آموزشی اغراق، مبالغه و غلو

[ZaHARa]

اغراق در فرهنگ لغت عمید به معنای زیاده‌روی در توصیف کسی یا چیزی است. این کلمه از مصدر غرق؛ به معنای پر کردن کاسه است.

 

[ZaHARa]

در زندگی روزمره نیز هنگامی که یک حادثه یا رخداد را بیش‌ از آنچه که هست نشان می‌دهیم، گفته می‌شود که اغراق می‌کنیم.

 

[ZaHARa]

آرایه‌ی اغراق در دسته‌بندی آرایه‌های ادبی، نوعی آرایه معنوی محسوب می‌شود.

 

[ZaHARa]

این آرایه در بدیع به این شکل توصیف شده است:

*افراط در مدح یا ذم کسی یا چیزیست که شاعر با فکر و خیال شاعرانه خود آن را می‌نویسد.

 

[ZaHARa]

اگرچه اغراق بیشتر در اشعار حماسی، به خصوص شاهنامه خودش را نشان می‌دهد اما در اشعار عاشقانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. سعدی،‌ حافظ و نظامی این آرایه را در اشعار عاشقانه خود، بسیار مورد استفاده قرار دادند.

*عاشق ز سوز درد تو فریاد درنهاد
مؤمن ز دست عشق تو زنار برگرفت
عشقت بنای عقل به کلی خراب کرد
جورت در امید به یک بار برگرفت

 

[ZaHARa]

به‌طور عادی عوام برای اغراق هیچ دسته‌بندی خاصی را در‌نظر نمی‌گیرند و اغراق، غلو و مبالغه را یکی می‌دانند؛ اما اغلب ادیبان معتقدند که اغراق به دو صورت شدنی یا نشدنی و منطقی یا غیر منطقی (اینکه با عقل جور در بیاید یا نیاید) اتفاق می‌افتد و این آرایه را به سه دسته مبالغه، غلو و اغراق تقسیم می‌کند.

 

[ZaHARa]

مبالغه:​

فکر و خیال شاعرانه در آرایه مبالغه دخیل است اما از نظر زیبایی در کلام یا همان زیبایی‌شناسی شاعرانه، نسبت به اغراق و مبالغه کم‌ترین ارزش ادبی را دارد.

 

[ZaHARa]

مبالغه تعریف افراطی از چیزی است. ویژگی این آرایه این است که هم با عقل جور درمی‌آید و مثال‌هایی برای آن وجود دارد:

*هرچه ماهی باشد اندر قعر دریا خون شود
گر سموم هیبتش بر قعر دریا بگذرد

 

[ZaHARa]

اغراق:​

اغراق از نظر فکر و خیال شاعرانه در جایگاه دوم قرار می‌گیرد.در این حالت شاعر بحثی را پیش می‌کشد که منطقی است و با عقل جور در‌می‌آید ولی اتفاق افتادن آن در زندگی روزمره غیرممکن است.

 

[ZaHARa]

نمونه بارز اغراق، نبردهایی است که در شاهنامه نوشته‌ شده:

*همه دشت پر کشته و خسته بود
بخون بزرگان زمین شسته بود

اغراق در این بیت به معنی خون و خون‌ریزی شدید و مرگ بسیاری از سپاهیان است و زمین با خون بزرگان سپاه شسته شده است.