آموزشی چگونه در شخصیت‌پردازی تناقض خلق کنیم؟

[WITCH]

به نام خالق خیال و قلم

شخصیت در داستان وقتی زنده و واقعی به نظر می‌رسد که در خودش دست درازی داشته باشد، زیرا هیچ انسانی یک‌بعدی و یکپارچه نیست. همه‌ی ما مجموعه‌ای از احساسات، خاطرات و رفتارهای متناقضیم که گاهی با هم در تضادند و همین تضادهاست که ما را واقعی می‌کند. اگر نویسنده بخواهد شخصیتش را صرفاً مهربان، صرفاً شجاع یا صرفاً عاشق نشان دهد، تصویری تخت و مصنوعی ساخته و مخاطب با او هیچ ارتباط واقعی برقرار نمی‌کند. شخصیت واقعی جایی شکل می‌گیرد که در یک لحظه بخواهد کاری کند و در لحظه‌ی بعد به دلیلی نامعلوم، برعکس آن عمل کند. انسانی را تصور کن که در جمع همیشه لبخند بر لب دارد، اما وقتی تنهاست در سکوت شب اشک می‌ریزد؛ یا کسی که همواره اصول اخلاقی را تبلیغ می‌کند اما در یک تصمیم کوچک به دلیل ترس یا فشار، خیانتی پنهان انجام می‌دهد. این تضاد میان ظاهر و باطن، میان نقابی که شخصیت به چهره زده و حقیقتی که در درونش می‌جوشد، همان چیزی است که داستان را زنده و نفس‌کش می‌کند و مخاطب را درگیر می‌سازد.
​

 

[WITCH]

تناقض شخصیت‌ها می‌تواند ریشه در گذشته داشته باشد، در زخم‌ها و تجربه‌هایی که هیچ‌گاه به درستی التیام نیافته‌اند. کودکی که با بی‌اعتمادی بزرگ شده، شاید در بزرگسالی تظاهر به اعتماد کند، اما کوچک‌ترین علامت خ*یانت کافی است تا نقابش فرو بریزد. همین شکاف میان آنچه هست و آنچه نشان می‌دهد، فضایی پرتنش و عمیق خلق می‌کند که نویسنده می‌تواند در آن صحنه‌های تأثیرگذار بسازد. شخصیت‌هایی که تضاد دارند، در هر دیالوگ و هر حرکت کوچکشان چیزی از وجود واقعی‌شان را نشان می‌دهند. یک نگاه، یک مکث، یک انتخاب غیرمنتظره، می‌تواند به اندازه‌ی صدها جمله‌ی توضیحی شخصیت را آشکار کند و نشان دهد که او صرفاً بازیگر صحنه نیست بلکه انسانی چندلایه است.

 

[WITCH]

در شخصیت‌پردازی واقعی، تضاد می‌تواند هم‌زمان در احساسات و رفتار ظاهر شود. مثلاً کسی که عاشق است، می‌تواند همزمان حسادت، ترس، خشم و امید را تجربه کند، و این تجربه‌ها در اعمالش آشکار شوند. او ممکن است در حضور معشوق لبخند بزند، اما در ذهن خود با خاطرات تلخ دست و پنجه نرم کند، یا تصمیمی عاشقانه بگیرد و هم‌زمان خود را به شک بیندازد. این نوسان دائمی میان احساسات و اعمال، همان چیزی است که شخصیت را از قالب یک‌بعدی خارج می‌کند و خواننده را درگیر کشف او می‌کند. تضاد شخصیت‌ها باید آن‌قدر طبیعی باشد که خواننده هر لحظه منتظر بماند که این موجود پیچیده چه کاری خواهد کرد، نه اینکه با روند خطی و قابل پیش‌بینی داستان پیش رود.

 

[WITCH]

یکی دیگر از جنبه‌های مهم در شخصیت‌پردازی متناقض، رفتارهای غیرمنتظره است. انسانی که همیشه منطقی و محتاط بوده، ممکن است در یک لحظه تحت فشار احساسات یا اضطراب، دست به عملی کاملاً غیرمنطقی بزند. همین لحظه‌های غیرمنتظره، شخصیت را از پیش‌بینی‌پذیری و یکنواختی نجات می‌دهند و به آن حیات می‌دهند. تضاد می‌تواند در جزئیات کوچک زندگی شخصیت هم دیده شود؛ علاقه به چیزی که در ظاهر با شخصیتش ناسازگار است، ترس‌هایی که با ظاهر قدرتمندش همخوانی ندارد، یا انتخاب‌هایی که با گفتار پیشینش در تضاد است، همه این‌ها تضاد را ملموس می‌کنند و حس واقعی بودن می‌دهند.

 

[WITCH]

تناقض همچنین می‌تواند شخصیت را پیچیده و چندلایه کند. شخصیتی که در یک موقعیت شجاع و قوی است، ممکن است در موقعیت دیگر احساس درماندگی و ترس کند؛ کسی که در روابط اجتماعی بسیار اجتماعی است، ممکن است در خلوت خود بسیار انزواطلب باشد. تضاد این دو حالت، شخصیت را باورپذیر می‌کند و به داستان عمق می‌دهد. مخاطب وقتی با این تضاد مواجه می‌شود، به جای قضاوت سطحی، درگیر کشف و تحلیل شخصیت می‌شود، و همین تعامل ذهنی باعث می‌شود که شخصیت و داستان مدت‌ها در ذهن او باقی بماند.

 

[WITCH]

واقعی‌ترین شخصیت‌ها وقتی زنده می‌شوند که نویسنده جرات کند تضادها و نقص‌ها را بدون سانسور نشان دهد. شخصیت‌هایی که همیشه کامل و بدون عیب هستند، هیچ‌گاه در ذهن خواننده نمی‌مانند. شخصیت واقعی همان است که هم‌زمان ترس، عشق، حسادت، امید، خشم و شک دارد و این احساسات گاهی با یکدیگر در تضاد هستند. مهم این است که نویسنده بتواند این تضاد را در رفتار، دیالوگ، تصمیم‌ها، نگاه‌ها و سکوت‌ها نشان دهد تا شخصیت از سطح کاغذ بیرون بیاید و تبدیل به موجودی نفس‌کش واقعی شود.

 

[WITCH]

وقتی نویسنده با مهارت تضاد را به متن وارد می‌کند، خواننده دیگر منتظر رفتار منطقی و پیش‌بینی‌شده نیست، بلکه هر لحظه انتظار دارد که شخصیت چیزی خلاف انتظار انجام دهد، و این همان چیزی است که داستان را زنده، پرتنش و نفس‌گیر می‌کند. تناقض شخصیت‌ها یعنی داستان نفس دارد، شخصیت‌ها زنده‌اند، و خواننده تا آخرین لحظه با آن‌ها همراه می‌ماند.

 

[WITCH]

تصور کن مردی را که در محل کار بسیار جدی و حرفه‌ای است، همه او را انسان دقیق و کنترل‌شده می‌شناسند، اما وقتی شب‌ها تنهاست، با دفترچه‌ای قدیمی می‌نشیند و شعرهای عاشقانه‌ای که سال‌ها پیش نوشته را بلند می‌خواند و اشک می‌ریزد. در ظاهر او کسی است که هیچ‌وقت تحت تأثیر احساسات قرار نمی‌گیرد، اما در خلوت خودش غرق در عواطفی است که هیچ‌ک.س نمی‌بیند. تضاد این دو لایه است که او را زنده می‌کند و خواننده را به کشفش وامی‌دارد. همین تضاد است که نشان می‌دهد انسان‌ها همیشه آنچه نشان می‌دهند نیستند و شخصیت‌های واقعی داستان هم باید همین‌گونه باشند.

 

[WITCH]

یک مثال دیگر از تضاد در شخصیت‌های زنانه می‌تواند دختری باشد که در جمع دوستان بسیار پرحرف و خنده‌روست، به نظر می‌رسد که همه چیز برایش ساده و خوشایند است، اما وقتی تنهاست به اتاقش پناه می‌برد و با دفترچه خاطراتش صحبت می‌کند، با صدایی آهسته و لرزان دردها و ترس‌هایش را ثبت می‌کند. همین تضاد بین حضور اجتماعی و خلوت درونی، باعث می‌شود شخصیت باورپذیر باشد و خواننده حس کند واقعاً با یک انسان روبه‌روست، نه یک نقاشی کارتونی.

 

[WITCH]

تضاد می‌تواند در تصمیم‌ها و واکنش‌ها هم دیده شود. کسی را تصور کن که با صداقت و شجاعت شناخته شده، اما وقتی با یک انتخاب اخلاقی سخت روبه‌رو می‌شود، ناگهان دچار ترس و دودلی می‌شود و انتخابی می‌کند که به ظاهر با شخصیتش در تضاد است. در داستان، این لحظه‌ها جذاب‌ترین و نفس‌گیرترین بخش‌ها هستند، چون خواننده مجبور می‌شود لحظه به لحظه با شخصیت همراه شود و پیش‌بینی ناپذیری رفتار او را تجربه کند. این همان چیزی است که تضاد به داستان می‌آورد: حس واقعی بودن و پرتنش بودن موقعیت‌ها.