آموزشی توضیح مصدر به زبان ساده با تمرین و مثال

[؛Raha]

مصدر چیست؟ به زبان ساده با تمرین و مثال

«مصدر» کلمه‌ای است که بر مفهوم اصلی انواع فعل‌ها دلالت می‌کند. از آن‌جایی که مصدرها فاقد زمان و شخص و شمار هستند، در دسته انواع اسم‌ها قرار می‌گیرند، نه فعل‌ها. مصدرها معمولاً با افزودن پسوند «ـَ ن» به بن ماضی فعل‌ها ساخته می‌شوند. ب

 

[؛Raha]

به‌عنوان مثال، «شنیدن» نوعی مصدر است که از بن ماضی «شنید» و پسوند «ـَ ن» ساخته شده است.

 

[؛Raha]

مصدر چیست؟
مصدر کلمه‌ای است که ویژگی‌های فعل‌ها و اسم‌ها را به‌طور همزمان در خود دارد. این کلمه اگرچه معنای اصلی فعل‌ها را نشان می‌دهد اما برعکس فعل‌ها، دارای مشخصه‌های زمان و شخص و شمار نیست. به همین خاطر، در کتاب‌های دستور زبان، مصدر را به‌‌عنوان نوعی اسم معرفی می‌کنند و آن را در دسته اسم‌ها قرار می‌دهند.

 

[؛Raha]

مصدر نوعی «اسم مشتق» است و به‌عنوان «اسم معنی» شناخته می‌شود. مصدرها معمولاً با استفاده از بن ماضی فعل‌ها و پسوند «ـَ ن» ساخته می‌شوند. ساختار کلی مصدرها را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

بن ماضی + «ـَ ن»

 

[؛Raha]

برای اینکه مصدرها و ساختار آن‌‌ها را بهتر یاد بگیرید، مثال‌هایی از مصدرهای فارسی را در جدول زیر ارائه کرده‌ایم.

مثال مصدرهای فارسی
گفتَن	دیدَن	جهیدَن
خواستَن	برانداختَن	پرداخت کردَن
تلفن زدَن	بازآمدَن	گول خوردَن

 

[؛Raha]

البته مصدرها انواع و ساختارهای مختلفی دارند. به عبارت دیگر، اگرچه بسیاری از مصدرها با فرمول «بن ماضی + ـَ ن» ساخته می‌شوند اما مصدرهای دیگری نیز در زبان فارسی وجود دارند که ساختار آن‌ها کاملاً متفاوت است.

 

[؛Raha]

در جدول زیر، انواع مصدرها و ساختار آن‌ها را به‌طور خلاصه مشخص کرده‌ایم.

انواع مصدر	ساختار
مصدر اصلی	بن ماضی + ـَ ن
مصدر جعلی	اسم / فعل عربی / صفت + یدَن
مصدر مرخم	بن ماضی فعل
مصدر اصلی	بن ماضی + ـَ ن
مصدر پیشوندی	پیشوند + بن ماضی + ـَ ن
مصدر مرکب	فعلیار + بن ماضی + ـَ ن
مصدر عبارت فعلی	اسم / صفت / حرف اضافه و... + بن ماضی + ـَ ن
اسم مصدر یا حاصل مصدر	بن ماضی + ار بن مضارع + ـ ش بن مضارع + بن مضارع و...