آموزشی توصیف در داستان‌نویسی

[Tara Motlagh]

تنها یادتان باشد قرار نیست با توصیف در داستان‌نویسی روده‌درازی کرده و از روایت داستان فاصله بگیریم و به حاشیه‌های بی‌ربط و حوصله‌سربر بپردازیم؛ قرار است با توصیف داستانمان را زنده نگه داریم.

 

[Tara Motlagh]

توصیف بیش از حد نه تنها نمی‌تواند کمکی به رمان بکند بلکه می‌تواند باعث کندی و دلزدگی خواننده شود. خواننده دوست دارد رمان رو به جلو حرکت بکند. یعنی جریان حوادث و کنش شخصیت‌ها را ببیند.

 

[Tara Motlagh]

توصیف یعنی نوشتن تصاویر ثابت که حرکتی ندارد.
شما یکبار می‌توانی بنویسی:
مرد خودکار را برداشت و روی کاغذ یادداشتی برای لیلا نوشت.
یا اینکه با توصیفات بیشتر بنویسی:
مرد خودکار آبی ظریفی را که توی جامدادی سفالی گوشه میز بود برداشت و به آهستگی و با حرکات ماهرانه‌ی قلم روی کاغذ سفید مشغول نوشتن شد. مهتاب از شیشه‌ی پنجره به روی میز می‌تابید و سایه‌ی دست مرد روی کاغذ می‌افتاد.

 

[Tara Motlagh]

این شما هستی که باید تشخیص بدهی اشاره به آبی بودن و ظریف بودن خودکار یا محل جامدادی ضرورتی دارد یا نه؟ کمکی به شناخت شخصیت و پیشبرد رمان می‌کند یا نه؟ یا صرفا می‌خواهید با شرح و توصیف بیشتری بنویسید و در قلم‌فرسایی غرق شوید. گاهی لازم هست برای فضاسازی به سراغ توصیف رفت. اما هر چیزی اگر به دام افراط بیفتد نتیجه معکوس خواهد داشت.

 

[Tara Motlagh]

از هر ایده‌ای باید به اندازه ظرفیتش انتظار داشت. از یک دانه‌ی گندم نمی‌شود در هر برداشت یک کامیون گندم به دست آورد. مگر اینکه همان بار اول دانه‌های بسیاری بکاریم. بنابراین نباید تلاش کنیم جاهایی از رمان را که به نظرمان نحیف هستند با توصیف چاق بکنیم. باید برگردیدم به سروقت طرح رمان. لاغری بیش از حد رمان مربوط به طرح هست و نه توصیف.

 

[Tara Motlagh]

همان نمونه ی بالا را می توانیم به این شکل بنویسیم:

رو صندلی جابجا شد و پاهایش را از کف سرد اتاق جمع کرد. طعم تلخ چایی سرد از دهن افتاده هنوز توی دهانش بود. به رفتن لیلا فکر می‌کرد و تلخی در دهانش بیشتر میشد. بوی کهنگی کاغذهای پیش رو حالش را به هم میزد. انگار در میان انباری از روزنامه‌های باطله گرفتار شده باشد. روزنامه‌هایی که خبر رفتن لیلا را تیتر یک زندگی‌اش کرده بودند. دست‌هایش را توی تاریک و روشن اتاق نگاه کرد. سفید و سرد و بی‌روح بودند. به نظر نمی‌آمد توانی برای برداشتن خودکار داشته باشند. از میان ده‌ها خودکار و مداد توی جامدادی باید کدام را بر می‌داشت؟ لیلا چه رنگی را دوست داشت؟ آبی یا مشکی؟ چشم‌هایش را مالید. سرش تیر کشید. دست انداخت و خودکار آبی ظریفی را از توی جامدادی بیرون کشید...

 

[Tara Motlagh]

می بینید که با توصیفات بیشتر فضای حسی داستان بسط داده شد. توصیفی کامل‌تر از وضعیت شخصیت، مکانش، حالات و رفتارهایش، احساساتش و حتی بخشی از شخصیت درونی‌اش.
بنابراین در صورت لزوم برای نوشتن توصیفات بیشتر می‌توانید از تمامی حواستان استفاده نمایید.