تاریخ جهان انقلاب انگلستان از میانه‌ی ویرانه‌ها

[حنا نویس]

اقدامی که در دوره سلطنت الیزابت اول [فرزند هنری هشتم] منجر به تثبیت قدرتش شد. او با اقداماتی از جمله دستورهای عبادیِ خاص کلیسا و انتشار اعتقادنامه که حاوی ۳۹ ماده بود، اقتدار مذهب کاتولیسیسم را نفی کرد. هرچند آیین مذهبی دیگری به نام «پیوریتن» شکل گرفت که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

 

[حنا نویس]

وجه مهم و تاریخی این موضوع برای دولت‌های اروپایی که نوعی حاکمیت مطلقه را پی‌ریزی کرده بودند، این بود که لازمه ایجاب چنین امری در گرو فروپاشی اقتدار کلیساست. ضرورت این امر نیز زمانی بیشتر تحمیل شد که «طبقه بورژوازی» [طبقه سرمایه‌دار و صاحبان صنایع] پیوند تنگاتنگی با نهاد دولت پیدا کرد؛ این مهم در تضاد با مناسبات تولید فئودالی بود که پیوند عظیمی با نهاد کلیسا داشت.

 

[حنا نویس]

مبارزه با ایده دولت مطلقه​

آنچه از زمان اصلاحات دینی به این سو تغییر کرده بود، صرفا شرایط مادی زندگی نبود، بلکه نگرش افراد از جایگاه‌شان در جامعه و روابط‌شان با آن بود. زمینه‌ای فراهم شد تا بر تواناییِ خود در فهم و دگرگون‌سازی جهان بیندیشیم.

 

[حنا نویس]

نخستین ایده در پرتو اندیشه‌های جزء جهان مدرن، «نفی قدرت سیاسی مطلقه» بود. چنین بود که ایده حق طبیعی پادشاه برای حکومت کردن در سده هفدهم به چالش کشیده شد و با آثار ویلیام شکسپیر، سیمای انسانی از پادشاهان ترسیم تا امکان انتقاد از آنان فراهم شود و حق الهی پادشاهی سخن می‌گفت، نفی شود.

 

[حنا نویس]

پیداست که چنین ایده رادیکالی بنیاد‌های تاریخی روشنگری را تعین می‌بخشد. روشنگری بیانگر عملی عقلانی است که با خروج از صغارت، رهایی بشر را به عمل می‌آورد و حقوق انسان را تحقق می‌بخشد. تا پیش از روشنگری، وضعیت طبیعی سیاست، واجد یک حکومت سلطنتی بود که گرایش به یک دولت مطلقه داشت.

 

[حنا نویس]

اولین مورد استفاده مستقل از عقل در علوم طبیعی، در قرن شانزدهم پدیدار شد که منجر به خروج از سلطه روحانیت کاتولیک شد و فلسفه را با خود همراه کرد. چنین مهمی متناظر شد با شکل‌گیری فلسفه نومینالیستی در انگلستان که از دل خدای مطلق‌العنانیِ بی‌اعتنای «ویلیام اوکام» برخاست.

 

[حنا نویس]

برخلاف سنت «مَدرَسی»، طبیعت دیگر انعکاس «لوگوس» الهی نیست، بلکه طبیعت اراده خداست. با این اوصاف دیگر زمین محوریتی برای خدا ندارد. با منظرگاه هانس بلومنبرگ اندیشمند آلمانی، «در این نقطه تاریخی، بشریت به فریبکاری خدایان پی برد؛ طبیعت به لحاظ ارزشی خنثی شد بنابراین عقل انسان می‌توانست خصلتی ابژکتیو بدان ببخشد.»

 

[حنا نویس]

فلسفه نومینالیستی بر تفرد وجودشناسانه تاکید می‌کرد و از این حیث منطق قیاسی‌ای که مبتنی بر کلیات بود را متزلزل می‌کرد تا راه را برای پژوهش تجربیِ مبتنی بر فرضیه بگشاید؛ امری که در انجمن سلطنتی انگلستان مشهود بود و تحقیقات مدرن را سازمان‌دهی می‌داد.

 

[حنا نویس]

واقعیت علوم طبیعی منجر به ایجاد علم جدید سیاست و قوانین طبیعی شد و امید به عقل و آزادی را تقویت کرد. موفقیتی که در ساحت علوم جدید حاصل می‌شد، مطالبه آزادی [خروج از صغارت] را بیشتر می‌کرد.

 

[حنا نویس]

مطالبه‌ای که در فلسفه سیاسی انگلستان به مسئله ضرورت سازش در تنظیم رابطه بین پادشاه و پارلمان و کلیسای دولتی و دگراندیشان گره خورد. بر این اساس است که به زعم «ورنر اشنایدرز»، عصر روشنگری از لحاظ تاریخی در سال ۱۶۸۸ با انقلاب شکوهمند انگلستان شروع شد.