معرفی کتاب خلاصه و بررسی کتاب «روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی»

[آرشیت]

پیشینه‌ی نقد ادبی

علوم انسانی در دو قرن اخیر در تمام جهان وجهه‌ی جدیدی پیدا کرده‌اند. از زمانی که کلیسا در اروپا رفته‌رفته قدرتش را از دست داد، جوامع اروپایی و خصوصاً بریتانیا، که مهره‌ی اصلی اقتصاد در اروپا بود و در شکل‌گیری فرهنگ دیگر کشورها عمل‌کرد مستقیم داشت،

 

[آرشیت]

احساس کردند نیاز است تا جای خالی با نهاد فراگیر جدیدی پر شود. از همین زمان بود که خرافه دیگر در فرهنگ عمومی به شکل چشم‌گیری فروکش کرد و حکومت‌ها نیز ابزاری برای این خرافه‌ستیزی در اختیار مردم قرار دادند؛ تحصیلات آکادمیک.

 

[آرشیت]

به‌نظرم باید قبول کنیم که دانشجویان هر مقطعی، در هر کجای جهان که باشند، درعمل چیزی را مطالعه می‌کنند که دولت برای آن‌ها تدارک دیده. این دولت است که منابع و تکنولوژی را در دست دارد؛ و این دو در برخورد با علم چرخه‌ی پیش‌رفت را تشکیل می‌دهند.

 

[آرشیت]

بنابراین تحصیلات آکادمیک برخلاف باور عمومی، توانایی این را ندارد که ما را از چیزهای جدیدی آگاه کند؛ حداقل نه در مقایسه با دانشی که دولت در دست دارد! اما این به این معنی نیست که علم برای گمراه کردن ماست و نمی‌توانیم از چنگ آن‌ها فرار کنیم!

 

[آرشیت]

پیش‌رفت علوم انسانی و تبدیل شدن آن به شاخه‌ای اصلی در بخش‌های آکادمیک، شاهد همین مدعاست. کتاب «روش مطالعه‌ی ادبیات و نقدنویسی» یکی از موفق‌ترین کتاب‌هایی‌ست که امروزه در مجامع دانشگاهی به‌عنوان منبع مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ پس بیایید دلیل این موفقیت را پیدا کنیم.

 

[آرشیت]

مباحث و فصل‌های کتاب

همان‌طور که خود نویسندگان این کتاب نیز اشاره می‌کنند و از ساختار آموزشی آن متوجه می‌شویم، این کتاب برای دانشجویان ادبیات نوشته شده. رویکردی کلّی مولفان این است که از ابتدا یک شمای کلّی نسبت به مفهوم نقد ادبی در ذهن خواننده پدید بیاورند و بعد با آموزش و توضیحات و مثال‌ها، گام‌به‌گام خواننده را برای نوشتن به یک مقاله‌ی نقد ادبی همراهی کنند.

 

[آرشیت]

بدیهی‌ست که برای نتیجه‌‌ی هرچه‌بهتر نیاز است تا مثل یک دانشجو تمارین این کتاب را انجام دهیم و بعد از تولید یک مقاله‌ی نقد ادبی طبق اصولی که در کتاب ذکر شده، نکات قوت و ضعف نویسندگان را در نحوه‌ی آموزش، بسنجیم. اما این کتاب روش ویژه‌ای به نام «نقد عملی» را آموزش می‌دهد و ما در این مطلب، نحوه‌‎ی آموزش را از بیرون بررسی می‌کنیم.

 

[آرشیت]

بخش اول کتاب به شعر، بخش دوم به نثر و بخش سوم به نمایشنامه اختصاص داده شده است. این سه قالب عموم آثار بزرگ ادبی را شامل می‌شوند و روش‌های متفاوتی برای نقد هرکدام وجود دارد. جان پک و مارتین کویل، تصمیم گرفته‌‌اند میانه‌روی را در تمام کتاب فراموش نکنند؛

 

[آرشیت]

به این معنی که مثلاً برای نقد یک قطعه شعر، این‌گونه نیست که ارزش‌گذاری را یا براساس فرم انجام دهند و یا براساس محتوا. هدف اصلی کتاب، ایجاد یک تعامل بین این دو دیدگاه است و این‌که ببینیم هرکدام، به‌تنهایی و درکنار دیگری تا چه اندازه اصول ادبی را رعایت کرده‌اند.

 

[آرشیت]

البته یک چرخ کمکی نیز در تمام راه همراه ماست و آن خلاقیت است؛ به این معنی که یاد می‌گیریم ببینیم استفاده از یک ایده‌ی بکر و خلاقانه در شعر، آیا در خلق فرم و بداعت ادبی موثر بوده، یا این‌که بدون هیچ کارکرد ادبی‌ست و از ارزش ابیات دیگر شعر نیز کاسته است.