آموزشی چگونه یک شاعر شویم؟

[آیناز]

قدم چهارم: شروع
در قدم سوم شاید توضیحات زیادی دادیم ولی همه‌ی این توضیحات به نفع خود شماست، سعی کنید دقت بیشتری روی‌شان بگذارید تا پیشرفت بیشتری نیز داشته باشید. هرچه کیفیت کاری شاعران و ترانه‌سرایان فارسی زبان بیشتر شود، ما بیشتر به خود می‌بالیم که در هنر و ادبیات جهان، شاعران فارسی حرف اول را بزنند.

بسیار خوب بیایید شروع کنیم. در این قدم ما یک پی‌رنگ داریم که نقشه را به ما می‌دهد، فقط کافی‌ست قسمت اول آن را عملی کنیم و سپس به قسمت‌های دیگر برویم. اگر برای‌تان سوال شده که چند بیت برای هر قسمت کافی‌ست؟ می‌بایست این را بگوییم که حداقل «8» و حداکثر «14» بیت برای هر بخش کافی‌ست و پس از آن سعی کنید کورس را بیاورید تا ذهن مخاطب استراحت کند.

 

[آیناز]

از کجا شروع کنم؟
همیشه مصرع اول دغدغه ذهنی ما می‌شود که واقعاً از کجا شروع کنیم؟ راستش حق هم داریم چون مصرع اول استارت اول است...

برای شروع می‌توانید از کلمات؛ وقتی، من، تو، چه، کجا، خبر و... استفاده کنید. این کلمات برای شروع محبوبت بالایی دارند.

 

[آیناز]

وزن
هر موقع که با چند شاعر تازه‌کار مصاحبه می‌کنیم و از آن‌ها می‌پرسیم نظرت راجع به اعمال وزن در شعر چیست؟ بیشترشان یا می‌گویند: اوه، خدای من. یا: یه مساله سختیه.

وزن در حقیقت یک اصلِ وابسته به کلمه و لحن است و دلیل برابری مصرع‌ها در شعر است. اگر می‌خواهید اعمال آن ساده شود، ابتدا بیایید تعیین کنید که هر مصرع از چند کلمه تشکیل شود؟ ما می‌گوییم سعی کنید از 5 کلمه استفاده کنید اما بعضی شعرهایی هم هستند که از 7 و 9 کلمه هم استفاده کرده‌اند. این تعداد کلمات در مصرع چیزی شبیه به پارک دوبل کردن ماشین هستند، اگر کمی کمتر یا بیشتر شوند، لحن ترانه متفاوت می‌شود. نه این‌که بدتر یا خوب‌تر شوند. منظور این است که حالت آن فرق می‌کند. در نتیجه اعمال وزن در 5 کلمه ساده‌تر است.

 

[آیناز]

قافیه
در اول مقاله توضیحاتی در مورد قافیه دادیم که در آخر هر مصرع می‌آیند و به جملات معنی شعر می‌دهند. در واقع اگر قافیه وجود نداشت شعری هم وجود نداشت پس روی این موضوع مقداری حساس‌تر باشید. در صورتی که 5 کلمه را در مصرع انتخاب کرده باشید، کلمه 5 یا دو کلمه آخر هر مصرع‌تان قافیه هستند.

برای استفاده از قافیه ما می‌بایست دو مصراع را با هم مرتبط کنیم، ابتدا به بیت زیر توجه کنید:

یه مسیره او منم و پاهام، واسه شروع نشی مردد

جاده خاکی داره هر جایی، ولی باید بریش مرتب

 

[آیناز]

در بیت بالا، مصرع‌ها 10 کلمه‌ای هستند، و شاعر سعی کرده مصرع پایین را با کلمه «مرتب» به مصرع بالا ربط بدهد

 

[آیناز]

برای شروع بهتر است تا می‌توانید شعر بخوانید. فارغ از اینکه در کدام مرحله از سرودن شعر هستید باید به صورت مستمر شعر دیگران را دنبال کنید. اشعار تمام دوران را بدون توجه به اینکه در چه زمان و موقعیتی سروده شده بخوانید. سعی کنید از نوع شعرها و تکنیک‌های به کار رفته در آن‌ها یاد بگیرید و استفاده کنید. بسیاری از افراد شعر نمی‌خوانند به بهانه‌هایی مثل:

شعر دیگران روی من تأثیر می‌گذارد و می‌خواهم یک کار خاص ارائه کنم.

شعر من از قلبم بر آمده و یک نوع بیان خود است.

شعر یک نوع بیان هنری است و هیچ قاعده‌ای برای آن وجود ندارد.

مادرم می‌گوید تو استعداد کافی داری.

و…

 

[آیناز]

همۀ این استلال‌ها می‌تواند درست باشد اما اگر می‌خواهید شعری برای انتشار آماده کنید باید قدم‌به‌قدم پیش رفته و همه نکات را در نظر بگیرید.

از شاعران نامور فارسی، به جز سعدی و حافظ که آشنای ذهن همۀ ما هستند، اشعار بیدل دهلوی، صائب تبریزی، طالب آملی و وحشی بافقی تأثیر مهمی بر روند سرودن شعر دارند و از شاعران معاصر هم می‌توان به نیما یوشیج، احمد شاملو، حسین منزوی، فروغ فرخزاد، هوشنگ ابتهاج، نصرت رحمانی و شفیعی کدکنی اشاره کرد. البته نباید صرفاً به خواندن آثار چند شاعر بسنده کرد و از آثار سایر شاعران خوب غافل شد. تا می‌توانید شعر بخوانید.

وقتی شعر افراد زیادی را می‌خوانید یک آموزشگاه غیرمستقیم با معلم‌های خاص و منحصربه‌فرد خواهید داشت.

 

[آیناز]

همیشه در حال نوشتن باشید و دست از قلم برندارید. اشتباه اکثر افراد در این زمینه این است که فکر می‌کنند باید در انتظار الهام به سر ببرند تا شعری بنویسند، در حالی‌که هر چه بیشتر تمرین کنید و همراه با خواندن شعر دیگران، خودتان هم بنویسید، هر چند بدون ساختار و نامناسب و بی‌معنی اما در نهایت می‌توانید از دل همین تمرین‌ها به چیزی که می‌خواهید برسید.

 

[آیناز]

به خودتان اجازه دهید که گاهی بد بنویسید اما از نوشتن دست نکشید. نمی‌گوییم تمام روز خود را پشت میز نشسته و صرف نوشتن کنید اما یک روال نوشتاری مشخص داشته و به آن پای‌بند باشید.

مثلاً برای خودتان تعیین کنید که روزی دو جمله بنویسید و به هر طریقی این کار را انجام دهید. نوشتن روزانه مهارت‌های شعری شما را بهبود بخشیده و تقویت می‌کند.

 

[آیناز]

بعضی افراد صبح‌ها حال خوبی برای نوشتن دارند بعضی عصر و بعضی شب، مهم این است که زمان خودتان را پیدا کنید و ببینید چه چیزهایی به شما امکان سرودن یک شعر خوب می‌دهد. می‌گویند ویکتور هوگو به محض بیدار شدن از خواب، ایستاده به سمت میز می‌رفت و شروع به نوشتن رمان یا شعری می‌کرد.