معرفی کتاب باغچه‌ای کوچک برای زن‌های ناپیدا | مکان در داستان‌های مارگریت دوراس

[-pariya-]

اهمیت مکان ــ فضای داخلی خانه، جزئیات بی‌شمار و حتی نمای بیرون پنجره‌ها و آجرها ــ در آثار مارگریت دوراس انکارناپذیر است. او مکان‌ را پاره‌ای از اصل روایت می‌داند و پیوندی که میان مکان و شخصیت‌هایش ایجاد می‌کند گاهی مسیر قصه را تغییر می‌دهد

 

[-pariya-]

در همهٔ آثار او خانه‌های بزرگ، اتاق‌های خواب، هتل‌ها، دریاها، تالاب‌ها، خیابان‌ها و کوچه‌های نیمه‌تاریک شهر، در ازدحام و سکوت، پاره‌هایی‌ ماندگار از روایت‌اند‌، تا آن‌جا که گاهی مکان‌ است که قصه‌ را به پیش می‌برد. در نظر مارگریت دوراس، مکان‌ ــ چه منظره‌ای طبیعی و دست‌نخورده باشد و چه گوشه‌ای از خانه ــ خیال‌انگیز و تأثیرگذار است. مکان در نظر او فقط نقطه‌ای جغرافیایی نیست. خانه‌اش انگار همه‌چیز است،‌ تمام جهان.

 

[-pariya-]

مکان گاهی آدم را سر شوق می‌آورد. شاید اصلاً در تصورمان هم نگنجد که مکان همچو تأثیر و توانی دارد. تمام زن‌های کتاب‌های من توی این خانه سکونت کرده‌اند، همه‌شان. ساکن شدن در مکان فقط از عهدهٔ زن‌ها برمی‌آید، نه مردها. لُل و.‌ اشتاین، آنماری استرِتر، ایزابل گرانژه و ناتالی گرانژه مقیم این خانه بوده‌اند، بله، زن‌های جورواجور. گاهی که قدم به این خانه می‌گذارم، احساس می‌کنم با انبوهی از زن‌ها روبه‌رو هستم. این خانهٔ مسکونی من هم بوده، دربست. به‌گمانم بیشتر از همه‌جای دنیا ساکن این‌جا بوده‌ام.

مارگریت دوراس

 

[-pariya-]

هر گوشهٔ خانه، تاریک‌روشن هر اتاق، باریکی راهروها، ظرافت پنجره‌ها، سکوت همیشگی و مداوم دیوارها و پریشانی گلدان‌های روی میز بر لحظه‌به‌لحظه و سطر‌به‌سطر فیلمنامه‌ها و رمان‌های مارگریت دوراس اثر مستقیم می‌گذاشت. خانه برای دوراس الهام‌بخش بود و او خود را میان سکون و بی‌صدایی‌ اشیا مقابل بی‌پرواییِ نوشتن می‌نشاند.

 

[-pariya-]

حضورش در خانه قبل از نوشتن اولین کلمه ضرورت داشت؛ حضور در فضایی که آدم‌های قصه‌هایش سرگردانی‌های‌ عشق، تنهایی، سرمستی، غم و شوریدگی را در آن تجربه می‌کردند. اهمیت فضای داخلی خانه، جزئیات بی‌شمار و حتی نمای بیرون پنجره‌ها و آجرها در آثار مارگریت دوراس انکارناپذیر است.

 

[-pariya-]

او مکان‌ را پاره‌ای از اصل روایت می‌دانست. در رمان شیدایی لل‌ و. اشتاین، در فیلمنامۀ هیروشیما، عشق من، در داستان عاشق، در نمایشنامۀ ساوانابای، در نایب‌‌کنسول و امیلی ال، در نامه‌های کوتاهش به یان آندره‌آ، و در نوشتن، ‌همین‌ و تمام، خانه‌های بزرگ، اتاق‌های خواب، هتل‌ها،

 

[-pariya-]

دریاها، تالاب‌ها، خیابان‌ها و کوچه‌های نیمه‌تاریک شهر، در ازدحام و سکوت، پاره‌هایی‌ ماندگار از روایت‌اند‌. در نظر مارگریت دوراس، مکان‌ ــ چه منظره‌ای طبیعی و دست‌نخورده باشد و چه گوشه‌ای از خانه ــ خیال‌انگیز و تأثیرگذار است. طوری از کنج‌ها حرف‌ می‌زند که انگار تکه‌هایی از رؤیایی بلندند.

 

[-pariya-]

دوراس در نوشتن، همین و تمام، از خانه‌ای در نوفل‌لوشاتو می‌گوید که همیشه برای فکر کردن و نوشتن به آن پناه می‌برد؛ خانه‌ای که برای او گویی وطن بود. پنجره‌ها و دیوارهایش را خودش رنگ کرده بود و تنهایی‌اش آن‌جا با تنهایی‌اش در کوچه و خیابان فرق می‌کرد. تنهاییِ دوراس در نوشتن، همین و تمام از جنسی است که فقط در عزلت و انزوای میان دیوارهای همان خانه ممکن می‌شد.

 

[-pariya-]

در رمان امیلی اِل هم دریا الهام‌بخش‌ امیلی است و او در خانۀ مسکونیِ بالای توقفگاه کشتی‌ها شعر نوشتن را از سر می‌گیرد. این خانه تنها چیزی است که امیلی‌ و تلاطم‌های درونی او را، پس از سفرهای طولانی دریایی‌اش، آرام می‌کند. انگار خانۀ بالای توقفگاه کشتی‌ها امیلی را در آغوش می‌گیرد.

 

[-pariya-]

پیوندی که مارگریت دوراس میان مکان‌ها و زن‌های قصه‌هایش ایجاد می‌کرد گاهی مسیر قصه را تغییر می‌داد. در داستان شیدایی لُل و. اشتاین، هتل‌ها و مهمانخانه‌ها دیدارهایی مهم را رقم می‌زنند. مکان نه‌ فقط نقطه‌ای برای آرامش، که عرصهٔ نمایان شدنِ حقیقت در سکوت بی‌پایان است.