آموزشی چگونه یک شاعر شویم؟

[HAN]

- " بَند " بر اساس الگوی [ َ+ ن+ د ] هم قافیه با کلماتی مثل: لبخند، کمند، و...

- " مَغز " بر اساس الگوی [ َ+ غ + ز] هم قافیه با کلماتی مثل: نغز، و...

- " رَزم " بر اساس الگوی [ َ+ ز + م ] هم قافیه با کلماتی مثل: عزم، و...

- " دِین " بر اساس الگوی [ ِ+ ی + ن ] هم قافیه با کلماتی مثل: حسین، حنین، و...

 

[HAN]

ضعف تالیف؛ بزرگ ترین و فراگیرترین عیب

تالیف، همان چیدن واژه ها در کنارهم بر اساس قواعددستوری است؛ اگر این قواعد در اثر بخوبی رعایت شود، اصطلاحا ً می گوییم " حسن تالیف " دارد و بعکس اگر مشکلات دستوری در اثر راه یافته، قواعد زبان در آن رعایت نشده باشد اصطلاحا ً می گوییم " ضعف تالیف " دارد.

" ضعف تالیف " در شعر، نمونه های فراوانی دارد که به مرور به هریک از آن ها اشاره ای خواهیم داشت.

 

[HAN]

الف) جمع بستن عدد و معدود

در زبان فارسی معدود ( آنچه شمرده می شود ) در کنارعدد، جمع بسته نمی شود؛ مثلا ً نمی گوییم: " 4 سیب ها " اما بی توجه به این نکته می گوییم : "دوطفلان مسلم !"

گاهی شاعر به این اصل ساده ی زبانی توجه ندارد یا به دلیل شرایط شعر بویژه رعایت وزن، این قاعده ی ساده اما مهم زبان را زیر پا می گذارد.

 

[HAN]

به نمونه هایی از این ضعف تالیف بنگرید:

" صبح دو مرغ رها
بی صدا
صحن دوچشمان تو را ترک کرد"

یا:
اینجا کجاست باغ دو ریحان مسلم است
اینجا کجاست قبر دوطفلان مسلم است

 

[HAN]

ب) آمیختن واژگان و قواعد زبان عربی و فارسی

هرچند واژگان زبان عربی – که زبان قرآن است و بدان افتخار می کنیم – به مجموعه ی واژگان زبان فارسی راه یافته است، اما نباید قواعد این دو زبان با هم آمیخته شود؛ مثلا " انتقادات " و " اطلاعات " دو واژه ی عربی است که بر اساس اصول زبان عربی با " ات " جمع بسته شده است و ما این دو واژه را در زبان و گفتارمان به کار می بریم؛ اما حق نداریم واژگان فارسی را مثل آن دو جمع ببندیم و بگوییم: پیشنهادات(!)

 

[HAN]

بر همین اساس ترکیباتی از این دست، نادرست است:
- خانم محترمه(!) به جای محترم
- برعلیه به جای علیه
- برله به جای لَه ( به نفع)
- گاها ً به جای گاهی

نمونه ی شعر:
تا رمق در جسم و جانم بوده است
برعلیه دشمنان جنگیده ام!

 

[HAN]

ج) عدم رعایت تناظر در واژگان مفرد یا جمع

دل ابنای زمان خانه ی درد و غم تو
پیش تر از رحم مادر و صلب پدران

" مادران " نیز به قرینه ی " پدران " حتما ً باید جمع بسته شود و نمی توان حذف به قرینه ی لفظی دانست.

 

[HAN]

د) کاربرد نادرست حرف اضافه یا ربط

بسیاری از شاعران پیشین بواسطه ی تقلید از شاعران قدیم، دچار این عیب بزرگ زبانی اند.

نمونه:

" آب هم سوخت به آغشته بخون پیکر ما "
ظاهرا ً مقصود شاعر محترم این بیان است:

" آب هم بر پیکر آغشته به خون ما گریست " ابهام در فهم مقصود شاعر بواسطه کاربرد نابجای " به " به جای " بر " در شعر است.

 

[HAN]

یک شاعر اصیل دارای ویژگی‌های زیر است:​

1. داری جهان بینی، رویکرد و خطّ فکری مختص به خود می‌باشد.

 

[HAN]

2. داری کیفیّات و حالات روحی و عاطفی مختص به خود می‌باشد که وی را از دیگر شعرا متمایز می‌دارد.

3. شعر او دارای یک رگۀ اصلی است که در تمامی آثار او جلوه می‌کند.