آموزشی از ویرگول درست استفاده کنیم

[Leila Moradi]

در مثال فوق می‌توانیم بین اعضای جمله «و» بگذاریم، بی‌آنکه تغییری در معنی جمله ایجاد شود. برای جدا کردن صفات در جمله نیز همین روش را به کار می‌بریم. در جمله زیر، می‌توانیم از ویرگول استفاده کنیم، زیرا اگر بین صفت‌ها حرف «و» قرار دهیم، معنی جمله تغییر نمی‌کند.

او ظاهری آرام، متین و موقر داشت.

 

[Leila Moradi]

میان عبارت‌ها یا جمله‌های غیرمستقل که در کل جمله کاملی را تشکیل می‌دهند:
وقتی او را دیدم، از دور صدایش کردم.

او با تلاش بسیار، موفق شد.

پس از نقش منادا:
خدایا، مرا عفو کن.

پیش و پس از بدل:
سعدی، شاعر قرن هفتم، بوستان را در قالب مثنوی سروده است.

نکته: بدل به کلمه یا عبارتی گفته می‌شود که برای توضیح کلمه قبل از خودش در جمله بیاید.

 

[Leila Moradi]

در جمله‌ها، هر گاه چند کلمه نقش یکسان و اسناد واحدی داشته باشند، بین آن‌ها ویرگول می‌گذاریم و فقط قبل از کلمه آخر، از حرف «و» استفاده می‌کنیم:
سارا، نسیم، مریم و شقایق در مسابقات علمی شرکت کردند.

نکته: در زبان انگلیسی، قبل از آخرین کلمه و پیش از حرف «و» که معادل انگلیسی «and» است هم از ویرگول استفاده می‌کنیم، اما در زبان فارسی نیازی نیست.

 

[Leila Moradi]

بین دو کلمه که ممکن است با کسره اضافه خوانده شود و معنی تغییر کند:
پدر، علی را سرزنش کرد.

در جمله‌ها، به‌جای مکث کوتاه و نیز برای جدا کردن توضیحات کوتاه در آدرس، عناوین افراد و مشخصات یک کتاب:
زرین‌کوب، عبدالحسین، پله پله تا ملاقات خدا،...

 

[Leila Moradi]

قبل و بعد از قید:
بنابراین، دستورالعمل‌ها را باید رعایت کنید.

با دستور قاضی دادگاه، ختم جلسه اعلام شد.

بین جمله پایه و پیرو:
کفش‌هایی که دوستت به تو هدیه داد، زیباست.

اگر موافقید، دست خود را بالا ببرید.

 

[Leila Moradi]

نکته: اگر بتوانیم بند موصولی را با حرف «که» جدا کنیم، دیگر به ویرگول نیازی نداریم. در غیر این صورت باید ویرگول بیاوریم، مانند مثال‌های زیر:

ندیدی که چطور با من حرف زد؟

ندیدی چطور با من حرف زد؟

تلاش می‌کرد که ببیند می‌تواند به نتیجه برسد یا نه.

 

[Leila Moradi]

در بندهای هم‌پایه، به‌جای تکرار حرف «و»:
کتاب، دفتر، مداد و پاک‌کن همراه خود بیاورید.

نکته: اگر سه کلمه هم‌پایه داشته باشیم، می‌توانیم از حرف «و» استفاده کنیم، مانند مثال زیر:

کتاب و دفتر و مداد هم با خود بیاورید.

در مواردی که هنگام خواندن جمله، احساس می‌کنیم باید مکث کوتاهی داشته باشیم تا مفهوم آن را بهتر درک کنیم و باعث رفع ابهام از جمله شود:
بیشتر، کودکان قربانی این شرایط نامساعد می‌شوند.❌

بیشتر کودکان، قربانی این شرایط نامساعد می‌شوند.✔️

 

[Leila Moradi]

برای خطاب کردن مستقیم. اگر در ابتدا یا انتهای جمله بخواهیم شخصی را به‌طور مستقیم خطاب کنیم، با یک ویرگول آن را جدا می‌کنیم:
مریم، خوب گوش کن ببین چه می‌گویم!

خانم‌ها و آقایان، از این‌که دعوت ما را بپذیرفتید و به این مهمانی آمدید سپاس‌گزاریم.

بعد از کلمه ندا یا تعجب:
آخ، چه حیف شد!

نه، اصلاً باور می‌کنی؟

 

[Leila Moradi]

نکته اول: اگر قبل از اسم مخاطب از کلمه‌هایی مانند سلام و غیره استفاده شود، دیگر نیازی به آوردن ویرگول بعد از آن‌ها نیست، مانند مثال‌های زیر:

سلام آقای عظیمی

صبح به‌خیر خانم اسماعیلی

نکته دوم: در پایان نامه یا ایمیل نیز نیازی به ویرگول نیست. یعنی بعد از کلماتی که برای پایان نامه به کار می‌روند، ویرگول نمی‌گذاریم، مانند مثال‌های زیر:

ارادتمند
با درودهای فراوان
با تشکر
با احترام

 

[Leila Moradi]

کاربرد نادرست ویرگول


همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، هر جا که در لحن گوینده و به‌طور کلی در گفتار مکثی وجود داشته باشد، نمی‌توانیم از ویرگول کمک بگیریم. مهم‌ترین کاربرد ویرگول، تقسیم‌بندی نحوی جمله است، به‌گونه‌ای که خواننده معنای جمله و منظور نویسنده را بهتر درک کند.