تاریخ جهان انقلاب کبیر فرانسه

[حنا نویس]

دیگر فیلوزوف مطرح فرانسه، مارکیدو کندورسه بود که بر لزوم جایگزینی خرد به جای ایمان می‌نوشت. کندورسه می‌نویسد: «زمانی فرا خواهد رسید که خورشید فقط بر انسان‌های آزادی خواهد تابید که ارباب دیگری جز خرد خود نمی‌شناسند. آنگاه که بیاموزیم به نیروی خرد چگونه نخستین بذر‌های استبداد و خرافه را بشناسیم و نابود کنیم. فیلوزوف‌ها در فرانسه برای ترویج عقاید روشنگری اثر بزرگی را تحت عنوان انسکلوپدیا (دایره المعارف) تالیف کردند. دایره المعارف به ویراستاری دنیس دیدرو حاوی مقالاتی در توضیح جهان طبیعی و جامعه انسانی بود که معتقدات نهاد‌های سنتی را به مبارزه می‌طلبید. به رغم مطرح شدن ایده‌های تحول خواه و انقلابی در فرانسه پادشاهان مستبد فرانسوی اعتنایی به آن‌ها نمی‌کردند.»

 

[حنا نویس]

در سال ۱۷۸۹ میلادی فرانسه یکی از ثروتمندترین کشور‌های اروپا بود، اما حکومتی ورشکسته داشت؛ مخارج جنگ‌های گذشته و شیوه تجملی زندگی لویی شانزدهم، خزانه فرانسه را تهی کرده بود.

پایه‌های استبداد مطلق از دوران لویی چهاردهم شروع شد که نزدیک به هفتاد سال سلطنت کرد و در دوران سلطنتش بسیار خودکامه و مستبد بود. گفته مشهوری از او به این مضمون نقل شده است: «من، دولتم» که به این معناست که تمام امور مملکت توسط او معین می‌شود یا از صافی او می‌گذرد. لویی شانزدهم نیز این خصلت را از سلفش به ارث برده بود.

 

[حنا نویس]

در حالی که مردم از گرسنگی تلف می‌شدند، لویی و همسرش ماری آنتوانت به حیف و میل ثروت‌های کلان کشور مشغول بودند. مبالغ هنگفتی صرف برپایی جشن‌ها، مهمانی‌ها، نمایش‌های اپرایی، ساخت پی در پی قصر‌ها و پارک‌های عظیم با فضاسازی‌های منظم و طراحی شده و فوجی از خدمتگزاران و صاحب‌منصبان درباری ملبس به دانتل و ابریشم و این قبیل چیز‌ها می‌شد.

 

[حنا نویس]

ارنست گامبریج در کتاب تاریخ جهان اینگونه می‌نویسد: «وزیران دارایی به شیادانی کارکشته مبدل شده بودند فریب دادن و نامه کردن مردم در سطح کلان پیش گرفته شده بود روستاییان تا آخرین قطره جانشان کار می‌کردند و شهروندان به پرداخت مالیات‌های بسیار سنگین وادار می‌شدند. در این اثنا، اشراف در دربار در میان خوشگذرانی‌ها و عیش و عشرتی که داشتند تا می‌توانستند گشاده‌دستی و اسراف می‌کردند و در قم*ار‌های سنگین پول‌های باد آورده را به فنا می‌دادند.» در این اوضاع بود که گرسنگی و خشم دست به دست هم می‌دادند و زمینه بروز انقلابی بسیار خشن را فراهم می‌کردند.

 

[حنا نویس]

جامعه فرانسه به سه طبقه تقسیم می‌شد» طبقه اول روحانیون، طبقه دوم اشراف که هر دو مالک بیشتر زمین‌ها در فرانسه بودند. این دو گروه عملا مالیات نمی‌پرداختند و سه درصد جمعیت فرانسه را تشکیل می‌دادند طبقه سوم که ۹۷ درصد مردم فرانسه را تشکیل می‌داد تمام مازاد تولید و ثروت فرانسه را تولید می‌کرد، اما حقوقی نداشت و مبتنی بر جهان‌بینی فئودالی توسط دو طبقه نخست استثمار می‌شد یعنی همان دو رکن مشروعیت (پادشاه و دین) در جهان ماقبل مدرن.

 

[حنا نویس]

اشراف همچنین بیشتر مناصب بالای نظامی، کلیسایی و حکومتی را در اختیار داشتند. اشراف‌زادگان فقط با اشراف ازدواج می‌کردند و به این ترتیب ثروت و قدرت درون طبقات بالایی بازتولید می‌شد. دهقانانی که جز طبقه سوم بودند، مشکلات بسیاری داشتند؛ خرید زمین دشوار بود و دهقانان تنها به رفع نیاز‌های اولیه خود و خانواده خود فکر می‌کردند. در سال ۱۷۸۷و ۱۷۸۸ خشکسالی و قحطی، فقر را تشدید کرد و قیمت مواد خوراکی افزایش یافت؛ رشد قیمت‌ها به شهر‌ها لطمه زد و بر شمار گرسنه‌ها افزود. با وجود این مشکلات سلطنت همچنان خواهان اخذ تمام هزینه‌ها و مالیات‌ها از طبقه سوم بود؛ که غالب این هزینه‌ها خرج تجملات درباری می‌شد.

 

[حنا نویس]

در سال ۱۷۷۴ میلادی لویی شانزدهم به قدرت رسید؛ شورای قانونگذاری فرانسه (مجلس اتاژنرو) برای رویارویی با مشکلات مالی فراخوانده شد. اتاژنرو ۱۷۵ سال بود که تشکیل نشده بود. اشراف امیدوار بودند بر مجلس مسلط شوند و قدرتشان افزایش دهند. طبقه سوم تشکیل دوباره اتاژنرو را به منزله فرصتی برای دگرگون کردن اوضاع خود می‌دید، اعضای طبقه سوم با الهام از آرمان‌های عصر روشنگری خواهان افزایش قدرتشان فرانسه بودند.

 

[حنا نویس]

امانوئل سیه‌یس نماینده طبقه سوم در رساله تاثیرگذار و توفنده‌ای چنین نوشت: «طبقه سوم چیست؟ همه چیز. تاکنون چه بوده است؟ هیچ چیز. چه نیاز دارد؟ که چیزی شود.»

طبقه سوم که تا آن زمان نقش چندانی در اتاژنرو نداشت، خواستار آن شد که چیزی شود. هر طبقه‌ای یک رای داشت و طبقات اول و دوم حایز اکثریت بودند طبقه سوم در این مجلس با شعار «بدون نمایندگی از مالیات خبری نیست» به جنگ با طبقات بالا رفت و به لویی شانزدهم فشار آورد تا اتاژنرو را تبدیل به مجلس ملی کند.

 

[حنا نویس]

زمانی که مجلس ملی در تابستان ۱۷۸۹ تشکیل شد، لویی دو تصمیم مهم گرفت که مسیر تاریخ جهان را تغییر داد. ابتدا در یازدهم ژوییه ژاک نکر وزیر مالیه‌اش که حامی طبقه سوم بود را برکنار کرد و دوم واحد‌هایی در اطراف پاریس و ورسای مستقر ساخت. شایعه شد که شاه می‌خواهد مجلس ملی را منحل کند. این شایعه خشم مردم را بیشتر کرد و فضا را در آستانه یک رویارویی انقلابی قرار داد.

 

[حنا نویس]

شاه مأموری به مجلس ملی فرستاد که وظیفه اعلام انحلال مجلس را به نمایندگان برعهده داشت. هنگامی که مامور پادشاه می‌خواست وظیفه‌اش را انجام بدهد غریوی تکان دهنده از انسانی بسیار هوشمند به نام میرابو برخاست که می‌گفت: «برو به اعلیحضرت بگو که ما به اراده مردم در اینجا جمع شده و جز به زور سرنیزه اینجا را ترک نخواهیم کرد.»