آموزشی تمایز داستان و ناداستان

[شاهدخت]

تنها درصورتی‌که با فیلم مستند طرف باشیم می‌توان پذیرفت که واقعاً «براساس داستان واقعی» ساخته شده است وگرنه وقتی گزارۀ «مجوز هنری» به گوشتان خورد پس با اطمینان خاطر می‌توانید آن نسخۀ هالیوودی از قصه را ذیل عنوان «داستان» دسته‌بندی کنید خصوصاً اگر از این مسئله آگاه باشید که دست‌کم یکی از جزئیات حیاتی یا تعیین‌کنندۀ آن اثر حقیقی نیست.

 

[شاهدخت]

برای نمونه اگر اقتباس هالیوودی، دختری را جایگزین پسری کند یا صحنه را از آلبرتای کانادا به مونتانا تغییر دهد، آنگاه شما با گزارشی ساختگی از قصه سروکار دارید. یا اگر شخصی تاریخ جنگ‌های صلیبی را طوری از نو شرح دهد که زامبی‌ها یا مخلوقاتِ اساطیری در آن وجود داشته باشند، پس به‌حتم اثر خلق‌شدۀ جدید اثری ا‌ست از جنس داستان.

 

[شاهدخت]

اما چه می‌شود اگر کسی گزارش دقیقی از تجربه‌های دوران دبیرستانش را به رشتۀ تحریر درآورده باشد؛ شرحی که در آن بی‌مبالاتی‌های پرسنل مدرسه و هم‌مدرسه‌ای‌ها برملا شود و فقط اسامی «شخصیت‌ها» تغییر داده شده باشد تا جلوی دادخواهی احتمالی گرفته شود. آن‌وقت چه؟ درصورتی‌که از نام‌های متفاوتی در اثر استفاده شود اما بااین‌حال به‌سادگی بتوان شخصیت‌هایی که مرتکب کارهای ناشایست شده‌اند را تشخیص داد، باز هم شاید امکان دادخواهی برای افراد حقیقی وجود داشته باشد.

 

[شاهدخت]

اما تصمیم‌گیری در این باب به وکیل مربوط می‌شود. داستان وانمود نمی‌کند که ناداستان است. داستان مسئولیتی در قبال انحراف‌ از حقیقت ندارد. بلکه برعکس، داستان خود بیشترین انحرافات از حقیقت را پدید می‌آورد. همچنین داستان برای اینکه قصه‌ای از کار درآورد که بیشترین قابلیتِ نقل‌کردن برای مخاطبش داشته باشد، از عناصر حقیقی حداکثرِ استفاده را می‌برد. برخی نمونه‌های دقیقِ داستان از این قرارند:

 

[شاهدخت]

رمان‌هایی همچون هابیت و ارباب حلقه‌ها اثر جی. آر. آر. تالکین و فیلم‌هایی که براساس آنها ساخته شده‌اند.
سریال‌های تلویزیونی همچون دکتر هو، فرینج و استارگیت: آتلانتیس
سری‌ داستان کوتاه‌هایی چون ریتا هیورث و رستگاری در شائوشنگ اثر استیفن کینگ