موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
4. نقد روان شناختي: در نقد روان شناختي جريان باطني و احوال دروني نويسنده و قدرت تركيب و تخيل و ذوق و استعداد وي در تدوين متن در كانون توجه قرار مي گيرد.
آموزشی چیستی نقد تاریخی
- نویسنده موضوع Kosarvalipour
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
. نقد توصيفي(طبيعي): اين نقد كه متكي و مبتني بر روش هاي علوم طبيعي است به نقد طبيعي نيز مشهور است. در اين روش با استمداد از روش هاي كمي و آماري به طبقه بندي، توصيف، ايضاح موارد مبهم و در برخي موارد به احتجاج در باب يك متن يا گزاره علمي پرداخته مي شود. 8
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
6. نقد تطبيقي: در اين روش متن مورد بررسي را با متن هاي مشابه در طول زمان يا در مناطق ديگر به زبان هاي مختلف كه البته به لحاظ محتوايي سنخيت دارند، مقايسه و به اين طريق آن را نقد مي كنند .
نقدهاي علمي منحصر به نقدهاي مذكور نيست. نقد نفوذي نقد تكويني، و نقد تقنيني انواع ديگر نقد است كه مي توان از هريك براي سنجش اعتبار و ارزش آثار علمي بنا به نوع كاركرد آنها بهره جست. 9
فارغ از انواع نقد كه اشاره شد، در يك دسته بندي عام مي توان نقد را به دو قسم دسته بندي كرد:
نقدهاي علمي منحصر به نقدهاي مذكور نيست. نقد نفوذي نقد تكويني، و نقد تقنيني انواع ديگر نقد است كه مي توان از هريك براي سنجش اعتبار و ارزش آثار علمي بنا به نوع كاركرد آنها بهره جست. 9
فارغ از انواع نقد كه اشاره شد، در يك دسته بندي عام مي توان نقد را به دو قسم دسته بندي كرد:
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
1. نقد نظري:10 كه به تدوين نظريات، اصول و مباني مربوط به ماهيت و ارزش يك اثر يا متن مي پردازد. نقد نظري از طريق بيان اصول عام علمي و اخلاقي زمينة لازم را براي نقد عملي يا كاربردي فراهم مي كند .
2. نقد عملي يا كاربردي:11 اصول و مباني نقد نظري را در اثري خاص به كار مي بندد.12 مراد ما در اين پژوهش نيز شق نخست يعني نقد نظري و بيان اصول و مباني نقد تاريخي است.
2. نقد عملي يا كاربردي:11 اصول و مباني نقد نظري را در اثري خاص به كار مي بندد.12 مراد ما در اين پژوهش نيز شق نخست يعني نقد نظري و بيان اصول و مباني نقد تاريخي است.
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
. پيشينة نقد تاريخ
معمولاً مانند ديگر رشته هاي علوم، سابقة نقد تاريخي را به يونان باستان و آثار مورخان آن روزگار مي رسانند. در تاريخ هرودوت و ديگر مورخان يوناني و رومي كه بعضاً هم به دقت اين موضوع را در مدنظر داشتند، مي توان نشانه هايي از فرايند نقد را مشاهده كرد.13 در اين ميان توسيديد (460-400ق.م) مورخ يوناني، و پولي بيوس (207-125 ق.م) مورخ يوناني الاصل كه تاريخ رم را نوشته است، به دليل دقت و ظرافتي كه در طرح نقادانة وقايع داشته اند، اهميت بيشتري دارند.14
تارخ نگاري مسلمانان هم كه به سرعت به سمت تنوع و توسعه پيش رفت و توجه به بُعد علمي و اخلاقي در آن جاي مهمي يافت، در مواردي به فرايند نقد توجه ويژه اي داشته است. اصل جرح و تعديل كه شيوۀ خاص محدثان و راويان حديث بود و در تاريخ نگاري مسلمانان تأثير بسياري داشت، پيدايش علم الدرايه و علم الرجال كه مي توان آنها را با آنچه امروز نقد دروني و بيروني خوانده مي شود مقايسه كرد، نشانه هايي از توجه مسلمانان و تاريخ نگاران به فرايند نقد بوده است. مقابلۀ متون براي اثبات اصالت متن كه از لوازم نقد بيروني است نيز بين مسلمانان رايج بوده است. اهميت اين امر تا بدان جا بود كه بدرالدين جماعه (م733 ق) در تذكرة السامع از لزوم مقابله و اهميت آن سخن رانده است.15
معمولاً مانند ديگر رشته هاي علوم، سابقة نقد تاريخي را به يونان باستان و آثار مورخان آن روزگار مي رسانند. در تاريخ هرودوت و ديگر مورخان يوناني و رومي كه بعضاً هم به دقت اين موضوع را در مدنظر داشتند، مي توان نشانه هايي از فرايند نقد را مشاهده كرد.13 در اين ميان توسيديد (460-400ق.م) مورخ يوناني، و پولي بيوس (207-125 ق.م) مورخ يوناني الاصل كه تاريخ رم را نوشته است، به دليل دقت و ظرافتي كه در طرح نقادانة وقايع داشته اند، اهميت بيشتري دارند.14
تارخ نگاري مسلمانان هم كه به سرعت به سمت تنوع و توسعه پيش رفت و توجه به بُعد علمي و اخلاقي در آن جاي مهمي يافت، در مواردي به فرايند نقد توجه ويژه اي داشته است. اصل جرح و تعديل كه شيوۀ خاص محدثان و راويان حديث بود و در تاريخ نگاري مسلمانان تأثير بسياري داشت، پيدايش علم الدرايه و علم الرجال كه مي توان آنها را با آنچه امروز نقد دروني و بيروني خوانده مي شود مقايسه كرد، نشانه هايي از توجه مسلمانان و تاريخ نگاران به فرايند نقد بوده است. مقابلۀ متون براي اثبات اصالت متن كه از لوازم نقد بيروني است نيز بين مسلمانان رايج بوده است. اهميت اين امر تا بدان جا بود كه بدرالدين جماعه (م733 ق) در تذكرة السامع از لزوم مقابله و اهميت آن سخن رانده است.15
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
نگاه انتقادي به متون و تصحيح پاره اي از اشتباهات پيشين نيز در كانون توجه مسلمانان بوده كه ضرورت پردازش منتقدانه به متون و آراي مورخان گذشته را فراهم مي آورده است. مورخان سرشناسي همچون ابوالفضل بيهقي، ابوريحان بيروني، ابوعلي مسكويه، رشيدالدين فضل الله، محي الدين كافيجي، شمس الدين سخاوي و در رأس آنها ابن خلدون دقت و عنايت ويژه اي به اين امر داشته اند.16اگر بخواهيم از آغازگر نقد تاريخي به مفهوم امروزين آن ياد كنيم، كسي نيست جز لورنس والا (1457-1405 م) نويسندة ايتاليايي كه درسال 1440م دروغين بودن سند ادعايي هبه نامه كنستانتين را برملا كرد؛ چيزي كه پاپ ها با استناد به آن ادعا مي كردند كه كنستانتين رم را به كليساي كاتوليك هبه كرده و خود به قسطنطنيه رفته است. والا كتابي با عنوان حواشي برمتن عهد جديد نوشت كه اهميت فراواني داشت و راهگشاي نقد متون، به ويژه متون انجيلي بود. اُراسم اومانيست هلندي تحقيقات لورنس والا را با همان رويكرد موردنظر او ادامه داد و تلاش هاي او را با نگاه انتقادي به متون و سير تطور زبان و ادبيات تكميل كرد.17
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
از اينها به عنوان آغازگران نقد تاريخي كه بگذريم با نام بارتولد گئورك نيبور18 (1831-1776 م) آشنا مي شويم كه مي توان او را موجد نقد منبع به حساب آورد و فون رانكه بعدها درخشان ترين نمايندة آن به شمار آمد. وي ضمن مطالعات تاريخي و مسافرت هاي خويش، به تاريخ علاقه مند شد و سرانجام مورخ رسمي دولت و استاد تاريخ در دانشگاه برلين شد. كتابي كه وي در باب تاريخ رم نوشت چنان بر تحقيق و دقت مبتني بود كه در شيوة تاريخ نويسي تازگي داشت. وي نخستين مورخ تاريخ رم بود كه تاريخ را با روح علمي بررسي كرد و بيش از اشخاص و جزئيات به سازمان ها و تأسيسات توجه كرد.19 لئوپولد فن رانكه20 (1886- 1795 م) در پيروي از نيبور توفيق بيشتري به دست آورد. او را اغلب نخستين مورخ جديد اروپا مي دانند. فون رانكه نخست از راه ادبيات و تاحدي از مطالعة آثار نيبور به تاريخ علاقه يافت. آنچه به ويژه وي را به تحقيق در تاريخ برانگيخت، مشاهدة اختلاف هاي مورخان درباب روايات تاريخ بود. اين امر وي را درسال 1824ميلادي به نشر كتابي در تاريخ اقوام ژرمني برانگيخت. جالب ترين قسمت اين اثر بخشي بود كه به عنوان ضميمۀ كتاب درباب مورخان جديد نشر يافت و مآخذ تاريخ دورة مورد بحث خويش را نقد و تحليل و درحقيقت براي نخستين بار نقد دروني مآخذ را طرح كرد.
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
در نقد دروني كار عمدة وي تقرير اين نكته بود كه مورخ نه فقط بايد هميشه مآخذ معاصر دست اول به كاربرد، بلكه نيز بايد شخصيت، تمايلات و اعمال صاحب آن مآخذ را هم به دقت بررسي كند تا وضع و سهم وي را در رواياتش به درستي درك كند. فون رانكه معتقد بود مورخ كارش نه تعليم اخلاق است نه ارشاد، بلكه بايد حوادث را دور از هرگونه تعصب و پيشداوري همان گونه كه در واقع چنان بوده است، وصف كند.21 افزون بر فون رانكه بايد از مابيون22 واضح علم ديپلماسي نيز ياد كرد كه توجه به نقش و اهميت اسناد رسمي در تحقيقات تاريخي و پايه هاي چنين رشته اي را در قرن هفده ميلادي بنا نهاد. وي كه در كار بررسي و نقد اسناد با روشي تحليلي كه متكي بر اصول و قوانين دكارتي بود كار خود را پيش مي برد، فرايند نقد را تا آنجا ادامه مي داد تا او را مطمئن كند كه چيزي از قلم نيفتاده است.23 افراد ديگري همانند فرانسوا گيزو، لئوپولد دوليل نيز درخصوص نقد تاريخي تلاش هاي درخور تحسيني انجام داده اند. به طور كلي مي توان گفت كه آنچه نقد تاريخي مي ناميم از قرن شانزدهم ميلادي آغاز شد و در قرون هيجده و نوزده به تكامل رسيد. در قرن بيست مكاتب نوظهور نقد مانند ساختارگرايي، پساساختارگرايي و ديگر نظريات نقد عرصۀ نقد تاريخي را تحت تأثير قرار دادند.
موضوع نویسنده
- Feb
- 4,147
- 9,104
- مدال‌ها
- 4
4. نقد تاريخ24
قبل از هرچيز لازم است نقد تاريخي را در دو معناي مشخص بازشناسيم: نخست نقد تاريخي در مفهوم فلسفة نظري تاريخ كه با سير تحول و تطور تاريخ در طي زمان شناسايي مي شود. دوم نقد تاريخي به منزلة جزئي از روش علم تاريخ كه در دايرة فلسفة علم مي گنجد. نقد در مفهوم اول مي تواند نگرش بسياري از ديدگاه ها و مكاتب نقد باشد، مانند نقد ادبي از ديدگاه تاريخي يا نقد جامعه شناسانة مبتني بر نگرش تاريخي. به اين ترتيب اين مكاتب خود متضمن نوعي تاريخيت نقد هستند، به طوري كه در نقد هگلي و نقد ماركسيستي اساساً شالودة نقد و مكتب بر سير و تحول تاريخ بنا نهاده شده است. اما در معناي دوم نقد تاريخي رويشي از علم تاريخ و فني در خدمت تاريخ است و به تعبير ديگر جزئي از طرز تفكر تاريخي است . پس ضرورت دارد بين دو مفهوم نقد تاريخي تفاوت قائل شويم. مقصود ما هم از كاربرد نقد تاريخي در اين سطور در معناي اخير آن به معناي فن يا صناعتي از علم تاريخ است كه خود به دوبخش تقسيم مي شود: 1. نقد بيروني؛25 2. نقد دروني.26
قبل از هرچيز لازم است نقد تاريخي را در دو معناي مشخص بازشناسيم: نخست نقد تاريخي در مفهوم فلسفة نظري تاريخ كه با سير تحول و تطور تاريخ در طي زمان شناسايي مي شود. دوم نقد تاريخي به منزلة جزئي از روش علم تاريخ كه در دايرة فلسفة علم مي گنجد. نقد در مفهوم اول مي تواند نگرش بسياري از ديدگاه ها و مكاتب نقد باشد، مانند نقد ادبي از ديدگاه تاريخي يا نقد جامعه شناسانة مبتني بر نگرش تاريخي. به اين ترتيب اين مكاتب خود متضمن نوعي تاريخيت نقد هستند، به طوري كه در نقد هگلي و نقد ماركسيستي اساساً شالودة نقد و مكتب بر سير و تحول تاريخ بنا نهاده شده است. اما در معناي دوم نقد تاريخي رويشي از علم تاريخ و فني در خدمت تاريخ است و به تعبير ديگر جزئي از طرز تفكر تاريخي است . پس ضرورت دارد بين دو مفهوم نقد تاريخي تفاوت قائل شويم. مقصود ما هم از كاربرد نقد تاريخي در اين سطور در معناي اخير آن به معناي فن يا صناعتي از علم تاريخ است كه خود به دوبخش تقسيم مي شود: 1. نقد بيروني؛25 2. نقد دروني.26
