معرفی کاخن

[اولدوز]

تاریخچه ی پیدایش کاخن
برای شناخت کاخن نیاز است تا ابتدا به بررسی تاریخچه ی پیدایش کاخن بپردازیم. در مورد تاریخچه ی این ساز حرف و سخن بسیار است. کاخن به زبان اسپانیایی به معنای جعبه است. حقیقت نیز چیزی جز جعبه نیست. کولی های اسپانیایی همراه با رقص و آواز و در موسیقی فلامنکو همراه با گیتار، با نشستن روی جعبه های میوه به نواختن ریتم پرداختند. رفته رفته عضو جدا نشدنی موسیقی فلامنکو شد. در اواخر قرن 18 کاخن رسما به عنوان ساز شناخته شد و توسط بردگان آفریقایی به آمریکا آورده شد.

برخی بر این عقیده اند که کاخن یکی از سازهای بومی کشور پرو می باشد و زمانی که این کشور مستعمره ی کشور اسپانیا بود، توسط بردگان به همگان معرفی شد. در آن زمان بردگان پرویی در ناوگان کشتیرانی اسپانیا کار می کردند و با جعبه های میوه ساز خود را مجدد زنده کردند. به این ترتیب صدای اعتراض خود را به گوش مردم رساندند و ساز خود را به همگان معرفی کردند. برای این که با این ساز آشنا شوید، تا انتهای مقاله را مورد مطالعه قرار دهید.

 

[اولدوز]

کاخن،سمبل اعتراض
ساز کاخن که به روایتی از اعتراضات بردگان پرو به شهرت رسید؛ در سال 1960 نیز باز به اوج خود بازگشت. این بار در کشورهای آمریکای جنوبی و کوبا، ساز کاخن به داد مردم معترض رسید. در آن زمان پلیس و ماموران گشت استفاده از ساز کاخن را ممنوع اعلام کرده بودند؛ با این اوصاف مردم بار دیگر از جعبه های میوه جهت ساخت کاخن استفاده کردند و فریاد اعتراض خود را سر دادند. به این ترتیب ساز کاخن نماد یا سمبل اعتراض شناخته شد و شهرت جهانی یافت.

 

[اولدوز]

خصوصیات و ویژگی های ساز
ساز کاخن مکعب مستطیلی 6 وجهی است که نوازنده روی آن قرار می گیرد و با ضربات دست و انگشتان به نواختن ساز می پردازد. 5 وجه این ساز ملی کشور پرو، از یک لایه چوب نازک به ضخامت 2 تا 3.1 سانتی متر ساخته شده است. وجه سوم کاخن از یک لایه تخته ی 3 لایه ساخته شده است؛ این وجه سر (Head) کاخن یا تاپا (Tapa) نام دارد که سطح ضربه خورنده در ساز است (وجه جلویی). برای تولید صدا در این ساز حفره ای کنار وجه تاپا وجود دارد که به آن حفره ی صدا (Sound hole) می گویند. لازم به ذکر است که صفحه ی چوبی تاپا به طور کامل به کاخن نمی چسبد و فقط در نواحی مختلفی به آن متصل است. به این ترتیب هنگام ضربه زدن به آن صدایی با لرزش احساس می شود.

 

[اولدوز]

شناخت ساز همراه با بررسی های بیشتر
برای ساخت صفحه ی تاپا از چوب درختانی نظیر گیلاس، افرا و ماهون استفاده می شود. این در حالی است که بقیه ی قسمت های کاخن را از چوب درختانی مانند صنوبر، کاج و یا چوب های سفید می سازند. از جمله نکات و مواردی که در کیفیت صدای ساز کاخن (زیری و بمی، حجم، طنین و…) موثر هستند؛ عبارتند از: اندازه و محل قرارگیری حفره ی صدا در کاخن، جنس و ضخامت مصرفی در ساز کاخن و در نهایت اندازه و شکل ساز. هم چنین لازم به ذکر است که جنس صفحه ی تاپا بسته به سفارش دهنده و یا سازنده تغییر می کند که در کیفیت صدای ساز موثر خواهد بود.

 

[اولدوز]

بررسی انواع کاخن
کاخن ثابت: از انواع کاخن می توان به کاخن ثابت اشاره کرد که برای شناخت کاخن باید با آن آشنا شویم. در این کاخن پشت صفحه ی تاپا سیم گیتار یا فنرهایی با فاصله قرار گرفتند که با ضربه زدن به چوب به ارتعاش در می آیند و تولید صدای زنگ دار می کنند. لازم به ذکر است که صدای این ساز ثابت بوده و قابل تنظیم نیست که این مورد به حرفه ای بودن یا نبودن ساز ربطی ندارد.

کاخن رگلاژی: این نوع کاخن نیز دارای فنر یا سیم گیتار می باشد که منتها با این تفاوت که قابلیت تنظیم صدای نهایی ساز برای نوازنده وجود دارد. به این صورت که با شل شدن فنر صدای ساز پخش خواهد شد. هم چنین زمانی که از سیم گیتار در آن استفاده می شود قابلیت کوک شدن ساز مانند گیتار وجود دارد. به این ترتیب می توانید صدای زیر و یا بم داشته باشید.

 

[اولدوز]

ساز پلکسی کاخن یکی از انواع کاخن است که فقط در متریال ساخته شده با سایر کاخن ها تفاوت دارد. از این رو نمی توان آن را گونه ای جدا تلقی کرد. این کاخن از جنس پلکسی گلاس ساخته شده که دارای بدنه ای بزرگ تر و سنگین تر از کاخن معمولی است. حجم این کاخن با بدنه ی شفاف نیز کمی بیشتر از کاخن معمولی است.

باید در این جا این نکته را مطرح کنیم که از این ساز در سبک های موسیقی جاز، پاپ،فلامنکو و تلفیقی استفاده می شود. ضمن این که یادگیری این ساز برای کسانی که تنبک و دف می نوازند و کار کردند، راحت تر است.

 

[اولدوز]

کاخن از کی وارد ایران شد؟
ساز کاخن چند سالی است که به ایران آمده و به دلیل صدای دلنشین و نواختن نسبتا راحت آن محبوبیت زیادی در بین جوانان ایرانی یافته است. هم چنین سازندگان ایرانی توانسته اند این ساز را با کیفیت قابل قبول و مطلوب به هنرجویان و نوازندگان ارائه دهند. از جمله شرکت های معتبری که به ساخت این ساز روی آورده است و در این زمینه نیز موفق عمل کرده است، شرکت لوتوس می باشد.