ایده تعلیق و پیرنگ در داستان پلیسی‌معمایی

[-pariya-]

 

[-pariya-]

ساختار کلی داستان‌ پلیسی‌معمایی در مقایسه با ژانرهای داستانی دیگر چندان تغییر نکرده است و همچنان تعلیق و پایان غیرمنتظره اما نه باورنکردنی حرف اول و آخر را در این ژانر می‌زند. اصغر عبداللهی در این مطلب سراغ داستان‌های پلیسی‌معمایی رفته و از ظرایف و ریزه‌کاری‌های تعلیق، پی‌رنگ‌آفرینی، فضاسازی و ریتم روایت در این ژانر داستانی می‌گوید.

 

[-pariya-]

تعلیق ضامن یک متن (داستان، فیلم‌نامه، نمایشنامه) است؛ گروکشی روایت برای شنیدن و تماشای کل یک اثر. هیچ عنصر دیگری در روایت به‌اندازه‌ی تعلیق، ضامن معتبری برای خواندن و شنیدن و تماشای کامل یک اثر نیست.
.

 

[-pariya-]

تعلیق ــ‌یا همان «چه خواهد شد؟»‌ــ خاص یک ژانر نیست. فقط داستان پلیسی‌معمایی نیست که تعلیق دارد یا می‌خواهد؛ هر نوع روایتی حتی یک اثر کاملاً مفهومی هم باید تعلیق یا شبه‌تعلیقی داشته باشد که مخاطب دلیلی برای شنیدن یا تماشای تمام آن داشته باشد. تعلیق محدود به پی‌رنگ‌ نیست، در مضمون هم تعلیق هست یا می‌تواند یا باید باشد.

 

[-pariya-]

این‌همه «باید» را دارم برای خودم می‌گذارم که ناگهان قصد کرده‌ام یک داستان پلیسی بنویسم، یک داستان پلیسی‌معمایی واقعی. منظورم داستانی است که مطابق با تعریف ژانر فیلم پلیسی‌معمایی باشد

 

[-pariya-]

فقط داستان پلیسی‌معمایی نیست که تعلیق دارد یا می‌خواهد؛ هر نوع روایتی حتی یک اثر کاملاً مفهومی هم باید تعلیق یا شبه‌تعلیقی داشته باشد که مخاطب دلیلی برای شنیدن یا تماشای تمام آن داشته باشد.

 

[-pariya-]

هیچ به این فکر کردی چرا ما در داستان و رمان و فیلم و تئاتر، تجربه‌ی چندانی در پی‌رنگ‌ پلیسی‌معمایی نداریم؟»
«کمی.»
«یعنی چقدر؟»
«همین‌قدر که همه فقط از رمان فیل در تاریکی قاسم هاشمی‌نژاد به‌ عنوان رمان پلیسی یاد می‌کنن.»

 

[-pariya-]

«داروغه‌ی اصفهان از کاظم‌خان مستعان‌السلطان هم هست و پاورقی‌هایی که البته اصل بومی و ایرانی ندارن. به‌نظر می‌آد ترجمه-تألیف رمان‌های حادثه‌ای اون‌ور آبی هستن، از نوع نه‌چندان مرغوبش البته.»
«تو سینمای خودمون…»
«از این بحث بگذریم، جای بحثش این‌جا نیس. پی‌رنگ‌ چی داری؟»
«

 

[-pariya-]

فعلاً هیچی تو مشتم نیس.»
هیچی تو مشتم نبود. و از این خنده‌دارتر چیزی نیست که نویسنده‌ی داستان پلیسی‌معمایی هیچی تو مشتش نداشته باشد. برای نوشتن داستان پلیسی‌معمایی قلب پاک و حسن نیت نویسنده کافی نیست بلکه مضر به حال معماست. زیور کلمات و نثر و زبان ادبی هم کارساز نیست بلکه مُخل روایت است. البته این‌طور هم نبود که هیچی تو مشتم نداشته باشم، یک تصویر داشتم که تو مشتم نبود، در سرم بود

 

[-pariya-]

تصویر یک خانه‌ی آجری دواشکوبه، دومرتبه، دوطبقه. دم غروب است. یک روز سرد و برفی تهران. پشت هر پنجره‌ی این خانه و پشت پرده‌ی توری نازک، زنی، دختری در چادرچاقچور قجری ایستاده و دزدکی به باغ درندشت (قدیم‌ها می‌گفتند پارک) نگاه می‌کند. این خانه‌ی یک شازده بود. همه‌ی ساکنان خانه زن بودند. فقط همین.