آموزشی حشو چیست؟ انواع حشو، کاربردها و روش‌های تشخیص + مثال

[ASHOB]

امروزه کتاب‌ها و راهنماهای زیادی درمورد درست‌نویسی یا اشتباهات رایج در گونه‌ نوشتاری زبان معیار فارسی در دسترس است. اما از یک سو، همچنان ایرادها و خطاهای بسیاری در نوشتار فارسی دیده می‌شود و از سوی دیگر، برخی از این موارد به موضوع بحث‌های جنجالی زبان‌شناسان و اهالی ادبیات تبدیل شده است.

 

[ASHOB]

یکی از این موضوعات که گاهی تا حدی پیچیده می‌شود و مخاطبان را سردرگم می‌‌کند، حشو است. از نظر زبان‌شناسان، حشو یعنی کلمه یا عبارتی زاید (اضافه) که حذف آن آسیبی به معنای جمله نمی‌رساند، اما کاربردش می‌تواند لفظ و معنا را دچار بی‌تعادلی کند و حتی مشکل مفهومی به وجود آورد.

 

[ASHOB]

پس یک متن شیوا و استوار باید خالی از حشو باشد. با این حال، حشو همیشه ایراد متن به حساب نمی‌آید؛ حشو در زبان فارسی انواعی دارد و زبان‌شناسان، سه نوعِ قبیح، متوسط و ملیح را برای آن تعریف کرده‌اند.

 

[ASHOB]

حشو در فرهنگ لغت​

در فرهنگ لغت دهخدا برای واژه «حشو» این معانی ذکر شده است: «آکندن، پر کردن، انباشتن، مملو کردن»، «الیافی مانند پنبه و پشم که با آن بالش را پر کنند» و «در اصطلاح علمِ بدیع یعنی کلامی زائد که در میان جمله واقع شود و از حیث معنی به آن احتیاج نباشد».

 

[ASHOB]

معنی دیگر حشو، «لایی‌» است «که برای افزایش استحکام پارچه لباس و ایستایی آن، بین آستر و رویه به کار می‌رود» و این بیت سعدی شاهدی است برای این مفهوم:

زین قبای صنعت سعدی که در وی حشو نیست

حد زیبایی ندارد، خاصه بر بالای تو

 

[ASHOB]

انواع حشو​

زبان‌شناسان حشو را بر اساس تأثیر منفی یا مثبتی که بر معنا و شیوایی و زیبایی جمله می‌گذارد به سه نوع قبیح، متوسط و ملیح تقسیم می‌کنند.

 

[ASHOB]

حشو قبیح چیست؟​

بر اساس تعریف استاد جلال الدین همایی، حشو قبیح، حشوی است که کاملاً اضافه باشد و به شیوایی و زیبایی و گاه حتی معنای جمله آسیب برساند. دکتر سمیعی گیلانی هم حشو قبیح را عامل تهی شدن سخن، انحراف خواننده از مقصود متن می‌داند.

 

[ASHOB]

انواع حشو قبیح​

• کاربرد هم‌زمان دو کلمه معادل از دو زبان (حشو ترادف): فرشته ملک‌الموت.
• کاربرد هم‌زمان دو کلمه هم‌معنی از یک زبان: فریضه واجب، ملت شجاع و دلیر، ابداع جدید (به این نوع حشو، تاتولوژی هم می‌گویند که واژه‌ای است یونانی به معنی «همان‌راگفتن» و به معنای تکرار غیرضروری و پیاپی مفاهیم با کلمه‌ها و عبارت‌های مترادف است).
• کاربرد هم‌زمان دو کلمه معادل از یک دو زبان اما با فاصله از هم در جمله:

 

[ASHOB]

• همچنین مقاله دکتر محمدرضا باطنی را نیز خواندیم.

• کاربرد هم‌زمان دو کلمه‌‌ای که یکی مفهوم دیگری را می‌رساند. چون این نوع حشو قبیح رایج‌ترین حشو و مصطلح‌ترین خطا از این دسته است، در ادامه نمونه‌ها و مصداق‌های متنوعی برای آن می‌آوریم:

 

[ASHOB]

• دکتر حسین بشیریه تا سن ۵۴ سالگی در دانشگاه تهران، علوم سیاسی درس می‌داد.
• این اقدام را باید جنایت بر علیه حقوق بشر به حساب آورد.

• درازنویسی یا گنجاندن عبارت‌ها و واژه‌های زیاد برای طولانی‌تر کردن جمله‌ها: