جامعه ایرانی آداب و رسوم کردستان

[اورانوس]

​

آداب و رسوم کرد ها | تاریخ استان کردستان​

استان کردستان بخشی از سرزمینی است که به وسیله مادها حکمرانی می‌شده است. مرز تاریخی سرزمینهایی که بوسیله مادها اداره می‌شده، در شمال به اورارتو، در غرب به آشور و در جنوب و جنوب غربی به ایلام و سومر منتهی می‌شد. در ابتدا قبایل نژاد آریایی در شرق و غرب دریاچه ارومیه اسکان یافتند. تعدادی از آنان در شرق دریاچه مقیم شدند و آن را «آمادای» نامیدند و قسمتی که در غرب دریاچه ارومیه بود را پارسوا (پارسوما) نامیده می‌شد.

 

[اورانوس]

از زمان سلطنت هخامنشیان، در نواحی پارسها و ساسانیها، ایالت مادها بعنوان یکی از ایالات ایران باستان بنام «ماه» شناخته می‌شد. این ایالت شامل دو بخش «ماه پایین» یا رازی ماه و «ماه بالا» یا نهاوند ماه بود. در دوران قبل از اسلام سرزمین مادها، «مای» یا «ماه» نامیده می‌شد. ناحیه استان کردستان (اردلان)در دوره صفویه شامل ۹ شهر عمده بود: سنه، گروس، الکا، زرین کمر، طغامین، خورخوره، جوانرود، اورامان، الکای بانه، قالازالام و پالانگان. دولتمردان مستقل برای قبایل بزرگ منصوب می‌شدند.

 

[اورانوس]

بنا به پیش نویس شماره ۱۲۷۵ در ۱۳۱۶/۹/۹، ایران به شش بخش تقسیم شده بود. استان غربی شامل شهرهای کردستان، کرمانشاه، گروس، باوندپور (کلهر)، پشت کوه، لرستان، بروجرد، همدان، ملایر، خرمشهر، آبادان، خوزستان و کهگیلویه بود. در سال ۱۳۳۷ با توجه به فرمان شورای وزرا کردستان از پنجمین استان جدا شد و استان کردستان را تشکیل داد. شهرهای استان، سنندج، گروس، سقز و قروه بودند.

 

[اورانوس]

آداب و رسوم کرد ها | تاریخچه قوم کرد​

کردها از مشهورترین قومیت‌های ایرانی هستند. به گفته مورخان، سابقه سکونت کردها در ایران به ۴,۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. قوم کرد ابتدا در ایران و اطراف دریاچه وان می‌زیستند و سپس در منطقه امروزی کردستان و کرمانشاه سکونت یافتند. در اسناد تاریخی پیش از اسلام و اسنادی که از دولت‌های بابل، آشور و اکد برجای ماند، نام اقوامی ذکر شده است که شباهت بسیار به واژه کرد دارند. از لحاظ زبان‌شناسی و جغرافیایی، نام قوم «کردخوی» در کتاب گزنفون آمده است که برخی آن را قوم کرد می‌دانند.

 

[اورانوس]

برخی منابع، قوم کرد را از اعقاب مادها می‌دانند
به گفته بسیاری از منابع، قوم کرد از بازماندگان مادها هستند. جغرافیای ماد بزرگ در گذشته شامل کردستان و آذربایجان می‌شد. از دوره حکومت هخامنشیان تا ورود اسلام به ایران، مردم این منطقه با عنوان «کورد» شهرت یافته‌اند. واژه «کورد» واژه‌ای به زبان پهلوی میانه است که بعدها به زبان فارسی، «کرد» خوانده شد.

کردستان از دوره حکومت ماد، نام یکی از ایالت‌های ایران بود. در عصر حاکمیت سلجوقیان، نام کردستان رواج بیشتری یافت و دفاتر دیوانی آن‌ها به این نام ثبت و حدود کردستان مشخص شد. حدود کردستان در عصر سلجوقی به بخش‌هایی از عراق عرب، عراق عجم، خوزستان، آذربایجان و دیاربکر منتهی می‌شد. در دوره‌های تاریخی بعد، به‌ویژه در عصر صفویه به‌دلیل هجوم دشمنان و ناتوانی لشکر ایران در حفظ مرزها، برخی از این ایالات از جغرافیای کشور ایران جدا شدند.

 

[اورانوس]

آداب و رسوم کرد ها | قوم کرد در شاهنامه​

نام قوم کرد در شاهنامه فردوسی نیز آمده است. طبق آنچه فردوسی در شاهنامه ذکر کرده است؛ در دوره پادشاهی ضحاک ماردوش، به دستور او در هر روز، مغز دو جوان خوراک مارهای او می‌شد. این نسل‌کشی برای مدت‌ها طول کشید تا دو مرد آزاده با نام‌های گرماییل و ارماییل برای جلوگیری از این رفتار به آشپزخانه شاه نفوذ کردند. آن‌ها توانستند مقام آشپزی دربار را از آن خود کنند و برای خوراک ضحاک، مغز یک جوان را با مغز گوسفند مخلوط کنند و برای مارهای ضحاک ببرند.

 

[اورانوس]

به گفته شاهنامه اصالت قوم کرد از جوانانی بود که از دست ضحاک گریختند
با این تدبیر، ارماییل و گرماییل هر روز جان یکی از دو جوان را نجات می‌دادند. جوانانی که نجات می‌یافتند به کوهستان‌ها پناه می‌بردند و به پرورش گوسفند و چوپانی مشغول می‌شدند. به روایت فردوسی، این جوانان به‌تدریج در کوهستان جمع شدند و نژاد کرد را تشکیل دادند. فردوسی در یک بیت چنین گفته است:

برخی از پژوهشگران بر این عقیده هستند که این روایت فردوسی به‌درستی تفسیر نشده است. پژوهشگرانی مانند «اکبر نحوی» واژه کرد را به‌معنای چادرنشین و چوپان دانسته‌اند و این نظر را که مقصود فردوسی از بیان واژه کرد، یک قومیت بوده است را نپذیرفته‌اند.

 

[اورانوس]

آداب و رسوم کرد ها | جشن ها و اعیاد​

جشن ها و اعیاد از جمله نمادهای مشترکی است که نمایانگر پیوند ملی میان اقوام مختلف ایرانی است. در حالی که کشورهای مختلف، جشن ها و اعیاد خاص خود را دارند، در کشور ما اقوام مختلف به دلیل بهره مندی از فرهنگ واحد ملی و اسلامی در تمامی اعیاد دارای اشتراک می باشند.

 

[اورانوس]

آداب و رسوم کرد ها | عید نوروز​

عید نوروز در مناطق کردنشین ایران با سایر نقاط کشورمان همسان است. به جهت دگرگونی در طبیعت مراسمی مشابه با همه جای ایران برگزار می شود. در این ایام مردم به دید و بازدید یکدیگر رفته، تخم مرغ رنگ می کنند و با شیرینی و میوه از مهمانان پذیرایی می کنند. ( ظهیری نژاد، 1379، 278 ). آیین نوروز طولانی ترین جشن ملی و از جمله آیین های ایرانی است که تا امروز ماندگار و پایدار مانده است. در شب نوروز بوته های خار آماده شده توسط پدر خانواده آتش زده می شد و بچه ها نیز شروع به آتش بازی می کردند. لازم به ذکر است در مناطق کُردنشین، آتش مخصوص نوروز بوده و چهارشنبه سوری ( چوارشه مه کوله ) ‌به هیچ وجه آتش روشن نمی شد. بعد از خاموش شدن آتش، خانواده به خانه رفته و شام می خوردند.آداب استقبال از نوروز که در مراسم خانه تکانی، سبزه سبز کردن، تهیه پوشاک و وسایل نو، نوروز خوانی، آتش افروزی و تهیه شیرینی های عید، زیارت اهل قبور و کمک به افراد مستمند، جلوه گر شده با مراسم سال تحویل، هفت سین، دعای سال تحویل، دید و بازدیدها، تدارک غذای عید، عیدی دادن و بازی ها ادامه می یابد و سرانجام با مراسم سیزده بدر به پایان می رسد.

 

[اورانوس]

آداب نوروزی هر چند در برخی سنت ها با تفاوت هایی در مناطق مختلف کشور اجرا می شود، اما عمق وجودی همه آن ها مشترک و یکسان است و این امر نشان دهنده فراگیری این آیین در گستره ایران فرهنگی است ( ماکویی، 1387، 77 و 80 ).
در شهرهای کردنشین کشورمان نیز از نیمه های اسفندماه و شاید زودتر خانواده ها دست به تدارک نوروز می زدند. از جمله این تدارکات تهیه سمنو بود که برای تهیه آن خانم ها، گندم، عدس و کنجد را در پارچه ای ریخته و در ظرفی مسی قرار می دادند. بعد از ریختن آب بر روی آن در جلوی نور ملایم خورشید می گذاشتند تا دانه ها جوانه بزند. پدر خانواده نیز با رفتن به بازار برای اهالی خانه لباس و کفش تهیه می کرد. از دیگر چیزهایی که قبل از عید آماده می شد آجیل، شیرینی، میوه، برنج، روغن و گوشت بوده است. معمولاً این روزها شلوغ ترین روزها بوده. در این روزها خانواده ها، لباس هایشان را از خیاطی می گرفتند، مردها به سلمانی می رفتند، و زن ها در پی خرید تخم مرغ بودند. در خانواده های سنندجی کمتر از یک تغار ( 30 عدد ) تخم مرغ نمی خریدند. تعداد این تخم مرغ ها گاهی به سه تا چهار تغار نیز می رسید. تخم مرغ ها آب پز می شد و همه ی اعضای خانواده دست به رنگ کردن آن ها می زدند تا با برابر قرار دادن زمین و تخم مرغ، با رنگ کردن آن، زمین را نیز رنگ زده باشند. برای اجرای مراسم آتش بازی چند روز قبل از عید، جوانان روستا، بوته های خار آن ها را پشت بام می گذاشتند. از دیگر موارد برای آتش بازی، فیشک ( فشفشه )، ماتاو، تقه، کوزی و تیزان بود. قبل از عید بچه ها، « نوروز نامه » درست می کردند که عبارت بود از یک صفحه سفید که در بالای آن اشکالی مانند سماور، قلیان، بشقاب های سمنو، تخم مرغ رنگ شده، شیرینی و ماهی نقاشی می کردند، و پایین آن در چهار ستون اشعاری که هر مصرع در یکی از سطرهای این ستون ها جای می گرفت می نوشتند.بچه ها اشکال را رنگ آمیزی کرده و موقع تحویل سال به پدر و مادر خود می دادند و عیدی طلب می کردند.