متفرقه باروخ اسپینوزا

[حنا نویس]

در این دوره از تاریخ، واژه ی «خداناباور» معمولا به عنوان یک توهین نسبت به طردشدگانِ مذهبی به کار می رفت. «اسپینوزا» برخلاف بسیاری از معاصرینش، استدلال می کرد که انسان ها از طریق درک خود از واقعیت، به شکل پیوسته در حال تجربه ی پدیده های الهی هستند.

 

[حنا نویس]

این همان مفهومی است که «اسپینوزا» نامش را «خدا به مثابه طبیعت» گذاشت؛ مفهومی که بیان می کند تمام واقعیت، با پدیده های الهی همسان است و همه چیز در جهان هستی، خدایی جهان‌شمول را تشکیل می دهد. «اسپینوزا» این باور را رد می کند که خدا جهان را طراحی کرد و آفرید، و سپس از آن بیرون رفت تا گهگاهی از طریق معجزات به آن بازگردد. «اسپینوزا» در عوض استدلال می کند که خدا، خود جهان و تمام چیزها در آن است.

 

[حنا نویس]

رنج به خاطر درک نادرست​

جهان در نظر «اسپینوزا»، کاملا از پیش تعیین شده است و هستی انسان، عاری از هر گونه اراده ی آزاد حقیقی. طبق فلسفه ی او، زنجیره ی علت و معلول، گریزناپذیر است به این معنا که آینده از قبل تعیین شده است. اگرچه این مفهوم ممکن است تاریک و غم انگیز به نظر برسد، «اسپینوزا» راهی جایگزین را برای «تقدیرگرایی» به مخاطبینش ارائه می کند.

 

[حنا نویس]

«اسپینوزا» در تحسین شده ترین اثرش، کتاب «اخلاق»، استدلال می کند که از طریق پذیرش این که جهان از پیش تعیین شده است، انسان ها می توانند از رنج های بیشتر اجتناب کنند، چرا که مطالعه و درک قوانینی که بر هستی حاکم است و پدیده ها را رقم می زند، این فرصت را در اختیار انسان ها قرار می دهد که به واقعیت نزدیک تر شوند و همینطور آمادگی بیشتری برای مواجهه با سختی های اجتناب ناپذیر زندگی داشته باشند.

 

[حنا نویس]

از این موضوع می توان دریافت که دو صفت به درستی جدا از هم، یعنی هر یک بدون کمک دیگری، به تصویر کشیده می شود، ولی در عین حال نمی توان از این موضوع نتیجه گرفت که آن ها تشکیل دهنده یا معرف دو موجود یا دو جوهره ی مختلف باشند، زیرا اقتضای نفس طبیعت جوهره این است که هر یک از صفات آن، به نفس خوددرذهنبه تصویر کشیده می شود.

 

[حنا نویس]

دلیل امر این است که حوهره، همه ی صفات آن را با هم دارد و ممکن نیست یکی از دیگری به دست آمده باشد، بلکه هر یک بیانگر واقعیت یا موجودیت حوهره است.

 

[حنا نویس]

بنابراین بخشیدن صفات گوناگون به جوهره ی واحد، نه تنها نمی تواند نامعقول باشد، بلکه در جهان، امری آشکارتر از این نیست که هر موجودی را باید تحت صفتی تصور کرد و هر قدر واقعیت یا موجودیت آن بیشتر باشد، به همان اندازه صفات بیشتری خواهد داشت که ضرورت یا ابدیت و نامتناهی بودن را بیان می کند و در نتیجه، نمی توان امری روشن تر از این یافت که یک موجود، در صورتی باید نامتناهی مطلق شناخته شود که تعیین شده با صفات نامتناهی باشد که هر یک ذاتی را بیان می کند که نامتناهی و ابدی است.—از کتاب «اخلاق»

 

[حنا نویس]

فیلسوف لنزساز​

اگرچه چندین تن از دانشگاهیان و اعضای حلقه های آکادمیک با فلسفه ی پیشگامانه ی «اسپنوزا» آشنایی داشتند، اما ایده های او در زمان حیاتش، نسبتا ناشناخته باقی ماند. در حقیقت، «اسپینوزا» پس از مشکلاتش در آمستردام، تلاش کرد زندگی آرامی را سپری کند، و آثارش را نیز به انتشار نرساند.

 

[حنا نویس]

او برای تأمین مخارج زندگی، به عنوان سازنده ی عدسی یا لنزهای طبی چشم فعالیت می کرد. لنزهای ساخته شده توسط او در سراسر هلند به شهرت رسید و مهارت «اسپینوزا» توسط دانشمندان هلندی معروف همچون «کریستیان هویگنِس» و «تئودور کِرکرینگ» مورد تحسین قرار گرفت.

 

[حنا نویس]

البته این شغل باعث می شد «اسپینوزا» همیشه در حال تنفس هوایی سرشار از ذرات ریز شیشه باشد، و همین شرایط احتمالا در شکل گیری بیماری ریوی حادی که در نهایت باعث مرگ نسبتا زودهنگام او در 44 سالگی شد، نقش ایفا کرد.