نیمه حرفه‌ای [چیناچین] اثر «دردانه عوض‌زاده کاربر انجمن رمان‌ بوک»

[دردانه]

مشخص بود پارچه‌ی سیاه پرچم عزاست.
- نمی‌دونم... یعنی برای حاجی اتفاقی افتاده؟
مهری «خدانکنه»ای گفت و بی‌توجه به من رو به طرف خانه‌ی حاج‌بشیر گذاشت. در ماشین را بسته و به دنبالش راه افتادم. وقتی به او رسیدم، در خانه را زده‌بود و نگران چشم به پارچه‌ی سیاه دوخته‌بود. ابروهایش درهم بود. دل من هم گواه بدی می‌داد. حاج‌بشیر مرد خوبی بود. در که باز شد، نگاه هر دونفرمان به مونس‌خانم افتاد که سیاه پوشیده‌بود. دلم‌ به جنبش افتاد. قبل از ما مونس‌خانم با لحن غمناکی گفت:
- بالأخره برگشتید؟
«سلام» بی‌جانی دادم و مهری دست به پارچه‌ی سیاه زد و با صدای لرزانی گفت:
- این سیاه واسه کیه؟
مونس‌خانم سری از تأسف تکان داد:
- واسه بتول خدابیامرز!
قلب من هم از ناگهانی بودن خبر گرفت. نگران مهری شدم و به او چشم دوختم. باور نکرده‌بود. چشمانش پرآب شده و با بغض واضحی گفت:
- خاله‌بتول کجاست؟
مونس دلسوزانه دست روی شانه‌ی مهری گذاشت.
- بردنش پیش قربان خدابیامرز.
مهری پرشتاب برگشت و به طرف سر کوچه دوید. دست مونس‌خانم روی هوا ماند و من با صدای بلند مهری را صدا زدم، اما‌ او بی‌توجه دوید. با گفتن «ببخشید» به مونس‌خانم برگشتم و به دنبال مهری با قدم‌های تند به راه افتادم. با سرعت از کوچه وارد جاده‌ی میان روستا شد و از سوی دیگر جاده به طرف بالای شیب دوید. من نیز به دنبالش از جاده رد شدم. با گام‌های بلند سعی داشتم خودم را به او برسانم. با صدای «آقامعلم» گفتن کسی ایستادم و سر‌برگرداندم. به مقابل قهوه‌خانه رسیده‌بودم. حاج‌بشیر و یحیی روی تخت چوبی نشسته‌بودند. هردو لباس سیاه به تن داشتند. نگاهی چرخاندم و نگران مهری را دیدم که هنوز شیب را با شتاب بالا می‌رفت. نمی‌توانستم وقتی صدایم کرده‌اند به دنبال او بروم. ناگزیر عرض جاده را رد شده و قبل از رسیدن به مردان سلام کردم.
- سلام حاجی! سلام آقایحیی!
حاجی عصایش را مقابلش روی زمین زده و به آن تکیه داده‌بود و فقط کمی برای دیدن من که به کنار تخت رسیده‌بودم، سر چرخانده بود.
- سلام، رسیدن‌بخیر پسر! کی رسیدین؟
- ممنون حاجی! همین الان.
یحیی با اشاره‌ی چشم و ابرو به مسیر رفتن مهری پرسید:
- کجا رفت؟
نفس کشیدم تا خودم را بازیابم.
- تازه قضیه‌ی خاله‌بتول رو فهمیده... .
برگشتم با ندیدن مهری در مسیر جاده ادامه دادم:
- فکر کنم رفت قبرستون.
دوباره به طرف مردان سر چرخاندم. حاجی سر به زیر انداخته‌بود.
- ببخشید حاجی، ما خبر نداشتیم زودتر برگردیم، تسلیت میگم، ایشالله غم آخرتون باشه.

 

[دردانه]

حاج‌بشیر سر بلند کرد.
- غم نبینی پسر! خودم‌ خواستم بهتون نگن، نخواستم اول زندگیتون سرگرم عزاداری بشین، بالأخره که برمی‌گشتین.
لحظاتی سکوت بینمان برقرار شد و من دل‌نگران مهری گفتم:
- حاجی اجازه میدی برم دنبال مهری؟ حالش خوب نبود.
حاج‌بشیر یکی از دستانش را از روی عصا برداشت و تکان داد:
- برو پسر، برو کنارش باش، بعد بیارش پیش من.
سر تکان داده و با عذرخواهی مجدد از هر دونفر در مسیر شیب جاده بالا رفتم. همین که از روستا خارج شدم، از پل قدیمی و سنگی روستا رد شده و خود را به گورستان روستا رساندم. مهری را از پشت سر دیدم. بی‌حرکت ایستاده‌بود. کمی نزدیک شدم و صدایش کردم. به طرفم سر چرخاند. تمام صورتش خیس اشک بود. قلبم فشرده شد.
- مهرآواجان!
نگاه از من گرفت و سر برگرداند. یک قدم پیش رفت و خود را روی زمین انداخت. به خیال بی‌حال شدنش سریع خودم را به او رساندم، اما او دست در خاک کرد و بلند گفت:
- خاله رو آوردن اینجا!
کنارش نشستم. دستانش را در کپه‌ی خاکی که هنوز سنگی روی آن نگذاشته‌بودند، فرو کرد و با بلند گفتن «خاله!» زار زد. شانه‌هایش را گرفتم. بغض گلوی مرا هم گرفته‌بود. هر دو چنگش را از خاک پر کرد، به سرش زد و جیغ کشید.
- کجا رفتی؟
تن نزارش را به خودم چسباندم و سعی کردم مانع تکرار کارش شوم.
- آروم باش عزیزم!
دستانش را بلند کرد تا صورت خاک‌آلودش را چنگ بزند که منظورش را فهمیدم و دستانش را گرفتم.
- خودتو نزن عزیزم!
جیغ کشید و من سرش را در آغوش گرفتم.
- هرچی می‌خوای گریه کن، گریه کن تا آروم بشی.
نگاهم را به قبر دوخته و اشک‌های خودم هم روان شدند. باورم نمی‌شد، آن پیرزن سرحال اکنون زیر خاک خوابیده‌ باشد. در همان حال نشسته روی زمین، درحالی که مهری در آغوشم شیون می‌کرد به خاطراتم با خاله‌بتول فکر کرده و اشک ریختم. من به این زن مدیون بودم؛ وقتی یحیی به من تهمت زد و همه از من رو گرداندند، او بود که به حمایت از من برخاست و وقتی مهری را خواستم و یحیی مخالفت کرد او بود که کمکم کرد. وقتی گریه‌های صدادار مهری به هق‌هق تبدیل شد، اشک‌های خودم را هم پاک کرده و سرش را از آغوشم جدا کردم. صورت سفیدش سرخ شده و چشمان درشت و زیبایش خونی گشته‌بود.
- پاشو بریم خونه عزیزم!
چشمانش را به من دوخت و دستش را با بی‌حالی به طرف خاک دراز کرد.
- خاله اینجا خوابیده.
صورت اشک‌آلودش را پاک کردم.
- می‌دونم عزیزم! ولی کاری از دستمون برنمیاد.
نگاه به مزار دوخت.
- چی شد که خاله مرد؟ اون که حالش خوب بود!

 

[دردانه]

سؤال من هم بود. سری به اطراف تکان دادم.
- نمی‌دونم، ولی اگه بلند شی بریم خونه استراحت کنی، بعدش می‌برمت پیش حاجی تا بهمون بگه چی شده.
کمی از آغوشم جدا شد و به طرف قبر چرخید.
- می‌خوام پیش خاله بمونم.
- عزیزم نمیشه توی قبرستون موند، بیا بریم.
با مظلومیت برگشت.
- نمیشه؟
چشمانش آنقدر مظلوم شده‌بود که دوست داشتم بگویم تا هرچقدر می‌خواهی بمان، اما ممکن نبود. موی پریشانی که روی صورتش آمده‌بود را عقب زدم.
- قربونت برم نمیشه، بیا بریم خونه.
نگاهش را به قبر دوخت و بعد از لحظاتی سکوت گفت:
- چشم!
کمکش کردم تا سرپا شد. با اینکه «چشم» گفته بود، اما نارضایتی‌اش با همراهی نکردن کاملاً برایم مشهود بود. باید او را زودتر از این محیط خارج می‌کردم تا شاید آرامش بیابد. دستش را ‌در دست گرفتم و صورت او ر‌ا که نگاه به قبر داشت از خاک و اشک پاک کردم. شالش را روی سرش مرتب کردم و بعد قدم‌زنان از قبرستان خارج شدیم.
- عزیزم! خاله‌بتول هم راضی نیست بمونی اینجا، بریم خونه استراحت کن، باز هم میایی پیشش، می‌دونم دلت شکسته، اما کاری از دستت برنمیاد، بمونی هیچی عوض نمیشه.
مهری در سکوت سربه‌زیر آرام قدم برمی‌داشت. به مقابل قهوه‌خانه که رسیدیم، دیگر خبری از حاج‌بشیر نبود و یحیی با دیدن ما بیرون آمد. پرسیدم:
- حاجی کجا رفت؟
- رفت خونه.
بعد رو به مهری که کنار دستم ایستاده و کمی خودش را پشت من پنهان کرده‌بود تشر زد:
- این چه رفتاری بود؟ مثل یابو توی روستا تاخت می‌رفتی؟ مثلاً شوهر کردی آدم بشی، ولی هنوز هم سربه‌هوایی.
محکم شدن دست مهری را در دستم حس کردم. یحیی ول‌کن نبود.
- تو آدم بشو نیستی نه؟ آخرش اینو هم با این بچه‌بازیات ذله می‌کنی.
مهری دست دیگرش را هم روی ساعدم گذاشت و بیشتر پشت من قرار گرفت. فهمیدم از یحیی ترسیده، برای رهایی مهری گفتم:
- آقایحیی! مهری حالش اصلاً خوب نیست، بهتره ما زودتر بریم خونه، ببخشید!
یحیی رو به من کرد.
- اینقدر لی‌لی به لالای این نذار، بتول یه پیرزن بود که امروز نه، فردا می‌مرد. مردنش که اینقدر اداواطوار نداره.
متعجب از حرف یحیی گفتم:
- آقایحیی، حق بده مهری عزادار باشه.
یحیی رو به مهری کرد.
- حواست باشه کاری نکنی که شوهرت هم بفهمه بی‌لیاقتی و ازت دلسرد بشه، فهمیدی؟
مهری بیشتر به من چسبید، نگاه از زمین نگرفت و فقط لرزان و آرام گفت:
- ببخشید!
از حرف‌های یحیی خشمگین و دلخور شدم، اما نمی‌توانستم حرفی بزنم. از او خداحافظی کرده و به طرف خانه راه افتادیم. مهری دیگر چیزی نگفت، اما تا به خانه برسیم بیشتر به من چسبید و دستم را محکم‌تر گرفت. من نیز دستش را محکم‌تر گرفتم تا او را از خودم مطمئن کنم.

 

[دردانه]

در حیاط را باز کردم و به مهری گفتم:
- تو برو استراحت کن، تا من وسایلا رو بیارم.
مطیعانه سر تکان داد و داخل شد. وقتی همه‌ی وسایل را درون هال گذاشتم، برای پیگیری وضعیت مهری وارد اتاق شدم. لبه‌ی تخت نشسته‌بود. سر به زیر انگشتانش را درهم فرو می‌کرد و دستانش را می‌پیچاند. کاری که همیشه در مواقع ترس و اضطراب انجام می‌داد و اکنون با رفتن خاله حق داشت چنین کند. کنارش نشستم.
- مهرآواجان؟
بدون آنکه تغییری در وضعیت خود بدهد، با صدای لرزانی گفت:
- ببخشید!
کمی سرم را کج کردم.
- چی رو ببخشم؟ چرا الکی معذرت‌خواهی می‌کنی؟
با همان لحن قبل پاسخ داد:
- حق با عمومه، شما‌ هم از دست من ذله میشید.
دستم را دور شانه‌اش انداختم.
- این چه حرفیه؟ من از دستت ذله نمیشم، اما مطمئن باش تو رو ذله می‌کنم.
توقع داشتم حدأقل یک لبخند بزند، اما بدون واکنش همان‌طور به زمین خیره ماند. نگاهم روی دستانش ماند که انگشتانش را از بس درهم فشار داده‌بود، سفید شده‌بودند. با یک دست سرش را به خودم چسباندم و دست دیگرم را روی دستانش گذاشتم و سعی کردم آن‌ها‌ را از هم باز کنم.
- عزیزم! بابت رفتن خاله ناراحت شدم، حق داری ناراحت باشی، بهت تسلیت میگم امیدوارم... .
نگذاشت حرفم تمام شود.
- تقصیر من بود، من باید کنارش می‌موندم، من اگه نرفته‌بودم مسافرت و اینجا بودم، ازش مراقبت می‌کردم و اون نمیمرد.
دلم سوخت. دستانش‌ را که باز شده‌بودند، رها کرده و شال روی سرش را پایین انداختم. با نوازش فرفری‌هایش گفتم:
- ما‌ که نمی‌دونم چی شده، اون سنش زیاد بود، تو مقصر مردنش نیستی.
خودش را به من چسباند و شروع به گریه کرد.
- نه تقصیر منه، مردن خاله تقصیر منه که کنارش نبودم.
خوب این حال او را درک می‌کردم. روی موهایش بوسه‌ای زدم و اجازه دادم گریه کند و من فقط نوازشش کردم. آن پیرزن تنها کسی بود که مهری به او وابستگی داشت و حالا نبودنش باعث شده‌بود او خود را مقصر بداند. حسی که خودم هم تجربه کرده‌بودم.
- هر چقدر بخوای می‌تونی گریه کنی، نبودن عزیزای آدم خیلی سخته و فقط گریه آدمو آروم می‌کنه، اما هیچ‌وقت خودتو مقصر چیزی ندون، تو مقصر نیستی.
- چرا هستم... من مقصرم!
به یاد گذشته‌ی خودم‌ افتادم و با کشیدن نفس عمیقی همان‌طور که انگشتانم‌ میان موهای سحرانگیز مهری حرکت می‌کرد، گفتم:
- از وقتی خوب و بد دنیا حالیم شد، طوری زندگی کردم که نظر پدرمو جلب کنم. دوست داشتم همیشه ازم راضی باشه. هیچ‌وقت روی حرفش نه نیاوردم و همیشه هرچی گفت گوش کردم... جز یه بار... فقط یه بار بود که ازم چیزی خواست و من گفتم نه... .

 

[دردانه]

با یادآوری آن زمان قلبم فشرده شد. من این خاطره را تاکنون برای کسی بازگو نکرده‌بودم.
- سال آخر دبیرستان بودم و سخت درس می‌خوندم تا کنکور قبول بشم و بابا خوشحال بشه، کل وقتمو گذاشته‌بودم فقط درس می‌خوندم که وکیل بشم. بابا خیلی دوست داشت، یه روز بهم گفته بود هیچی به اندازه‌ی وکالت بهم نمیاد. من به خاطر بابا انسانی خوندم و از همه تفریحات زندگیم زدم تا حقوق قبول بشم، بهم می‌گفت اگه دانشگاه قبول بشم دیگه هیچ آرزویی نداره. اون روز هم داشتم درس می‌خوندم، بابا اومد توی اتاقم و گفت:«مهرزاد می‌خوام برم‌ پمپ‌بنزین، همراهم میایی؟» منی که هیچ‌وقت نمی‌تونستم نه بهش بگم، اون روز گفتم:«ببخش بابا می‌خوام درس بخونم» اون هم فقط یه سر تکون داد و رفت. راست می‌گفتم، باید درس می‌خوندم.
لحظاتی سکوت کردم و بعد ادامه دادم:
- توی عربی ضعیف بودم، توی تجزیه و ترکیب ضعیف‌تر، اون روز قصد کرده‌بودم عربی بخونم، به خودم قول داده‌بودم تا صدتا تست درست تجزیه و ترکیب نزدم پا نشم.
لب‌هایم را به هم فشردم تا بغضم را قورت بدهم.
- نمی‌دونم چقدر از رفتن بابا گذشته‌بود، شاید یه ساعت، من سخت درگیر پیدا کردن ایرادام بودم که مامان اومد توی اتاق و گفت:«اینقدر خودتو با کتاب نکش، بیا بیرون یه هوایی به سرت بخوره بعد برگرد سر درست» من هم خسته بودم، بد ندیدم یه خرده استراحت کنم، رفتم نشستم توی هال، مامان یه شربت آبلیمو برام آورد. هنوز نصفش نکرده‌بودم که تلفن زنگ زد، جواب دادم.
دستی به گلویم کشیدم تا گرهی که افتاده‌بود را نرم کنم.
- رفیق بابا بود، گفت بابا سر یه پس و پیش بنزین زدن با یکی دعواش شده و با هم دست به یقه شدن، بابا هیکل درشتی داشت... اون یارو بعداً گفت از هیکلش ترسیده و صاف یه چاقو کرده‌بود توی گردن بابا... .
بغض گلویم در‌حال‌ خفه‌کردنم بود. دستی به صورتم کشیدم و به سختی گفتم:
- نفس‌های بابا حتی به رسیدن اورژانس هم نکشیده‌بود.
بغضی که داشت اشک می‌شد را قورت دادم. به طرف مهری برگشتم که با چشمان اشکی مشتاقانه به من نگاه می‌کرد. به جای اشک ریختن بر غم خودم، باید او‌ را آرام‌ می‌کردم. با انگشتانم اشک‌هایش‌ را پاک‌ کردم و ادامه دادم:
- توی تمام‌ مدتی که با مامان می‌رفتم دادگاه، من هیچی‌ نمی‌شنیدم، فقط به یه چیز فکر می‌کردم، به اینکه اون روز اگه با بابا می‌رفتم پمپ‌بنزین، شاید اون اتفاق نمی‌افتاد، خودمو توی مرگش مقصر می‌دونستم، اون سال اینقدر حالم بد بود که کنکور ندادم و وقتی دیدم چطور یه وکیل همه کار می‌کنه تا برای یه قاتل رضایت بگیره و آخرش هم‌ موفق شد، از وکالت متنفر شدم. وقتی می‌دیدم نزدیک‌ترین کسای بابا اونو مقصر می‌دونن که تندمزاج بوده و نباید دعوا می‌کرد، من از خودم متنفر می‌شدم که نمی‌تونم ازش دفاع کنم. ولی امضایی که برخلاف میلم پای برگه‌ی رضایت زدم، بیشتر از همه‌چی اذیتم کرد. انگار برای بقیه مهم نبود بابای من مرده بود، می‌گفتن دو طرف اشتباه کردن که دعوا شده، باید جلوی ریختن خون بیشترو گرفت. من قبول نداشتم، اما نمی‌تونستم جلوی اونا وایسم، اون رضایت منو نابود کرد. سال بعدش، وقتی رفتم دانشگاه فرهنگیان، فقط می‌خواستم مثل بابا باشم، اما هنوزم خودمو مقصر مرگش می‌دونستم. یه سال دیگه هم با همین عذاب وجدان گذروندم و توی دومین سالگردش، وقتی از سر خاک‌ برمی‌گشتیم، چیزی دیدم که منو از اون فکر رها کرد.

 

[دردانه]

مهری بعد از مکث من کمی سکوت کرد و بعد پرسید:
- چی دیدید؟
اشک‌های گوشه چشمم را پاک کردم و به زمین چشم دوختم.
- یه دعوا دیدم، دو تا ماشین خورده بودن بهم و راننده‌ها داشتن باهم بحث می‌کردن، یکی از راننده‌ها پسر نوجوونش باهاش بود، اما تنها کاری که از دست اون پسر برمیومد این بود که به ماشین تکیه داده‌بود و‌ گریه می‌کرد، اونجا خودمو دیدم، خودمو دیدم که با بابا رفتم پمپ‌بنزین و باز همون اتفاق افتاده و من کاری نتونستم بکنم.
سرم را به اطراف تکان دادم.
- فهمیدم حتی اگه می‌رفتم هم فرق نمی‌کرد، چون من زورم به بابا نمی‌رسید، بابا آدمی نبود که وایسه و صبر کنه، تحملش کم بود، من هم بچه‌ای نبودم که بتونم جلوشو بگیرم.
سر بلند کردم و به چشمان مهری نگاه کردم.
- من بالأخره فهمیدم مقصر اون ماجرا نبودم و نباید خودمو سرزنش کنم.
کمی مکث کردم و دستان مهری را گرفتم.
- مهرآواجان! وقتی عمر یکی تموم بشه، کاری از دست هیچ‌کـس برنمیاد، عمر خاله هم تموم شده‌بود، حتی اگه پیشش مونده‌بودی هم همین اتفاق می‌افتاد، اگه خودتو مقصر بدونی و آزار بدی، برمی‌گرده؟
سرش را زیر انداخت و بعد از کمی تکان دادن گفت:
- درسته، ولی من ندیدمش.
باز بغضش شکست. سرش را در آغوش گرفتم و روی آن بوسه زدم.
- خودتو‌ عذاب نده، به این فکر کن خاله چقدر‌تو رو دوست داشت و الان راضی نیست اینقدر خودتو اذیت کنی.
گریه‌اش بیشتر شد.
- من دلتنگشم، براش سوغاتی گرفتم، می‌خواستم‌ تا رسیدیم برم پیشش، براش تعریف کنم چقدر‌ خوش گذروندم، اون همیشه نگران من بود، می‌خواستم‌ خوشحالش کنم.
همان‌طور که در آغوش داشتمش بازویش را نوازش کردم.
- اون الان هم خوشی تو‌ رو می‌بینه و‌ خوشحاله، مطمئن باش... می‌دونم چقدر دلتنگی، من هم هنوز دلتنگ پدرمم، این دلتنگی برای همیشه با آدمه، دوری عزیزای ما سخته، خوب می‌دونم، اما اونا ما رو می‌بینن، واسه خاطر اونا‌ هم که شده ما‌ نباید زیاد بی‌تابی کنیم، چون ناراحتی ما اونا‌ رو ناراحت می‌کنه.
کمی آرام‌تر شد.
- من نمی‌خوام ناراحت بشه، ولی همش فکر‌ می‌کنم چی سر خاله اومده؟
روی سرش را بوسیدم.
- عزیزم، یه خرده دراز بکشی و استراحت کنی، حالت بهتر میشه و‌ بعد میریم خونه‌ی حاج‌بشیر اون بهمون میگه چی شده.
سرش را از آغوشم جدا کرد و به من نگاه دوخت.
- آقا...
- جانم!
- پیشم میمونید؟
لبخند زدم.
- چرا که نه؟ بذار لباسامو عوض کنم.
برخاستم و گفتم:
- تو‌ هم لباسای خاکیت رو عوض کن تا راحت بخوابی.
دقایقی بعد با لباس‌های راحتی کنار هم دراز کشیده و مهری سر روی بازوی من گذاشته بود. چشم بسته بود، اما از حرکت مردمک‌هایش می‌دانستم هنوز بیدار است و من درحالی که انگشتانم را در‌ میان فرفری‌های او حرکت می‌دادم، به خاله‌بتول فکر می‌کردم و به قول‌هایی که به او داده‌بودم. من به آن پیرزن قول داده‌بودم مهری را خوشبخت کنم و‌ پای قولم می‌ماندم.