تاریخ جهان انقلاب انگلستان از میانه‌ی ویرانه‌ها

[حنا نویس]

تجربه بزرگ انقلاب شکوهمند انگلستان / لندن چگونه از میان ویرانه‌ها سر برآورد؟​

انقلاب انگلستان که به انقلاب شکوهمند معروف است، در حقیقت آغاز برآمدن انگلستان از ویرانه‌ها بود که باعث شد این کشور به قدرت بزرگی تبدیل شود که نخستین ایده دولت مدرن لیبرال در آن شکل گرفت. این ایده البته خود را به شکل استعمار نشان داد.

 

[حنا نویس]

محمدرضا شاه حسینی: «انقلاب شکوهمند ۱۶۸۸ رویدادی سرنوشت‌ساز در تاریخ اروپای مدرن و نیز تاریخ جهان انگلیسی زبان بود؛ چرا که سرشت دولت انگلستان را تغییر داد، به یک فلسفه سیاسی اعتبار بخشید و به پیدایش نوعی موازنه قدرت در میان ملت کمک کرد. به طور سنتی این انقلاب را گامی در جهت جلوگیری از خدشه وارد شدن بر قانون اساسی و در برابر تلاش بی‌شرمانه و نفرت‌انگیز برای دستکاری آن و تایید مجدد آزادی‌های مردم انگلستان، پس از اعمال قدرت خودسرانه و عنان‌گسیخته یک پادشاه، معرفی کرده‌اند. اما در نظر دیگر تاریخدانان قرن بیستم به صورت یک «انقلاب قابل احترام» نمایان شده است.»

 

[حنا نویس]

موریس اشلی انقلاب ۱۶۸۸ انگلستان را از آن جهت «شکوهمند» [Glorious Revolution] می‌نامند که بدون هرگونه خشونت پیروز شد و فرمی دموکراتیک را به جای مونارشی استبدادی ایجاد کرد. استیون گرین بلَت در کتاب «بازنمایی رنسانس انگلیسی» انسان عصر مدرن را کسی می‌نامد که به «ساختن خود» می‌پردازد.

 

[حنا نویس]

دلایل انحصار و قدرت کلیسا در اروپا​

ایده غالب در سراسر عصر جدید، ایده خودآئینی بود که با سنت روشنگری پیوند داشت. از این‌رو انسان بایستی علیه نظم کهن خیزش کند. نطفه این اتفاق با اندیشه‌های «مارتین لوتر» آغاز شد که منجر به تزلزل اقتدار کلیسای کاتولیک شد.

 

[حنا نویس]

در الهیات مسیحی، کلیسا نهاد روحانی که در قالبِ تجسد عینی در تاریخ تجلی یافته است. کلیسا در مقام موجودیت خارجی مسیح قرار دارد و پاپ، «نماینده خدا روی زمین» است. مرئی بودن کلیسا در مقام تجسد نامرئی مسیح، قدرت انحصار قوانین در قالب شفاعت را اینکونه پدید می‌آورد؛ اینکه شرط رستگاری مومن مسیحی در گرو بازخرید آمرزش از کلیسا است.

 

[حنا نویس]

فساد گسترده کلیسا یکی از معضلات لوتر بود. از جمله اقدامات لوتر در راستای اصلاح دین، ترجمه کتاب مقدس و الغای انحصار آن در دستان کلیسای کاتولیک بود. این مهم با اختراع چاپ قوت بیشتری گرفت. اینک امکان این بود که هر متنی در دسترس عامه قرار بگیرد و به تعبیر والتر بنیامین اندیشمند برجسته آلمانی، هر اندیشه و متنی به صورت تکنیکی بازتولید شود.

 

[حنا نویس]

گسترش فرهنگ چاپ در انگلستان به زعم ارنست گلنر مردم‌شناس وسیله‌ای بود که برای تحکیم «فرهنگ ملی»؛ امری که در زمینه تاریخی سده شانزدهم تا هجدهم امر بسیار معمولی بود. از آنجا که انگلستان جزو اولین کشور‌هایی بود که به‌دلیل وجود مرز‌های مدرن، وجود نوعی از حس وفاداری به امر ملی محسوس‌تر بود. این مهم را باید در کنار تلاش پادشاهان انگلیسی در جهت ارتقای فرهنگ ملی دید.

 

[حنا نویس]

از جمله آن چارلز دوم در انگلستان که در ترقی علم و فرهنگ می‌کوشید و زندگی فکری و منافع دولت را به هم پیوند می‌زد؛ از این حیث بود که چارلز دوم، انجمن سلطنتی تاسیس کرد که مهم‌ترین کارکرد عملی‌اش، ساختن «حس جمعی از هویت ملی» بود که انحصار اندیشه از کلیسا را به مکان‌های اجتماعی دیگر منتقل کند.

 

[حنا نویس]

از دیگر اقدامات لوتر که منجر به تزلزل بنیان‌های فکری کلیسای کاتولیک شد، این بود که یگانه راه رستگاری را ایمان دانست یا به تعبیر خودش «تنها ایمان، تنها لطف الهی (Grace) و تنها کتاب مقدس» ماکس وبر فیلسوف آلمانی برجسته مدعی بود که شکاف‌های برخاسته از جنبش اصلاح دین لوتر، منجر به آزاد شدن قدرت‌های انتقادی و تخریبی شد که در نتیجه ایده‌ها دیگر امکان دگرگونی داشتند.

 

[حنا نویس]

فروپاشی اقتدار کلیسا وحدت اروپایی که محصول وفاداری به کلیسای کاتولیک بود را مورد تزلزل قرار داد. این امر درباب انگلستان پیش از انقلاب نیز صدق می‌کند؛ چنانکه هنری هشتم برای خروج از اقتدار کلیسای کاتولیک، کلیسای دولتیِ انگلیکان را ساخت و به قول مری تودور و ادوارد هشتم «مذهب پادشاه، مذهب کشور است» را ایجاب کرد.