پژوهش اصول اولیه پژوهش
- نویسنده موضوع baran.kh
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
مسئله‌یابی، فرضیه و طرح تحقیق
ابتدا انسان دغدغه حل مشكل و مسئله‌ای را در ذهن می‌پروراند و تصمیم می‌گیرد كه در پی كشف این مجهول باشد. در واقع، انسان از مجهول به معلوم می‌رسد و این سؤال‌ها و مجهولات مبنای هر فرضیه علمی را تشكیل می‌دهند. پس از طرح مجهول و تشكیل فرضیه، برای بررسی و اثبات آن باید طرح تحقیق ریخته شود. طرح تحقیق، قانون كار محقق است و هدف، محدوده كار، رئوس مباحث، ابزارها و روش تحقیق و منابع را روشن می‌سازد و مانع از پراكنده‌كاری و اتلاف وقت و نیرو می‌گردد.
ابتدا انسان دغدغه حل مشكل و مسئله‌ای را در ذهن می‌پروراند و تصمیم می‌گیرد كه در پی كشف این مجهول باشد. در واقع، انسان از مجهول به معلوم می‌رسد و این سؤال‌ها و مجهولات مبنای هر فرضیه علمی را تشكیل می‌دهند. پس از طرح مجهول و تشكیل فرضیه، برای بررسی و اثبات آن باید طرح تحقیق ریخته شود. طرح تحقیق، قانون كار محقق است و هدف، محدوده كار، رئوس مباحث، ابزارها و روش تحقیق و منابع را روشن می‌سازد و مانع از پراكنده‌كاری و اتلاف وقت و نیرو می‌گردد.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
انتخاب روش تحقیق
نویسنده مقاله تحقیقی به تناسب رشته و موضوع مورد بررسی، روش خاصی را در امر تحقیق انتخاب می‌كند. در عین حال، از برخی قواعد و روش‌های عمومی نیز استفاده می‌كند كه تقریباً در تمام مقاله‌های تحقیقی، مشترك است. روش تحقیق به دو نوع میدانی و كتابخانه‌ای تقسیم میشود.
نویسنده مقاله تحقیقی به تناسب رشته و موضوع مورد بررسی، روش خاصی را در امر تحقیق انتخاب می‌كند. در عین حال، از برخی قواعد و روش‌های عمومی نیز استفاده می‌كند كه تقریباً در تمام مقاله‌های تحقیقی، مشترك است. روش تحقیق به دو نوع میدانی و كتابخانه‌ای تقسیم میشود.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
گردآوری مواد پژوهش و منابع تحقیق
پس از عبور از دو مرحله اولیه، محقق به معلومات خویش مراجعه می‌كند و از میان دانش و محفوظات خود، آنچه را با فرضیه و مجهول وی ارتباطی دارند، برمی‌گزیند، مرتب می‌كند و مقدمات استدلال خود را تشكیل می‌دهد. در اینجا نوع و میزان معلومات، مؤثر است. همچنین تسلط او بر ابزار و تكنولوژی روز در استفاده بهتر از منابع مكتوب و فضاهای مجازی اهمیت دارد.
این مرحله با كتاب‌شناسی آغاز میشود. سپس در حوزه مقالات به تفحص می‌نشیند و از پایان‌نامه‌ها نیز غافل نمی‌ماند. باید توجه داشت كه در به كارگیری منابع، اصالت با اعتبار منابع است، نه تعدد آنها. همچنین فهرست منابع و مآخذ، نشان‌دهنده اعتبار علمی نوشته و بیانگر اشراف نویسنده بر منابع است. محقق باید تلاش كند از منابع قدیمی و جدیدترین تحقیقات، به درستی استفاده كند.
پس از عبور از دو مرحله اولیه، محقق به معلومات خویش مراجعه می‌كند و از میان دانش و محفوظات خود، آنچه را با فرضیه و مجهول وی ارتباطی دارند، برمی‌گزیند، مرتب می‌كند و مقدمات استدلال خود را تشكیل می‌دهد. در اینجا نوع و میزان معلومات، مؤثر است. همچنین تسلط او بر ابزار و تكنولوژی روز در استفاده بهتر از منابع مكتوب و فضاهای مجازی اهمیت دارد.
این مرحله با كتاب‌شناسی آغاز میشود. سپس در حوزه مقالات به تفحص می‌نشیند و از پایان‌نامه‌ها نیز غافل نمی‌ماند. باید توجه داشت كه در به كارگیری منابع، اصالت با اعتبار منابع است، نه تعدد آنها. همچنین فهرست منابع و مآخذ، نشان‌دهنده اعتبار علمی نوشته و بیانگر اشراف نویسنده بر منابع است. محقق باید تلاش كند از منابع قدیمی و جدیدترین تحقیقات، به درستی استفاده كند.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
تنظیم مطالب و نتیجه‌گیری
اساساً مشكل اساسی در تنظیم مطالب، در فقدان یا نقصان طرح تحقیق بروز می‌كند. در صورتی كه محقق از ابتدا نقشه راهی بر اساس چارچوب نظری و با تكیه بر فرضیات پیش‌بینی شده داشته باشد و بداند كه در جست‌وجوی چیست، در آن صورت، منابع هم با او همراه می‌شوند و در خدمت اهداف علمی او قرار می‌گیرند. البته مشكل دیگری هم در تنظیم مطالب وجود دارد كه حاكی از ناورزیدگی در قوه تعقل و تفكر است كه به ممارست و تمرین بیشتر نیاز دارد.
اساساً مشكل اساسی در تنظیم مطالب، در فقدان یا نقصان طرح تحقیق بروز می‌كند. در صورتی كه محقق از ابتدا نقشه راهی بر اساس چارچوب نظری و با تكیه بر فرضیات پیش‌بینی شده داشته باشد و بداند كه در جست‌وجوی چیست، در آن صورت، منابع هم با او همراه می‌شوند و در خدمت اهداف علمی او قرار می‌گیرند. البته مشكل دیگری هم در تنظیم مطالب وجود دارد كه حاكی از ناورزیدگی در قوه تعقل و تفكر است كه به ممارست و تمرین بیشتر نیاز دارد.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
مسئله تحقیق
موضوع تحقیق باید به روشنی مشخص و تعریف شده باشد. چه بسا، علاقه به موضوع، ناشی از پیچیدگی آن و تنوع اندیشه دربارۀ آن باشد و پرداختن به چنین موضوعی، ما را به نتایج جامع و مطلوبی نرساند. بهترین راه، بررسی نظام‌‌مند یک موضوع، تقلیل آن به سؤال یا سؤال‌هایی قابل تحقیق است. تبدیل اندیشهها در موضوع‌های کلی به سؤال‌ها و سپس اصلاح و پیرایش آنها و رسیدن به مسئله تحقیق، شامل یک فرایند آزمایش و خطاست.
هر پژوهش علمی با مسئله‌ای آغاز میشود و سپس با طرح سوال در پی پاسخ گویی به امور ناشناخته و مبهم بر میآید.
باید توجه داشت که پایان‌نامهای که به تتبع موضوع محورانه و موضوع‌های وسیع میپردازد، ظرفی وسیع، اما بدون عمق است. در حالی که پژوهش مسئله محور به پایان‌نامه، غنا و ژرفای ویژه‌ای می‌بخشد. اگر موضوع رساله گسترده باشد، غنایی کافی نمی‌یابد و هر چه جزئی‌تر و تخصصی‌تر باشد، ارزشمندتر میشود و دست‌یابی به اهداف نیز آسان‌تر خواهد بود. برای نمونه، پژوهش در مورد شفاعت، موضوع محوری است، اما هدایت این موضوع به سوی مأذون بودن در شفاعت یا طلب شفاعت در دنیا یا آخرت، تبدیل موضوع به مسئله‌ای خاص و عنوانِ قابل تحقیق است؛ به این صورت که آیا در شفاعت، اذن خداوند نیز دخیل است یا می‌توان در دنیا هم از شفاعت‌کننده طلب شفاعت کرد یا اینکه این امر، تنها در آخرت ممکن میشود؟ در این حال، موضوع به مسئله تبدیل شده است. محقق در برخورد با یک مسئله، آن را به سؤال تبدیل میکند و همچنین از سؤال خود یک فرضیه می‌سازد و آنگاه فرضیه را به آزمون می‌گذارد، مانند اینکه در مسئله مأذون بودن در شفاعت، ابتدا آن را به سؤال تبدیل میکند که آیا مأذون بودن در شفاعت لازم است؟
سپس بر مبنای همین سؤال، فرضیه‌ای بنا می‌نهد که پاسخ حدسی اوست؛ مانند اینکه بگوید بر اساس آموزه‌های کتاب و سنت، مأذون بودن در شفاعت لازم است. سپس، همین پاسخ حدسی را به آزمون می‌گذارد و با بررسی در متون دینی، آن را اثبات یا رد میکند.
موضوع تحقیق باید به روشنی مشخص و تعریف شده باشد. چه بسا، علاقه به موضوع، ناشی از پیچیدگی آن و تنوع اندیشه دربارۀ آن باشد و پرداختن به چنین موضوعی، ما را به نتایج جامع و مطلوبی نرساند. بهترین راه، بررسی نظام‌‌مند یک موضوع، تقلیل آن به سؤال یا سؤال‌هایی قابل تحقیق است. تبدیل اندیشهها در موضوع‌های کلی به سؤال‌ها و سپس اصلاح و پیرایش آنها و رسیدن به مسئله تحقیق، شامل یک فرایند آزمایش و خطاست.
هر پژوهش علمی با مسئله‌ای آغاز میشود و سپس با طرح سوال در پی پاسخ گویی به امور ناشناخته و مبهم بر میآید.
باید توجه داشت که پایان‌نامهای که به تتبع موضوع محورانه و موضوع‌های وسیع میپردازد، ظرفی وسیع، اما بدون عمق است. در حالی که پژوهش مسئله محور به پایان‌نامه، غنا و ژرفای ویژه‌ای می‌بخشد. اگر موضوع رساله گسترده باشد، غنایی کافی نمی‌یابد و هر چه جزئی‌تر و تخصصی‌تر باشد، ارزشمندتر میشود و دست‌یابی به اهداف نیز آسان‌تر خواهد بود. برای نمونه، پژوهش در مورد شفاعت، موضوع محوری است، اما هدایت این موضوع به سوی مأذون بودن در شفاعت یا طلب شفاعت در دنیا یا آخرت، تبدیل موضوع به مسئله‌ای خاص و عنوانِ قابل تحقیق است؛ به این صورت که آیا در شفاعت، اذن خداوند نیز دخیل است یا می‌توان در دنیا هم از شفاعت‌کننده طلب شفاعت کرد یا اینکه این امر، تنها در آخرت ممکن میشود؟ در این حال، موضوع به مسئله تبدیل شده است. محقق در برخورد با یک مسئله، آن را به سؤال تبدیل میکند و همچنین از سؤال خود یک فرضیه می‌سازد و آنگاه فرضیه را به آزمون می‌گذارد، مانند اینکه در مسئله مأذون بودن در شفاعت، ابتدا آن را به سؤال تبدیل میکند که آیا مأذون بودن در شفاعت لازم است؟
سپس بر مبنای همین سؤال، فرضیه‌ای بنا می‌نهد که پاسخ حدسی اوست؛ مانند اینکه بگوید بر اساس آموزه‌های کتاب و سنت، مأذون بودن در شفاعت لازم است. سپس، همین پاسخ حدسی را به آزمون می‌گذارد و با بررسی در متون دینی، آن را اثبات یا رد میکند.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
عناصر مهم در مسئله‌یابی
مسئله، توده‌ای از سؤال‌هایی بی‌پاسخ است که با توجه به واقعیتهای موجود و خلاء معرفتی آن، در ذهن پژوهشگر شکل می‌گیرد. البته همه سؤال‌های ذهنی، قابل پژوهش نیستند؛ سؤال‌هایی مهماند که ارزش تحقیق و تازگی و اولویت داشته و نیاز جامعه علمی را برآورده سازند و امکان دست‌یابی به منابع برای پاسخ‌گویی به آنها وجود داشته باشد. با توانمندی محقق هماهنگ بوده و قلمرو و حدود آن مشخص باشد. البته تعیین نوع مسئله، تعیین طرح دقیق و عنوان مناسب و پیشینه‌سازی مسئله، فرضیه یابی و روش‌شناسی مسئله نیز مورد انتظار است.
مسئله، توده‌ای از سؤال‌هایی بی‌پاسخ است که با توجه به واقعیتهای موجود و خلاء معرفتی آن، در ذهن پژوهشگر شکل می‌گیرد. البته همه سؤال‌های ذهنی، قابل پژوهش نیستند؛ سؤال‌هایی مهماند که ارزش تحقیق و تازگی و اولویت داشته و نیاز جامعه علمی را برآورده سازند و امکان دست‌یابی به منابع برای پاسخ‌گویی به آنها وجود داشته باشد. با توانمندی محقق هماهنگ بوده و قلمرو و حدود آن مشخص باشد. البته تعیین نوع مسئله، تعیین طرح دقیق و عنوان مناسب و پیشینه‌سازی مسئله، فرضیه یابی و روش‌شناسی مسئله نیز مورد انتظار است.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
تبارشناسی مسئله
شناختِ نژاد، نسل و خاستگاه، اهمیت بسیاری دارد. باید بدانیم که مسئله مورد نظر در چه علمی ریشه دارد و در چه شاخههایی قابل بحث است. با تبارشناسی درست، محقق از هر خلط و خطایی ایمن می‌ماند، مرزبندی‌ها را به درستی میشناسد، تحقیق خود را سامان‌‌مند میکند و چارچوب نظری، اصول، ضوابط، روشها و ابزارهای تحقیق را از همان گسترۀ خاص دریافت می‌دارد. درواقع، نوآور بودن نیز در گرو تبارشناسی دقیق است؛ زیرا ملاک نوآوری در تحقیق، توجهی موشکافانه به تاریخ علم و تولید علم، به معنای رسیدن به امری جدید در تاریخ علم است. نکته اساسی اینکه، وقتی به یافته تازه‌ای رسیدیم، ممکن است آن پدیده نوین، مسئله، نظریه یا روشی تازه باشد.
شناختِ نژاد، نسل و خاستگاه، اهمیت بسیاری دارد. باید بدانیم که مسئله مورد نظر در چه علمی ریشه دارد و در چه شاخههایی قابل بحث است. با تبارشناسی درست، محقق از هر خلط و خطایی ایمن می‌ماند، مرزبندی‌ها را به درستی میشناسد، تحقیق خود را سامان‌‌مند میکند و چارچوب نظری، اصول، ضوابط، روشها و ابزارهای تحقیق را از همان گسترۀ خاص دریافت می‌دارد. درواقع، نوآور بودن نیز در گرو تبارشناسی دقیق است؛ زیرا ملاک نوآوری در تحقیق، توجهی موشکافانه به تاریخ علم و تولید علم، به معنای رسیدن به امری جدید در تاریخ علم است. نکته اساسی اینکه، وقتی به یافته تازه‌ای رسیدیم، ممکن است آن پدیده نوین، مسئله، نظریه یا روشی تازه باشد.
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
اقسام مسئله
شاید بتوان مسئله را به فقهی، کلامی، فلسفی، روایی، تفسیری، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مانند آنها تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی در اثر یک تبارشناسی درست صورت میپذیرد.
البته گاهی تقسیم مسئله به اعتبار، پیشینه، شخصی بودن، علمی بودن، هدفمندی و مانند آن هم قابل توجیه است
شاید بتوان مسئله را به فقهی، کلامی، فلسفی، روایی، تفسیری، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مانند آنها تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی در اثر یک تبارشناسی درست صورت میپذیرد.
البته گاهی تقسیم مسئله به اعتبار، پیشینه، شخصی بودن، علمی بودن، هدفمندی و مانند آن هم قابل توجیه است
موضوع نویسنده
baran.kh
سطح
4
همیار سرپرست علوم و فناوری
پرسنل مدیریت
همیار علوم و فناوری
مدیر تالار پانسیون مطالعاتی
منتقد ادبیات
ناظر کتاب
ناظر تایید
کاربر ممتاز
- Jan
- 5,096
- 9,398
- مدال‌ها
- 4
طرح مسئله
بهترین راه طرح مسئله این است که در چند سطر اول به حقایق و واقعیت‌ها در قالب چند جمله خبری اشاره کنیم و پس از این مقدمه چینی ماهرانه، به شکلی طبیعی و منطقی، یک سؤال عمیق و نسبتاً کلی طرح کنیم. البته باید توجه داشته باشیم که انتقال از واقعیتهای موجود به این پرسش، باید به صورت طبیعی انجام شود و به عبارتی، وصلۀ ناجوری نباشد.
بهترین راه طرح مسئله این است که در چند سطر اول به حقایق و واقعیت‌ها در قالب چند جمله خبری اشاره کنیم و پس از این مقدمه چینی ماهرانه، به شکلی طبیعی و منطقی، یک سؤال عمیق و نسبتاً کلی طرح کنیم. البته باید توجه داشته باشیم که انتقال از واقعیتهای موجود به این پرسش، باید به صورت طبیعی انجام شود و به عبارتی، وصلۀ ناجوری نباشد.