تاریخ جهان انقلاب کوبا، مهم‌ترین انقلاب سوسیالیستی جهان

[حنا نویس]

انقلاب کوبا و پیروزی کمونیست‌ها در آمریکای جنوبی

احتمالا بعد از انقلاب روسیه بتوان انقلاب کوبا را مهمترین انقلاب سوسیالیستی در جهان نامید. اما سوال مهم این بود که چه اتفاقی در کوبا رخ داد که منجر به تغییرات گسترده در آن شد.

 

[حنا نویس]

انقلاب کوبا که از اوایل دهه ۱۹۵۰ آغاز شد، سیما و ماهیت کوبا را برای همیشه تغییر داد. انقلابی که مبتنی بر ایدئولوژی سیاسی مارکسیسم-لنینیسم استوار بود و اقتصاد سوسیالیستی را برای خود پی‌ریزی کرد.

 

[حنا نویس]

فیدل کاسترو چه‌گوارا در جریان این انقلاب آموختند که فلسفه پراکسیس به منزله تئوری کنش کنش انقلابی است و آموزه لنینی به آنان آموخت که انتقال از یک جامعه به جامعه دیگر نمی‌تواند انتقالی مکانیکی باشد و تاریخ را انباشت نیرو‌های اقتصادی، بخ‌طور مکانیکی تعیین نمی‌کند.

 

[حنا نویس]

تغییر انقلابی مستلزم مبارزه سیاسی و طبقاتی است. در نتیجه نقش احزاب پیشتاز و جنگ چریکی کمک به ایجاد شرایط لازم برای تسخیر قدرت است؛ هرچند این عمل در شرایطی عینی خاصِ منوط به تضاد‌های درونی شکل‌بندی اقتصادی-اجتماعی صورت می‌گیرد؛ تضاد‌هایی که می‌توان در این سه عامل در وضعیت کوبای پیش از انقلاب جست: (۱) سرکوب سیاسی (۲) عدم تعادل و رکود اقتصادی و فساد اقتصادی و (۳) سیاست‌های امپریالیستیِ آمریکا. هرچند عوامل برای انقلاب، زمینه را فراهم می‌کند، اما خودبه‌خودی نیست بلکه این خودِ مردم‌اند که به پا می‌خیزند.

 

[حنا نویس]

کودتای ژنرال باتیستا

سه هفته پیش از انتخابات ریاست جمهوری کوبا در سال ۱۹۵۲، ژنرال فولخنسیو باتیستا ثالدیوار در رقابتی سه نفره در رده سوم قرار داشت، به همین دلیل او تلاش کرد قدرت را با اسلحه به دست بیاورد. در دهم مارس ۱۹۵۲، باتیستا و افسرانش وارد پادگان کلمبیا در هاوانا شدند و قدرت ارتش را تصاحب کردند که منجر سرنگونی حکومتِ «کارلوس پریو سوکاراس» شد.

 

[حنا نویس]

هر چند در زمانی‌که باتیستا قدرت را برای مقطع دوم به‌دست گرفت، شرایط در کوبا برای طغیان مساعد بود، ولی انقلاب امری محتمل نبود. به گفته «هربرت ال.متیوز» در کتاب «فیدل کاسترو»، اکثر کوبایی‌ها آماده بودند حکومت باتیستا را بپذیرند. اما تنها یک شخصیت بود که در مقابل این نظم فاسد ایستاد و خودش تمامیتِ یک دلیل کافی برای انقلاب بود. آن شخص کسی نبود جز فیدل کاسترو.

 

[حنا نویس]

اهمیت فیدل کاسترو برای انقلاب چنان مهم است که هربرت ال.متیوز در این مورد می‌گوید: «نمی‌توان انقلاب کوبا را درک کرد بدون آنکه همواره برتری شخصی فیدل کاسترو را -در آغاز به صورت بالقوه و بعد‌ها بالفعل- در نظر داشت. این برتری و چیرگی را در مرحله جنینی آن می‌توان در واکنش پرشور مردان و زنان جوانی که او را احاطه کرده بودند یا مجذوب شخصیت پرجاذبه او می‌شدند، مشاهده کرد.» از این رو می‌توان انقلاب کوبا در تیپ‌شناسی انقلاب‌ها، جزء انقلاب‌های «شخصیت‌محور» جا داد.

 

[حنا نویس]

ریشه تخاصم آمریکا و کوبا

در سال ۱۵۱۱ میلادی دیگو دِ بلاسکس، کوبا را برای اسپانیا فتح کرد. اما در آغاز قرن بیستم، کوبا با یاری آمریکا توانست از فرمانروایی اسپانیایی‌ها رهایی یابد. ایالات متحده پس از استقلال از بریتانیا توجه خود را به کوبا معطوف کرد. توماس جفرسون سومین رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواست این جزیره که تنها ۱۵۰ کیلومتر با جزایر مرجانی فلوریدا فاصله داشت را به‌دست آورد.

 

[حنا نویس]

در کنار این مهم، جفرسون از این واهمه داشت که بریتانیا با به‌دست گرفتن کوبا از چنگال اسپانیایی‌ها، امنیت آمریکا را مورد تهدید قرار دهد. بریتانیا در سال ۱۷۶۲ کوبا را تسخیر کرده بود، اما این جزیره را در ازای فلوریدا-مستعره اسپانیا، به اسپانیا بازگردانده بود.

 

[حنا نویس]

جفرسون درباره اهمیت کوبا برای مصلحت آمریکا می‌گفت: «صادقانه اعتراف می‌کنم که همواره به کوبا به عنوان دلچسب‌ترین عضو جدیدی که می‌توانست به نظام ایالتی ما افزوده شود، نگریسته‌ام.»