آموزشی بررسی آرایه تشبیه در ادبیات فارسی

[شاهدخت]

انواع تشبیه بر اساس تعداد مشبه و مشبه به
با تغییر تعداد مشبه یا مشبه به، شکل‌های جدیدی از آرایه تشبیه به شرح زیر ایجاد می‌شود.

 

[شاهدخت]

تشبیه ملفوف: وقتی دو یا چند مشبه داشته باشیم و برای هر کدام مشبه به جداگانه آورده شود تشبیه ملفوف یا لفافه شده است.

تشبیه مفروق: اگر دو یا چند مشبه داشته باشیم و مشبه به هرکدام پشت سر خودشان بیاید تشبیه مفروق است.

تشبیه تسویه: در این تشبیه متناظر با یک مشبه به چند مشبه وجود دارد.

 

[شاهدخت]

تشبیه معکوس (مقلوب): اگر در یک بیت جای مشبه و مشبه به عوض شود و این بار مشبه به، مشبه شود تشبیه معکوس است.
تشبیه جمع: این تشبیه مقابل تسویه است یعنی برای یک مشبه چند مشبه به وجود دارد.

تشبیه مُضمَر: در این تشبیه ظاهراً تشبیه صورت نگرفته ولی به شکل پنهان حضور دارد.

تشبیه تفضیل: زمانی که شاعر مشبه را از مشبه به برتر می‌داند تشبیه تفضیلی داریم.

تشبیه مشروط: تشبیهی مشروط است که شاعر مشبه را با ذکر شرط شبیه مشبه به بداند.

 

[شاهدخت]

شکل‌های دیگری هم از آرایه تشبیه وجود دارد که بر اساس مرکب، مفرد و مقید بودن مشبه و مشبه به یا خیالی و وهمی بودن مشبه به دسته‌بندی می‌شوند. این گرو‌ه‌ها به نوعی زیر مجموعه دسته های معرفی‌شده هستند که در این مقاله به آن‌ها نمی‌پردازیم.