جشن‌ها گاهنبارها

['Nika]

گاهنبار جشن های موسمی بودند. ایرانیان باستان باورداشتند یزدان، تمام هستی را در طول یک سال آفرید. پس هرسال را به 6 بخش دوماهه تقسیم کردند. در پایان هر دوماه جشنی برگزار می کردند که آن را گاهنبار یا گاهانبار می گفتند.

 

['Nika]

آنها باور داشتند هر گاهنبار مخصوص آفرینش یکی از آفریده ها از آسمان تا زمین و آب و گیاه و جانور و سرانجام انسان است. برای همین گاهنبارها روزهای آفرینش ایزدی بود ومردمان در این روز آیین های سپاسگزاری برگزار می کردند.

 

['Nika]

این سپاسگزاری‌ها به اینصورت بود که هرکس باید به اندازه ی توانایی نیازمندان را دستگیری می کرد. درِ خانه ی توانگران در این روزها به روی بینوایان باز بود. آنها به پیروی از نیاکان خود در این روزها اَشَوی داد (خیرات) می کردند. به این ترتیب آنها بخشش ایزدی را با دَهِش و رادی پاسخ می دادند.

 

['Nika]

در دوران باستان سال، با انقلاب تابستانی یا صیفی آغاز می شد و با گذراندن انقلاب زمستانی یا شتوی به پایان می رسید. یا برعکس. کریستنسن می گوید: سال اوستایی قدیم که سال روستایی با 6 گاهنبار یا جشن موسمی ست هنوز در گاهشماری پارسیان (زرتشتیان) رعایت می شود.

 

['Nika]

این تعریف از سال، مربوط به جامعه ی کشاورز محور بود. به این معنی که فعالیت های کشاورزی مانند هنگام فراوانی شیر دام و شیره ی گیاهان، به دست آمدن عسل، هنگام دروی خرمن، هنگام جفت گیری دام ها، هنگام پناه بردن به خانه ها(در زمستان) و سرانجام هنگام قربانی کردن برای خدایان و برگزاری آیین های مذهبی مربوط به روان درگذشتگان مبنای شمارش زمان بود.

 

['Nika]

گونه ای گاهشمار پیش از اسلام

 

['Nika]

تقی زاده در کتاب گاهشماری در ایران باستان می نویسد: سال، وقتی، به شش قسمت نامساوی تقسیم می شد. این قسمت ها به اوستایی یایرِیَ یعنی سنوی (فصول سنوی) یا رَتوُ Ratavo به معنی قسمتی از زمان نامیده می شدند. گاهی آنها را یایرِیَ رَتوُ می گفتند که در فارسی جدید آن را «گاه» می نامیم. گاه در پهلوی «گاس» گفته می شد. چنانکه اکنون نیز در برخی مناطق روستایی گاس به معنی گاهی بکار می رود.

 

['Nika]

باری، گاهنبارها به گونه ای شش فصل سال شمسی بودند. در آخر هر فصل یا گاه، جشنی پنج روزه برگزار می شد. این جشن ها را در پهلوی گاسانبار و در فارسی به گاهنبار می خواندند.

 

['Nika]

ابرانیان باستان باور داشتند آفریدگار جهان را در طول یک سال و در شش گاهنبار آفرید. بنا به باور آنها هر کدام از گاهنبارها مربوط به آفرینش یکی از آفریدگان بود. این در حالیست که اسرائیلیان چنانکه که در سِفر پیدایش در باب اول و دوم آمده؛ باور دارند یهوَ آسمان، زمین، روشنایی، آب، گیاه، خورشید و ماه و ستارگان، جانور و انسان را در شش روز(نه شش گاه یا شش فصل) آفرید. آنها می گویند یهو روز هفتم از کار آفرینش بیاسود. در فرهنگ آنندراج هم به آفرینش جهان در شش روز اشاره شده است:

 

['Nika]

ایزد تعالی هر دو گیتی را به شش روز آفرید و زردشت گفته که ایزد تعالی به هر باری گونه آفرید: چون آسمان و زمین و گیاه و جانوران و مردم، و اولِ هر یک از این بارها پنج روز است نام شان گاهنبار و کهنبار و گهنبد و گهبار وگاهبار و اول هرگاه نامی دارد و به تعظیم اول هرگاه پنج روز فارسیان عیش میکرده اند…

آنندراج