تاریخ جهان انقلاب کوبا، مهم‌ترین انقلاب سوسیالیستی جهان

[حنا نویس]

چنین نگرشی در آمریکا به عنوان نقشه راهبردی تسلط یافت که جانشین جفرسون، یعنی جیمز مدیسون نیز به کوبا چنین می‌نگریست. در سال ۱۸۱۰ مدیسون از آلبرت گالاتین دیپلمات آمریکایی در انگلستان خبر دریافت کرد که بریتانیایی‌ها آماده حمله به کوبا هستند.

 

[حنا نویس]

دو سال پیش نیز، ناپلئون، پادشاهی اسپانیا را سرنگون کرده و برادرش ژوزف را در راس دولت اسپانیا نشانده بود. در چنین وضعیتی، همچنان مدیسون از جنگ با بریتانیا واهمه داشت و به اخطار علیه قدرت‌های اروپایی اکتفا کرد. او گفته بود: «موقعیت کوبا چنان توجه عمیق ایالات متحده را نسبت به سرنوشت این جزیره برمی‌انگیزد که نمی‌تواند به نظاره سقوط آن به‌دست هر حکومت اروپایی رضایت دهد.» امری که بعد‌ها تبدیل به دکترین جیمز مونرو برای روابط بین الملل آمریکا شد؛ نفی دخالت اروپا در قاره آمریکا.

 

[حنا نویس]

بین سال‌های ۱۸۰۶ تا ۱۸۲۳ بیش از سیزده کشور در آمریکای لاتین علیه قدرت‌های اروپایی قیام کردند. در چنین فضایی کوبا نیز دست به قیام علیه نیرو‌های اسپانیایی زد. نخستین جنگ استقلال کوبا در دهم اکتبر ۱۸۶۸ آغاز شد که ده سال به طول انجامید. کارلوس ثسپدس بر اثر مالیات‌های سنگینی که اسپانیا وضع کرده بود، در مزرعه‌اش در یارا شورش را آغاز کرد. مایکل ج. مازار، تحلیلگر امور خارجی چنین می‌نویسد: «این جنبش تحت کنترل ثسپدس به سرعت رشد کرد و از گروه اولیه ۱۵۰ نفری به دوازده هزار نفر تا نوامبر ۱۸۶۸ رسید. این نیرو‌ها در نوزدهم اکتبر شهر بایامو را گرفتند. با پیوستن تبعیدی‌های دومینیکن، نیرو‌های ثسپدس توانستند غالب کوبای شرقی را تصرف کنند.»

 

[حنا نویس]

لسوندی فرماندار نظامی اسپانیا، برای مقابله با این شورش، گروهی معروف به نام «ولونتاریوس» یا «سپاه داوطلب» را متشکل از بازرگانان ثروتمند و بانکداران محافظه‌کار تشکیل داد که با نود هزار قبضه تفنگی که مادرید از آمریکا خریده بود، مجهز شدند.

 

[حنا نویس]

در سال ۱۸۷۵ شورشیان گومث کنترل ایالت‌های اورینته و کاماگویی را به‌دست گرفتند. اما در تابستان ۱۸۷۶، اسپانیا، ۲۵ هزار سرباز به کوبا فرستاد که منجر به نابودی شورشیان شد. اقدامی که در کنار عدم حمایت آمریکا از قیام استقلال‌طلبانه کوبا رخ داد.

 

[حنا نویس]

سرانجام در ۲۱ مه ۱۸۷۸، شورشیان با پیمان ثانخون مبنی بر پیشبرد اصلاحاتی از سوی اسپانیایی‌ها، موافقت کردند. اما قیام کوبایی‌ها در اینجا به پایان نرسید. جنگ ده ساله دو پیامد مهم برای آینده کوبا داشت: (۱) اتحاد اکثریت مردم کوبا علیه سلطه اسپانیایی‌ها و (۲) دشمن تلقی کردن آمریکا به‌دلیل حمایت تسلیحاتی از اسپانیایی‌ها و به رسمیت نشناختن جنبش استقلال‌طلبانه کوبایی‌ها.

 

[حنا نویس]

عدم تحقق مطالبات اصلاح‌طلبانه منجر به پیگیری پیکار برای کسب استقلال ملی شد. در جنگ دوم کوبا برای استقلال که در سال ۱۸۹۵ رخ داد، یکی از قهرمانان ملی کوبا به نام «خوزه خولیان مارتی» کشته شد و به الگویی ملی برای مردم کوبا و کاسترو تبدیل شد. او یک روز قبل از مرگش خطاب به دوستانش نوشته بود: «باید از توسعه‌طلبی ایالات متحده در جزایر آنتیل و حمله‌ور شدن آن، با کمک توان افزوده آنها، به سرزمین‌های قاره آمریکا به موقع جلوگیری کنیم. من در این غول (آمریکا) زندگی کرده‌ام و درونش را خوب می‌شناسم؛ و قلاب‌سنگ من همان قلاب سنگ داود است.» این جملات بعد‌ها رهنمود کاسترو شد.

 

[حنا نویس]

در پانزدهم فوریه ۱۸۹۸، رزمناو آمریکایی (مِین) با یک سلسله انفجار متلاشی شد و سه‌چهارم خدمه‌اش کشته شدند. آمریکا مقصر اصلی این اتفاق را حکومت اسپانیا تلقی کرد و از همین رو به تمامی سیاست‌های دو قرن اخیر خود پشت پا زد و سرانجام در کوبا مداخله کرد.

 

[حنا نویس]

در مه ۱۸۹۸ آمریکا عملیاتش را از خلیج گوانتانامو شروع کرد و در عرض ۱۱۴ روز اسپانیا را شکست داد. اتفاقی که به عنوان جنگ آمریکا-اسپانیا شناخته شد؛ امری که برای کوبایی‌ها تحقیرآمیز بود. بوریس گلدنبرگ در جملاتی گویا به شرح بهای سنگینی می‌پردازد که کوبا برای آزادی پرداخت: «کشور تخریب شده بود. تقریبا چهارصد هزار نفر جان باخته بودند؛ بسیاری از آن‌ها در «اردوگاه‌های بزرگ کار اجباری» مردند که ژنرال اسپانیایی ویلر که به قصاب معروف بود، بخشد عمده جمعیت را در آن‌ها گرد آورده بود. سرشماری سال ۱۸۹۹ جمعیت ساکن کشور را ۵/۱ میلیون نفر نشان می‌داد که شصت هزار نفر کمتر از ده سال پیش بود.»

 

[حنا نویس]

با اتمام جنگ با درخواست اسپانیا، با ایالات متحده طرح معاهده صلحی چیده شد که به باور آمریکایی‌ها سرآغاز استقلال کوبا بود. حال آنکه کوبایی صرفا نوعی انتقال سلطه از دولتی به دولتی دیگر را شاهد بودند. چنانکه حتی آمریکایی در پایان جنگ، در سانتیاگو، زاده انقلاب کوبا، ارزشی به پرچم کوبا ننهاد و پرچم خودش را بر فراز کاخ استانداری برافراشت.