کمانچه یکی از سازهای سنتی ایرانی است که نخستین نوع آن در دوران صفوی ساخته شد. این ساز زهی-آرشه‌ای (1) قسمت‌های مختلفی دارد و از چوب عمل آمده درختان گردو، توت و افرا ساخته می‌شود؛ در این ساز نوازنده با رقص انگشتانش بر روی ساز و حرکت رفت‌وبرگشت آرشه یا کمانه صدای گوش‌نوازی را خلق می‌کند. اگرچه کمانچه نسبت به دهه‌های گذشته به تدریج کامل‌تر شده است اما نظر کارشناسان و فعالان نسبت به آن چندان مثبت نیست، از جهت دیگر برخی معتقدند که ساز فوق از مقطعی به بعد تحت‌تاثیر ساز ویلون قرار گرفته، مدتی به انزوا رفته و پس از آن دوباره احیا شده است. کمانچه به‌دلیل وسعت صوتی خاص و حدود و امکانات وسیع از گذشته بیشتر از دیگر سازهای ایرانی مورد توجه بوده اما پس از آمدن ویولن استفاده از این ساز کم‌رنگ‌تر شده است. با ثبت جهانی این ساز اصیل ایرانی امید است که بیش از پیش به آن بها داده شود و زمینه برای شناخت هر چه بیشتر این ساز و آموزش آن مهیا شود.
ثبت ملی: کمانچه به همت سازمان میراث فرهنگی در آذر ماه ۱۳۹۶ در سازمان یونسکو به ثبت رسید.
