آموزشی خط تیره یا خط فاصله (-) و کاربردهای آن

[شاهدخت]

دسته‌بندی مطالب و نوشتن انشعابات یک موضوع
برای دسته‌بندی و برشمردن اجزای موضوعی و یا انشعابات آن می‌توان از خط تیره استفاده کرد. گاهی برای چنین کاری از اعداد و یا حروف استفاده می‌شود که در چنین مواردی هم می‌توان پس از اعداد و یا حروف از خط تیره استفاده کرد (برای این مورد ممکن است از پرانتز و یا نقطه هم استفاده شود).

نمایش‌های ایرانی پس از اسلام را می‌توان چنین دسته‌بندی کرد:

- نقالی
- نمایش‌های عروسکی
- تعزیه
- نمایش‌های شادی‌آور

رابطه‌ سرگرمی و کار بر سه شکل است:

1- سرگرمی همراه با کار
2- سرگرمی در فراغت‌های کوتاه
3- سرگرمی در زمان فراغت پس از کار

 

[شاهدخت]

علامت منهای ریاضی
خط تیره برای نمایش علامت منهای ریاضی نیز کاربرد دارد.

۵ - ۲ = ۳

جداسازی هجاها یا بخش‌های یک واژه
واژه برادر سه هجا دارد:

بَ - را - دَر

 

[شاهدخت]

نمایش پیوستگی کلمه انتهای سطر و کلمه ابتدایی سطر بعدی در واژه‌های دوجزئی مرکب
هر گاه یک واژه دو جزئی مرکب در انتهای سطر قرار گیرد به طوری که نیمی از آن به ابتدای سطر بعدی برود، برای نمایش پیوستگی این دو واژه از خط تیره استفاده می‌شود. به این قابلیت در زبان انگلیسی Hyphenation و به خط تیره‌ای که در انتهای سطر درج می‌شود، Hyphen می‌گویند.

طی چند دهه گذشته خوردن چای در میان کارهای سخت در اکثر فرهنگ‌ها و پاره‌فرهنگ-
های این منطقه متداول بوده است.

شکستن کلمات مرکب در انتهای سطور، در گذشته کاربرد بیشتری داشته و اکنون کمتر شده است و این کار چندان توصیه نمی‌شود. در نرم‌افزار ورد و برای زبان انگلیسی، این قابلیت را می‌توان برای متون فعال یا غیرفعال کرد.

 

[شاهدخت]

نحوه تایپ خط تیره یا خط فاصله
در زبان فارسی، برای خط تیره، از دو نویسه (کاراکتر) مختلف می‌توان استفاده کرد. یکی همان کاراکتری است که معمولاً برای این کار استفاده می‌شود؛ یعنی کلید منها (-) روی صفحه کلید. کاراکتر دیگر، کاراکتری است که استفاده اصلی آن برای کشیده نویسی حروف است و نام آن در استاندارد یونیکد arabic tatweel (تطویل عربی) است؛ اما برخی از آن به عنوان خط تیره نیز استفاده می‌کنند.

 

[شاهدخت]

این کاراکتر در صفحه کلید رایج ویندوز با فشردن shift و حرف (ت) به طور همزمان و در کیبورد استاندارد فارسی با فشردن shift و علامت منها (-) درج می‌شود. فرق ظاهری این دو نویسه، در جای قرارگیری خط تیره روی خط زمینه است. در حالت استفاده از نویسه کشیده‌نویسی، این کاراکتر دقیقاً روی خط زمینه و به این شکل (ـ) خواهد بود. اما اگر بخواهید آن را قبل یا بعد از یک حرف چسبان استفاده کنید، حتما باید یک نیم‌فاصله بین حرف و این نویسه قرار دهید تا از کشیده‌شدن حروف اجتناب شود.

با نویسه خط تیره اصلی: سمعی-بصری
با نویسه کشیده‌ساز: سمعی‌ـ‌بصری

توصیه ما استفاده از کاراکتر اصلی خط تیره است؛ چرا که علامتی است که دقیقا به همین منظور وضع شده است.

 

[شاهدخت]

فاصله‌گذاری قبل و بعد از خط تیره
در مورد فاصله‌گذاری خط تیره یا خط فاصله از کاراکتر پیش و پس از خود شیوه ثابتی مشاهده نشده؛ اما ما در یوتایپ شیوه مشخصی را برگزیده‌ایم. هنگامی که خط تیره برای ساخت یک واژه مرکب دو جزئی به کار می‌رود، از آن‌جایی که این دو واژه در کنار هم یک واژه را می‌سازند، فاصله‌ای پیش یا پس از خط تیره نمی‌گذاریم؛ واژه مرکب علمی-فرهنگی مثالی برای این مورد است.

هر گاه خط تیره برای در بر گرفتن جمله معترضه و پیش و پس از آن می‌آید، از حرف‌های پیش و پس از خود فاصله می‌گیرد.

در مواقعی که خط تیره برای معرفی اقسام و اجزای موضوعی و یا دسته‌بندی به کار می‌رود از حرف پس از خود یک فاصله می‌گیرد و در مواقعی که از حروف یا شماره برای این مورد استفاده می‌شود و خط تیره پس از آن شماره یا حرف می‌آید به حرف یا عدد پیش از خود چسبیده و از حرف پس از خود یک فاصله خواهد داشت.

 

[شاهدخت]

نکته فنی
توصیه می‌کنیم در زمان نگارش متن در نرم‌افزارهای واژه‌پردازی چون Word درج این گونه علائم را دستی انجام ندهید و آن را به صورت خودکار و به کمک قابلیت Bulleting‌ و Numbering‌ خود نرم‌افزار انجام دهید. در زمان نگارش متون در وب نیز، این کار را می‌توان به کمک ویرایشگرهای مختلف و با تگ‌های <ol> و <ul> در HTML انجام داد.