آموزشی چگونه طنز بنویسیم؟

[Tara Motlagh]

شما در نگارش اثر طنز، همانطور که در موضوع و سوژه و ماجرا مخاطب را غافلگیر می‌کنید، در زبان نیز می‌توانید همین غافلگیری را به کار ببرید، تا به تعمیق حس طنز کمک کنید، حتی در طنز می توانید به “واژه سازی “ هم روی آورید یا مفاهیم نو را بر کلمات سوار کنید که چه بسا در زبان معمول و رایج مردم هم کم‌کم به کار بروند.

 

[Tara Motlagh]

کافی است به معروف‌ترین رمان معاصر طنز فارسی (دایی جان ناپلئون) مراجعه کنید تا ببینید زبان روان، شوخ و استفاده دقیق از کلمات و بار کردن مفاهیم جدید بر آنها، تا چه حد در خواندنی کردن کتاب و سپردن آن به حافظۀ جمعی نقش داشته است، تا آنجا که عباراتی مثل:”کار،کار اینگیلیساست” در محاورات روزمرۀ ما، به صورت ضرب المثل درآمده است!

 

[Tara Motlagh]

البته طنز عبارتی را آگاهانه و حساب شده به کار ببرید وگرنه به لودگی پهلو می‌زند و مخاطب را پس می‌زند. یعنی طنز کلامی باید در خدمت ارائۀ ایده و نظر اصلی اثر باشد و نباید در به کارگیری آن زیاد دست و دلبازی به خرج بدهید.

 

[Tara Motlagh]

۴. شخصیت پردازی

شخصیت‌های آثار طنز، اغراق آمیزند. این اغراق را می‌توانید از طریق کوچک‌نمایی یا بزرگ‌نمایی شخصیت‌ها انجام دهید.
آدم‌های آثار طنز، یا کوچک‌تر از آنند که در دنیای واقعی به نظر می‌آیند، یا بر عکس، بزرگ‌تر از اندازه خودشان در عالم واقع هستند.

 

[Tara Motlagh]

(البته معمولاً سایزی که آثار طنز برای شخصیت‌ها می‌سازند مناسب‌ترشان است، تو گویی طنز نویس نقاب از هیکل ظاهری افراد بر می‌دارد!) در هر حال اثر طنز هر چند واقع‌نما باشد یا سرگذشت آدم‌های واقعی را به تصویر بکشد در سایۀ همین بزرگ‌نمایی یا کوچک نمایی، تصویری اغراق شده از آن‌ها را نمایش می‌دهد.

 

[Tara Motlagh]

کنش‌های شخصیت‌های اثر طنز، مناسب و متناسب با شخصیت‌های آنها در عالم واقع نیست و دچار بی تناسبی و تضادند. اینجاست که پای شگردهای طنز مثل “حماسۀ مضحک” به میان می‌آید: هجو شخصیتی که دچار خودبزرگ‌بینی است در سایۀ آفرینش مضحک فضایی حماسی. برای مثال شخصیت دن کیشوت که با وجود ناتوانی، غرق در خیالات خود است و می‌خواهد به دورۀ شکوه شوالیه‌گری بازگردد و در عالم اوهام آسیاب‌های بادی را دشمن می.پندارد.

 

[Tara Motlagh]

نمونۀ روشن دیگری از حماسۀ مضحک، مثنوی موش و گربۀ عبید زاکانی است و قضیۀ عابد و زاهد شدن گربه که با لحنی حماسی ادا می‌شود و در نهایت مخاطب می‌بیند که توبۀ گربه، مضحکه‌ای بیش برای چپاول موشان نبوده است!

 

[Tara Motlagh]

البته این اغراق در شخصیت‌سازی را باید دقیق انجام دهید. شخصیت باید در عین اغراق آمیز بودن، باور پذیر باشد وگرنه اثربخشی خود را از دست می‌دهد و سمت و سوی کاریکاتوریستی به خود می‌گیرد که همذات پنداری مخاطب را برنمی انگیزد.

 

[Tara Motlagh]

قدرت و قوت شخصیت طنز، در سایۀ حرکت آکروباتیک او روی بند اغراق و واقع نمایی شکل می‌گیرد. شخصیت اثر داستان طنز، ما به ازای واقعی ندارد، چون در ساخت آن، مبالغه شده است ولی نمادی اغراق شده از ما به ازای واقعی خود است و از این رو و در عمق خود، شخصیتی واقع نماست و برای مخاطب ،شخصیتی خیالی نیست و چه بسا خود را در آینۀ او ببیند.

 

[Tara Motlagh]

قدرت و قوت شخصیت طنز، در سایۀ حرکت آکروباتیک او روی بند اغراق و واقع نمایی شکل می گیرد. شخصیت اثر داستان طنز، ما به ازای واقعی ندارد، چون در ساخت آن، مبالغه شده است ولی نمادی اغراق شده از ما به ازای واقعی خود است و از این رو و در عمق خود، شخصیتی واقع نماست و برای مخاطب ،شخصیتی خیالی نیست و چه بسا خود را در آینۀ او ببیند.