آموزشی اصول و روش های نقد از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

[Kosarvalipour]

امّا بهترین دوستان خود را کسی معرّفی می‌فرماید که اگر عیب و نقصی از آن حضرت به نظرش می‌رسد، بدون ملاحظه آن را به او گوشزد کند، کمترین فایدة این کار آن است که سوء تفاهم پیش آمده را می‌توان در فضایی صمیمی و دوستانه رفع کرد.

 

[Kosarvalipour]

رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «مؤمن آیینة برادر خویش است و بدی‌ها را از او دور می‌سازد» (همان، ج ۱۲: ۲۱۰).

 

[Kosarvalipour]

امام سجّاد(ع) در حدیثی زیان بی‌توجّهی به انتقاد سازنده را اینگونه گوشزد می‌فرماید: «چه بسا اشخاصی که از بس خوبیشان را گفتند و مدح ایشان نمودند، فریب خوردند [و فاسد شدند] و چه بسا افرادی که چون از عیب ایشان چشم‌پوشی شد، مغرور شدند» (مجلسی، 1403ق.، ج 75: 139)

 

[Kosarvalipour]

کمترین نکته‌ای که از این روایات استنباط می‌شود، آن است که نقد کردن دیگران در عمل، در جامعة اسلامی ارزش محسوب می‌شود و نقدپذیری نیز در فرهنگ شیعی جایگاه اساسی دارد

 

[Kosarvalipour]

و حیطة نقّادی و نقدپذیری نیز تنها به مسایل فردی، شخصی و دینی خلاصه نمی‌شود و شامل حیطه‌های سیاسی و اجتماعی نیز می‌شود.

 

[Kosarvalipour]

در آموزه‌های دینی، واژه‌های نصیحت، تذکّر، موعظه، استماع قول، اتّباع احسن، تواصی به حق، دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر، هر یک به گونه‌ای، اهمیّت و جایگاه انتقاد و انتقادپذیری را بیان می‌کنند.

 

[Kosarvalipour]

«اصول نقد در قرآن و نهج‌البلاغه»

 

[Kosarvalipour]

ـ هدف نقد؛ هدایت، خیرخواهی و جدا کردن سره از ناسره و نشان دادن خوبی‌ها و درستی‌ها به هدف هدایت به سوی کمال و اصلاح امور انجام می‌شود.

 

[Kosarvalipour]

چنین نقدی خیرخواهانه و سازنده است و باعث پیشرفت و تکامل فرد و جامعه می‌شود. تمام نقدهایی که در قرآن مجید و نهج‌البلاغه وجود دارد، با همین هدف هستند.

 

[Kosarvalipour]

قرآن کتاب هدایت است و به این موضوع در آیات آن نیز تصریح شده است؛ از جمله: ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ القرآن هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ﴾(البقره/ 185).