کوتاه نسخه‌ی اول داستان‌تان را بنویسید.

 

[شیر کاکائو]

اما چطور می‌شود به یک ایده‌ی اولیه‌ی درست و حسابی رسید؟

 

[شیر کاکائو]

انتظار برای فرشته‌ی الهام

شب است. لطفا این چیزی را که می‌گویم خیلی خوب تصور کنید. نیمه شب است که فرشته‌ای به تخت هنرمند نزدیک می‌شود. هنرمند خواب است. چنان عمیق که با مهیب‌ترین صداها هم بیدار نخواهد شد. بااین‌حال فرشته محض احتیاط خیلی آرام به او نزدیک می‌شود. بالای سرش می‌ایستد و به قیافه‌ی خسته‌ی هنرمند خیره می‌شود. پره‌های بینی‌ هنرمند با هر نفسی که می‌کشد می‌لرزد و آب دهان از گوشه‌ی لبش جاری می‌شود. فرشته لبخند به لب برای مدتی قربان‌صدقه‌‌‌ی این صحنه می‌رود. سپس کادویی را آرام زیر بالش او می‌چپاند و بعد محو می‌شود.

 

[شیر کاکائو]

صبح موقع کش و قوس دادن بدن، انگشت هنرمند به جسم سختی برخورد می‌کند. خوابش می‌پرد و سراسیمه کادو را از زیر بالش بیرون می‌کشد. خندان بازش می‌کند. با باز شدن کاغذ کادو «ایده‌‌ای طلایی» شروع به درخشیدن می‌کند. آن وقت هنرمند حیرت‌زده زمزمه‌ می‌کند: یافتم. یافتم.

 

[شیر کاکائو]

با شنیدن کلمه‌ی «الهام» این تصورات درون ذهنم می‌چرخند. مخصوصا هر بار که مصاحبه‌کننده‌ای رو به خالق آثار هنری-فرهنگی می‌نشیند و همان سوال لعنتی کلیشه‌ای را می‌پرسد:

«ایده‌ی این اثر چطور به‌ شما الهام شد؟»

 

[شیر کاکائو]

این سوال ممکن است موجب برداشت‌های نادرستی شود. مثلا ممکن است فکر کنیم برای کمک گرفتن از فرشته‌ی الهام نیازمند انزوا یا در بهترین حالت مدیتیشن هستیم. به همین خاطر احتمال دارد کارمان را تعطیل کنیم و برویم یک گوشه منتظر بنشینیم تا بلکه فرشته‌‌‌ای خوشش بیاید و ایده‌ای چیزی هم به کله‌ی ما پرتاب کند.

 

[شیر کاکائو]

حتی ممکن است این توهم را به وجود بیاورد که الهام فقط برای دسته‌ای خاص/خوش‌شانس از افراد است. یا این که ممکن است بپنداریم آن‌هایی که موفق می‌شوند حتما با ما فرق دارند. در حالی که اگر به ابتدای کار افرادی چون احمد شاملو، رضا براهنی و هنرمندان دیگر نگاه کنیم متوجه می‌شویم که افراد مشهور هم یک روزی مثل همه‌‌ی ما آدم‌هایی عادی‌ بوده‌اند.

 

[شیر کاکائو]

پس بهتر است دست از انتظار برداریم و برای رسیدن به ایده‌ها کاری انجام دهیم. چه کاری؟

در ادامه به این موضوع خواهم پرداخت.

 

[شیر کاکائو]

فرشته‌ی الهام معمولا دوست دارد چه موقع ظهور کند؟

 

[شیر کاکائو]

وقتی از محمدرضا اصلانی درباره‌ی «الهام» پرسیدم این گونه پاسخ دادند:

«هیچ انسانی خارج از الهام نیست. فقط هنرمندان نیستند که به‌شان الهام می‌شود. یک چوپان یا بقال هم الهامات دارند. ولی این الهامات هیچ‌وقت به الهامات فرهنگی-هنری تبدیل نمی‌شوند.
✦ در واقع هر چه دانش فرد، رشد یافته‌تر باشد الهاماتش سامان‌یافته و پیشروتر می‌شوند. و خود آن دانش‌ و اندیشه‌ها هستند که به انسان الهام می‌دهند.
✦ اندیشه به این معنی نیست که تو مقدار زیادی کتاب جمع کنی و یا بخوانی. اندیشه از برداشت‌ها سرچشمه می‌گیرد.
مثلا وقتی کتابی خواندی باید ببینی چه چیزی از آن برداشت کرده‌ای. دانش واقعی تو برداشت‌های توست. نه خوانده‌ها و آموخته‌های تو. وگرنه خیلی‌ها خیلی اطلاعات دارند ولی هنرمند یا متفکر نمی‌شوند.
✦ پس می‌شود گفت برداشت‌های ما از مجموعه‌ی عوامل و عناصر جهان، دانش حقیقی‌ ماست. و این دانش‌های رشدیافته هستند که به ما الهامات می‌رسانند.»