معرفی تنبک

[ALVIN]

ساز تنبک از مهمترین سازهای کوبه ای -پوستی ایران به شمار می رود که در ارکستر ایرانی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. این ساز پوستی، از نظر سازشناسی جزء طبل‌های جام ‌شکل محسوب می‌شود.

 

[ALVIN]

نام این ساز در منابع به صورتهای تُمبَک، تُبتَک، تُنبیک، تنبوک، دُنبک، دُمبرک، دُمبُلک، تُبنُک، دُمبک، خُنبَک و تینبَک نیز آمده است که امروزه آن را «ضرب» نیز می‌نامند.

 

[ALVIN]

همانطور که اشاره شد تنبک را در دسته ساز های کوبه ای جای می دهند که در بین برخی به اصطلاح ضرب نیز شناخته می شود. بخش اصلی تنبک شامل پوست، دهانه بزرگتر، تنه، نفیر یا گلویی، کالیبر یا دهانه کوچک هستند.

 

[ALVIN]

از دیگر ساز های جامی شکل که در کشور های دیگر نیز رایج است می توانیم دار بوکا در کشورهای عربی و ترکیه و ساز زیر بغلی در افغانستان را نام ببریم.
سازندگان تنبک را به صورت یک تکه از چوب درختان گردو، افرا و توت می سازند اگرچه می توانید در آن، قسمت تنه (حجیم تر) و نفیر (باریک تر) را ببینید.

 

[ALVIN]

تنوع اندازه​

تنوع اندازه نیز در این ساز زیاد به چشم می خورد. اگرچه استفاده از ساز هایی که دارای طولی حدود ۴۴ سانتی متر (از قسمت دهانه بزرگ تا دهانه کوچک هستند) رایج تر است.

 

[ALVIN]

البته بسته به محلی که نوازنده قصد اجرا داشته باشد، اندازه تنبک نیز متفاوت است به طوری که دیده می شود تنبک های بزرگتر برای اجرای ارکستر و تنبک های با اندازه کوچکتر در تک نوازی ها به کار می روند.
تنبک از نظر نوازندگی (انگشت گذاری)، رنگ های صوتی و ساختمان فیزیکی اش (در عین ظاهری ساده)، یکی از پیشرفته ترین و پیچیده ترین سازهای کوبه ای پوستی دنیا محسوب می شود.

 

[ALVIN]

گروهی معتقدند که نام این ساز در اصل تنبک بوده و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب حرف «ن» ساکن به «م»، قبل از حرف «ب» است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژه «شنبه» می‌افتد. اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت «تنبک» منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل به اشتباه در میان مردم رواج یافته است.

 

[ALVIN]

در نوازندگی این ساز از تکنیک‌هایی به نام های «تُم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده می‌شود. بنابراین چندان بعید نیست اگر نامگذاری «تمبک» بر اساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبان‌شناسان واژهTambourine که در زبان‌های اروپایی برای تمبک به کار می‌رود از واژه تنبور پهلوی وام گرفته شده‌است.

​

 

[ALVIN]

ساختمان تنبک :​

ساز تنبک شبیه جامی است از جنس چوب که به صورت یک تکه ساخته می شود.این ساز به دو بخش تنه و نفیر تقسیم می شود که بر روی دهانه تنه که بزرگتر است پوست کشیده میشود و دهانه نفیر که کوچکتر است باز است.

 

[ALVIN]

بدنهٔ تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز می‌ساختند، لیکن امروزه از جنس چوب می‌سازند.تنبک از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است